تيراندازي به ديگران؛ اكشن يا تراژدي؟
عصرایران ؛ دکتر رضا غني لو* –
افراد جامعه مانند سلول‌هاي بدن موجودات زنده در برابر فشارها و
كژكاركردي‌هاي محيطي يا اختلالات ژنتيكي ( بخوانيد سرنوشت يا جبر تاريخي)
از خود واكنش نشان مي‌دهند كه بدترين شكل آن را مي‌توان عاصي شدن و طغيان
قلمداد كرد كه حاصلي جز شليك به سمت خودي بر آن متصور نيست.
واقعه
كشتار كودكان در مدارس آمريكا يا شليك در بيمارستان براي چندمين بار مباحث
آسيب‌شناسي اجتماعي را در رسانه‌ها زنده كرده است و كارشناسان در حال تبيين
و تفسير علل اينگونه رفتارهاي نوپديد هستند. ما در اينجا عرصه بررسي‌هاي
چرايي قضيه را به شايستگان بحث سپرده و براساس تجربيات و مطالعات پيشينه‌اي
به عواقب و پيامدهاي برداشت سوگيري‌شده و غلط و تفسيرهاي بدون استناد و
منطق به صورت نكات تاكيدي مي‌پردازيم.
يافته‌هاي جامعه‌شناسي
رسانه و ارتباطات نشان داده است كه بزرگ‌نمايي و سياه‌نمايي تبليغاتي وضعيت
اجتماعي سايرين برخلاف انتظار ما را از عواقب مشابه مصون و برحذر نخواهد
داشت بلكه ذهن‌هاي بيمار و افراد در معرض آسيب ديگر جوامع را به فكر آفرينش
چنين صحنه‌هايي به‌عنوان برون‌رفت از فضاي جنون‌آلود خود قرار مي‌دهد و به
قول مشهور بايد دانست كه «شتر جنايت» هميشه در خانه ديگران نخواهد خوابيد.
بهترين كار براي پيشگيري از شكل‌گيري هراس اجتماعي در وضعيت‌هاي
بحراني و مشابه، پاسخگويي سريع و صادقانه مقامات مسئول حداقل در كليات قضيه
است زيرا هر چقدر اهميت موضوع براي جامعه بالا باشد و ابهام در پاسخگويي
زياد، توليد شايعات شاخ‌دار هم بيشتر خواهد شد و شما بايد مرتبا آنها را
تكذيب كنيد و صدها دليل براي اثبات ادعاي خود ارائه دهيد.
آزمايش
در علوم تجربي روي مواد، راحت‌تر از آزمايش در علوم انساني و روي بني‌بشر
است و به همين دليل با لحاظ احساس همدردي با خانواده‌هاي حادثه‌ديدگان،
بررسي و مطالعه روي يافته‌هاي محققان در حوادث رخ‌داده، بهترين فرصت را
براي محققان به‌عنوان افراد تصميم‌ساز سياستمداران فراهم مي‌آورد. البته
پرواضح است كه هر رويدادي را بايد در بافت اجتماعي رخ داده آن تفسير كرد
ولي مي‌شود با بومي‌سازي نتايج به يك برآورد تقريبي دست يافت.
انزوا
و تنفر اجتماعي و در مواقعي واكنش‌هاي هيجاني شاخص‌هاي خوبي هستند كه
ببينيم خطاهاي برداشتي ما در خصوص همديگر به چه ميزان است. تلاش براي
دستيابي به ارزش‌هاي مادي و موفقيت در يك سيستم فاسد بر تمام شئون زندگي
غلبه كرده و انسان‌هايي را كه به هر دليل از اين مسابقات خسته شده يا حقشان
را خورده‌اند به مرز جنون و ديوانگي مي‌كشاند.
تنها راه رهايي از
تمام استرس‌هاي بشري تغيير ملاك‌هاي خوشبختي است؛ رسالتي كه انبيا براي نيل
به آن كوشيدند ولي ما در عرصه عمل به‌آن، به ميزان تكرار شعارش موفق
نبوده‌ايم.
پيروي بي‌چون‌وچرا و محض از آرمان‌هاي دنياي مدرن، ما
را به آنجايي خواهد رساند كه امروز در قبله آمريكا رخ مي‌دهد اگر خواستار
اين آينده نيستيم بايد قبله‌مان را تغيير دهيم. بسيار شنيده‌ايم كه پشت‌سر
جلوگيري از فروش سلاح گرم كارتل‌‌هاي تجاري آمريكا خوابيده‌اند و اين سؤال
كه چرا سال‌هاست لايحه ممنوع بودن حمل و نقل سلاح‌هاي سرد نامتعارف به‌رغم
اشراف به اين موضوع كه درصد قابل‌توجهي از خشونت‌ها و قتل‌هاي سال‌هاي اخير
در سايه اين سلاح‌هاي سرد به‌وقوع پيوسته‌اند هنوز در انتظار تصويب قانون
هستند.
* عضو هيأت علمي دانشگاه و كارشناس رسمي دادگستري
