پیامدهای بلوغ زودرس در دختران

بلوغ یکی از اتفاهای مهم در زندگی انسان هاست. قطعا هر تغییری که قرار است در جسم اتفاق بیفتد اگر در وقت مناسب خود نباشد و شخص به لحاظ جسمی و روحی آماده نباشد پیامدهای ناگواری خواهد داشت. بلوغ زودرس را می توان گفت اتفاق ناخوشایندی است زیرا هنوز فرد آمادگی ایجاد تغییر را ندارد. در این مقاله بیشتر در موردپیامدهای بلوغ زودرس در دختران بحث خواهیم کرد.
انواع بلوغ زودرس

بلوغ زودرس مرکزی؛
بلوغ زودرس محیطی.

بلوغ زودرس مرکزی شایع‌تر از بلوغ زودرس محیطی است. این روند برای بلوغ طبیعی نیز یکسان است اما زودتر از موعد اتفاق می‌افتد. غده‌ی هیپوفیز هورمونی به نام گونادوتروپین تولید می‌کند. این هورمون‌ باعث تحریک بیضه‌ها و تخمدان‌ها می‌شود تا هورمون‌های دیگر یعنی تستوسترون یا استروژن تولید شود. اینها هورمون‌های جنسی هستند که باعث تغییرات جنسی در دوران بلوغ (مانند رشد سینه‌ها در دختران) می‌شوند.

بلوغ زودرس محیطی یا بلوغ زودرس کاذب، شرایط متفاوتی دارد. این نوع بلوغ زودرس به‌ندرت اتفاق می‌افتد. هورمون‌های استروژن و تستوسترون باعث بروز علائم بلوغ می‌شوند، اما مغز و غده‌ی هیپوفیز درگیر نمی‌شوند. بلوغ زودرس محیطی معمولا در اثر اختلالاتی در تخمدان‌ها، بیضه‌ها، غدد آدرنال یا غده‌ی تیروئید بسیار کم‌کار ایجاد می‌شود.
علائم بلوغ زودرس

علائم بلوغ طبیعی و بلوغ زودرس تقریبا مشابه است، فقط «زمان وقوع بلوغ» تعین‌کننده‌ی طبیعی یا زودرس بودن بلوغ است. این علائم عبارتند از:
در دختران:

بزرگ شدن سینه (که اغلب اولین نشانه است)؛
عادت ماهانه (که معمولا ۲ یا ۳ سال بعد از شروع علائم اولیه دیده می‌شود).

در پسران:

رشد بیضه‌ها، آلت تناسلی و کیسه‌ی بیضه؛
بَم شدن صدا (که معمولا آخرین نشانه‌ی بلوغ در پسران است).

جهش رشد یکی دیگر از علائم بلوغ زودرس هم در پسران و هم در دختران است.
علت بلوغ زودرس دختران در چیست؟

بیشتر موارد بلوغ زودرس در دختران معمولاً همراه با علت خاصی نیست اما ممکن است گاهی علت های مشخصی داشته باشد که عبارت است از:
تومورها :
تومور مغزی، تومور تخمدان یا تومور غدد فوق کلیوی که فرد را دچار بلوغ زودرس می کند ،گاهی این تومورها خوش خیم و گاهی بدخیم هستند.
بیماری های مادر زادی :
اختلال مادرزادی در ترشح هورمون ها در غدد فوق کلیوی ، پسران عکس این وضعیت را دارند و عموماً علت مشخصی برای بلوغ زودرس شان پیدا می شود .

به‌منظور بررسی دلایل بلوغ زودرس به سراغ دکتر محسن خوش‌نیت، فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم و عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران رفتیم. او به علل بلوغ زودرس اشاره کرد و افزود: بلوغ زودرس را باید از جنبه‌های مختلف بررسی کرد. یکی از این جنبه‌ها علل آن است؛ زیرا ممکن است زمینه‌ آن تومورها یا بیماری‌های مادرزادی باشد که نیاز به درمان جدی دارند. ممکن است به دلیل تومور مغزی، تومور تخمدان یا تومور غدد فوق کلیوی، فرد دچار بلوغ زودرس باشد. گاهی تومورها خوش‌خیم و گاهی بدخیم هستند. گاهی هم ممکن است اختلال مادرزادی در ترشح هورمون‌ها در غدد فوق کلیوی وجود داشته باشد. بنابراین به هر حال از لحاظ علت باید بررسی شود. بیشتر موارد بلوغ زودرس در دختران معمولاً همراه با علت خاصی نیست. پسران عکس این وضعیت را دارند و عموماً علت مشخصی برای بلوغ زودرس‌شان پیدا می‌شود.
کوتاهی قد و مشکلات روانی از عوارض بلوغ زودرس

خوش‌نیت با اشاره به عواقب بلوغ زودرس تصریح کرد: بلوغ زودرس باعث ایجاد جهش رشدی زودتر در دختران می‌شود. صفحات رشد نیز زودتر بسته و باعث می‌شود قد کودک کوتاه باقی بماند؛ گرچه اوایل رشد می‌کند اما به علت بسته شدن سریع‌تر صفحات رشد در سنین پایین‌تر، قد کودک کوتاه باقی می‌ماند. بنابراین باید حتماً درمان شود. از طرفی بلوغ زودرس به لحاظ روانی برای کودک مشکل‌ساز است؛ وقتی می‌بیند هم‌سن‌و‌سالان خود علایم بلوغ را ندارند ولی یک‌سری علایمی در بدنش ایجاد شده که با دیگران فرق می‌کند، از لحاظ روانی برای کودک مشکل‌ساز می‌شود و نیاز به درمان دارد
8سالگی؛ سن بلوغ زودرس

این فوق‌تخصص غدد در مورد نشانه‌های بلوغ بیان کرد: اولین علامت بلوغ در دختران جوانه‌های پستانی است که مادران باید به این نشانه اهمیت دهند. اگر دیدند جوانه‌های پستانی قبل از سن 8 سالگی در دختران ایجاد شد، بلافاصله به متخصص غدد مراجعه کنند. بعد از ایجاد جوانه‌های پستان، با فاصله حدود 6 ماه موهای ناحیه زیربغل و ناحیه تناسلی هم تدریجاً ایجاد می‌شود. شروع سن طبیعی بلوغ در دختران به‌طور متوسط 10 تا 11 سالگی است. بلوغ قبل از 8 سالگی، بلوغ زودرس است. اگر بلوغی بعد از 8 سالگی اتفاق بیفتد ولی خیلی سریع پیش برود، به‌طوری‌که در فواصل کمتر از سه ماه مراحل بلوغ تغییر کند نیز باید درمان شود. بلوغ پنج مرحله دارد که در معاینه تخصصی مشاهده می‌شود. اگر ببینیم بلوغ سریعاً پیش می‌رود، آن را به‌طور موقت متوقف می‌کنیم.
توقف نشانه‌های بلوغ تا سن نرمال آن

این عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره درمان بلوغ زودرس گفت: در زمینه درمان باید اول بررسی کنیم به چه علتی فرد دچار بلوغ زودرس شده است. با توجه به این‌که در بسیاری از مواقع در دختران علت پیدا نمی‌شود، داروهایی تجویز می‌کنیم که جلوی تغییرات هورمونی ایجادشده را به‌طور موقت بگیریم. مصرف داروها در سن نرمال بلوغ، متوقف شده و زمانی که دارو قطع شود، تغییرات هورمونی دوران بلوغ به مرور برمی‌گردد. بنابراین لازم است گاهی چند سال داروها تجویز شوند. معمولاً داروها به صورت تزریقی است و ماهانه یا سه ماه یک‌بار تزریق می‌شود.