آیا طلای ایران ارزان تر است ؟

دیروز یک باند قاچاق طلا در یزد دستگیر شد. یکی دو ماه قبل در هرمزگان و قبل از آن در شیراز و اصفهان. باندهایی که کیلو کیلو شمش و سکه و طلا را در لنج‌ها و خودروهایشان جا داده بودند تا طلا بدهند و ارز آزاد به جیب بزنند.

مجله مهر: در چند ماه گذشته حدود 500 کیلوگرم طلا در یزد کشف شد که در حال خروج از کشور بودند. در استان هرمزگان یک محموله 250 کیلوگرمی شمش طلا و جواهرات کشف و ضبط شد که قاچاقچیان آن را در یک لنج تجاری در بندرلنگه جاسازی کرده بودند و قصد داشتند به همراه 358 عدد سکه طلا به امارات قاچاق کنند؛ محموله ای که ارزش آن 25 میلیارد تومان تخمین زده می‌شد و 7نفر قاچاقچی آن دستگیر شدند. مشابه همین اتفاق در شیراز هم افتاد و اعضای یک باند قاچاق طلا در حالی دستگیر شدند که می‌خواستند 27 کیلوگرم طلا و 301 سکه را از کشور خارج کنند. اما چرا در ماه‌های اخیر قاچاق طلا تا این اندازه دردسرساز شده است؟

روزهای طلایی قاچاقچیان

مهم ترین بهانه قاچاق طلا را افت شدید ارزش پول ملی به دست قاچاقچیان داده است. با وجودی که نرخ طلا جهانی است، اما تعیین قیمت آن در داخل بر اساس ارز مرجع صورت می‌گیرد و همین باعث می‌شود طلا در ایران ارزان تر از بقیه دنیا باشد و قاچاقچیان انگیزه پیدا کنند تا با خارج کردن طلا و فروش آن در خارج از کشور ارزی را همراه خود بیاورند که در داخل می‌توانند به قیمت آزاد بفروشند و حدود دو برابر قیمت طلا سود کنند.

اوایل امسال وقتی بازار هنوز در شوک گرانی ارز و کاهش ارزش پول ملی بود، اتحادیه طلا و جواهر برای رونق گرفتن دوباره بازار طلا درخواست کرد نرخ طلا با ارز دولتی محاسبه شود و نه نرخ آزاد. این اتفاق قیمت‌ها را در بازار طلا کاهش داد اما دندان قاچاقچیان را هم تیزتر کرد تا طلا خارج کنند و ارز آزاد به دست آورند.

مدتی بعد، آمارهای عجیب و غریبی که از خروج کیلویی طلا و شمش و سکه منتشر می‌شد، بالاخره رئيس اتحاديه طلا و جواهر استان تهران را وادار کرد لب به شکایت باز کند و بگوید که قيمت گذاري طلا با نرخ ارز مبادله اي نتیجه ای جز قاچاق طلا و خروج دارايي هاي مردم از کشور ندارد. احمد وفادار که معتقد است هر بار قیمت طلا در داخل و خارج به وضعیت تعادل رسیده، قاچاق طلا هم کمتر شده است، گفته بود: «تعيين قيمت طلا براساس نرخ اتاق مبادله ارز به هيچ وجه به صلاح مردم نيست و باعث خروج گسترده طلا از کشور مي شود.»

در همین زمان هم بود که کاهش عیار طلا برای کم شدن قیمت آن و بالا رفتن قدرت خرید مردم به عنوان یک گزینه جدی مطرح شد اما با مخالفت‌های اتحادیه طلا و جواهر و اداره کل استاندارد استان تهران ماجرا از داغی افتاد تا تصمیم‌گیری درباره تبدیل طلای 18عیار به 14عیار به وقت دیگری موکول شود.

حالا چندماهی هست که ورود و خروج طلا بدون کسب مجوزاز بانک مرکزی کشور ممنوع شده و بر اساس قوانینی که از مهرماه امسال اجرایی شد، فقط مسافران زن می‌توانند تا 150 گرم زیورآلات طلا با خود همراه داشته باشند و بدون مجوز بانک مرکزی آنها را از کشور خارج کنند اما خروج سکه از کشور به هیچ عنوان به عنوان کالای همراه مسافر امکان پذیر نیست. صادرات مصنوعات طلا هم‌ در حال حاضر فقط با اجازه بانک مرکزی انجام می‌شود.

با تمام این ها، گمرکی‌ها به آینده امیدوارند. نادری معاون امور گمرکی گمرک ایران می‌گوید: «این که گفته می‌شود به دلیل ارزان بودن قیمت طلا در ایران خروج غیرقانونی طلا شدت گرفته درست است اما وضعیت همیشه ثابت نمی‌ماند و در مقاطعی چون قیمت طلا متاثر از قیمت ارز است، ممکن است قیمت طلا در ایران پایین‌تر از قیمت جهانی شود، اما بعد از مدتی قیمت‌ها تعادلی می‌شود. حتی ممکن است در مقطعی قیمت طلا در ایران بیشتر از قیمت جهانی شود.»

وقتی شبنم مچ می‌گیرد

تا پیش از گرانی ارز و شوکی که از سال گذشته دامن بازار داخلی را گرفته، قاچاق طلا برعکس بود. یعنی این بار مرزهای ترکیه، عراق، روسیه و آبهای خلیج فارس مسیرهای ورود طلای قاچاق به کشور بودند نه خروج آنها. در واقع خروج طلا از کشور تقریبا صفر بود و به گفته رئیس اتحادیه کشوری طلا و جواهر، هرکسی می‌توانست شمش طلا را وارد کند و این نه تنها ضربه‌ای به اقتصاد کشور نمی‌زد بلکه به نفع اقتصاد کشور هم بود.

تا آن زمان بنابر اعلام وزارت صنايع 90 درصد معاملات جواهر و طلا در كشور قاچاق بود و اصفهان به عنوان مركز قاچاق طلاي ايران تبدیل به بهشت قاچاقچیان سامسونت به دستی شده بود که برای فرار از 4درصد مالیات ورود طلا، دو برابر طلای موجود در کشور را غیرقانونی وارد می‌کردند.

اما با معکوس شدن این روند، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به روش‌های جدیدی برای کنترل مرزها رو آورده است. ابویی، معاون این ستاد می‌گوید: «برای جلوگیری از قاچاق طلا چیپ‌های بسیار کوچکی طراحی کرده‌ایم که روی طلاهای ساخته و وارد شده نصب می‌شود. در حال حاضر این چیپ‌ها روی برخی تولیدات داخلی در حال نصب است. تا چند وقت آینده به دنبال آن هستیم تا روی طلاهای وارداتی و همچنین تولید داخلی این چیپ‌ها را نصب کنیم.» چیپ‌هایی که ابویی از آنها صحبت می‌کند با چشم قابل رویت نیستند و با دستگاه‌های الکترونیکی خوانده می‌شوند. این چیپ‌ها تا زمانی که ذوب و به شمش تبدیل نشوند از بین نمی‌روند.

ابویی می‌گوید: «طرح شبنم و ایران کد هم از دیگر راه‌های جلوگیری از قاچاق کالاست اما مردم و متقاضیان طلا باید بسیار هوشیار باشند و طلای تقلبی را از بازار خریداری نکنند.»