امام جمعه‌ای که بازار سرمایه را می‌شناسد

اقتصاد۲۴- به فاصله کمتر از یک روز، حرف‌های امام جمعه اسالم راجع به بورس و بورس بازی با استقبال خوب کاربران فضای مجازی روبرو شده است؛ روز جمعه حجت الاسلام محمدجواد باقری در بخشی از خطبه نماز جمعه اسالم از دغدغه اش راجع به خطر ترکیدن حباب بورس حرف زد و بیست و چهار ساعت نگذشته بود که خیلی‌ها گزیده‌ای از این صحبت‌ها را دیده و از اظهارات تخصصی این روحانی اظهار شگفتی کردند: «وای از روزی که حباب بورس بترکد!»، «سهام شرکتی که EPS پایین و P/E بالا دارد چطور بازدهی چهار رقمی دارد؟»، «این برخلاف تحلیل های تکینکال بورس جهانی است!»، «قوای سه گانه دست به دست هم بدهند و به داد مردم برسند»، «تعزیرات حکومتی چه اقدام قاطعی برای مقابله با گران فروشی ها انجام داده است؟» و …
این اظهارات با استقبال گسترده کاربران فضای مجازی به خصوصی افرادی که این روزها به جمع بورسی‌های کشور اضافه شده‌اند، مواجه شد؛ آنها معتقدند چنین اظهارات تخصصی از یک روحانی آن هم در تریبون نماز جمعه تقریبا امری بی سابقه بوده است. امروز به زعم وضعیت نامطلوب اقتصادی کشور، بورس دوران طلایی خود را سپری می کند؛ با اینکه از زمستان سال گذشته مشکلات اقتصادی دو چندان شد اما تا به امروز بازار سهام حکم تافته جدا بافته را داشته و جذابیتش در نزد مردم هر روز افزوده شده است و در چنین اوضاع و احوالی نقل قول‌هایی از جنس صحبت‌های روز جمعه امام جمعه اسالم برای بیشتر مردم تعجب آور خواهد بود.
حجت الاسلام باقری در توضیح علت تصمیمش برای پرداختن به این موضوع در تریبون نماز جمعه به اقتصاد۲۴ می گوید: شاید برخی از این کار بنده متعجب شوند اما من بی‌گدار به آب نزدم؛ مطلبی که عرض کردم حاصل اطلاعاتی بود که از گوشه و کنار به دستم رسید؛ بخشی از آن دغدغه کسانی بود که حالا از پیشکسوتان بازار سهام محسوب می شوند و بخشی دیگر حاصل مطالعات و تحقیقاتی بود که شخصا داشتم؛ هرچند آنچه که به صورت فراگیر منتشر شد گزیده ای از حرف‌هایم بود اما باید بگویم که من از سال‌ها قبل با مباحث بازار سرمایه آشنایی دارم و بی شناخت حرفی نزده ام. امام جمعه اسالم صحبت‌های خود را اینطور ادامه می‌دهد: نماز جمعه، نمازی سیاسی – عبادی است؛ یعنی سوای جنبه معنوی، تریبونی است که باید از آن برای حرف زدن راجع به هر آنچه که منشأ نفع و زیان جامعه است، استفاده کرد؛ این روزها بورس محل وقوع اتفاقاتی است که می‌تواند به صورت مستقیم بر سرنوشت اقتصادی همه مردم چه در اسالم و چه در هرجای دیگر کشور تاثیر داشته باشد و برای همین بود که صلاح دانستم که در خطبه های نماز جمعه اخیر چند دقیقه ای را به این موضوع اختصاص دهم. هشدار درباره ترکیدن حباب بورس حجت الاسلام باقری در تشریح آنچه که باعث شد تا او نسبت به خطر ترکیدن حباب بورس هشدار بدهد می گوید: سوای اینکه شخصا استقبال مردمی از رونق این روزهای بازار سرمایه را به فال نیک می گیرم؛ نگران آن نیز هستم که وقوع برخی از اتفاقات ناخوشایند به وخیم‌تر شدن وضعیت اقتصادی کشور منجر شود؛ حقیقتا جای این گلایه محفوظ است که چرا دولت زودتر از اینها از ظرفیت بورس برای جمع آوری سرمایه های سرگردان استفاده نکرد؛ در هفت سال گذشته مقام معظم رهبری چندین نوبت راجع به استفاده کردن از ظرفیت‌ها برای دستیابی به اقتصاد مقاومتی درون‌زا صحبت کردند و تصور کنید که اگر زودتر از اینها از ظرفیت بورس استفاده کرده بودیم بدون شک حالا چه از بابت خودکفایی و چه از بابت دسترسی به بازارهای خارجی در مرتبه ممتازتری قرار داشتیم؛ البته جای شکرش باقی است که این اتفاق بالاخره در سال جهش تولید افتاد.
این مقام سیاسی-مذهبی استان گیلان در تکمیل صحبت‌های خود می گوید: قطعا رونق بورس در قیاس اتفاقات ناگواری که طی چند ماه گذشته برای اقتصاد ایران افتاده است حکم نقطه قوت را دارد اما اگر سرمایه ای که طی این مدت جذب بورس شده بابت تامین نقدینگی واحدهای تولیدی هزینه نشود و صرف امورات دیگری شود بی‌بروبرگرد با مشکل حباب ساز شدن این بازار مواجه خواهیم بود و وای به روزی که این حباب بزرگ شده و بترکد؛ برای همین در خطبه های نماز روز جمعه روی صحبتم هم مردم بودند و هم مسئولان تا مبادا خدای ناکرده این اتفاق بیفتاد. باقری که عقید دارد این روزها هم در رفتار مردم و هم در عملکرد متولیان بورس نشانه هایی وجود دارد که نمی توان و نباید بی اعتنا از کنار آن گذر کرد، می گوید: درست است که من امام جمعه اسالم هستم اما در دنیای مدرن امروز دیگر همه کما بیش از حال هم خبر دارند؛ آنچه می گویم تقریبا وصف حال همه مردم است، فرقی نمی کند که اهل اسالم باشی یا نه، این روزها در همه جای ایران مردم متقاضی ورود به بورس هستند حالا دلیلش فروش سهام عدالت است یا به صرافت افتادن برای ورود به بازار سرمایه، نتیجه صدور بیش از 49 میلیون کد بورسی در سراسر ایران است؛ شوخی یا جدی‌اش را کاری ندارم اما این روزها حتی خانواده ها برای نوزادان و کودکان هم کد بورسی می‌گیرند؛ کمتر دفتر پیشخوانی را می توان سراغ داشت که مراجعه کننده سجام و کد بورسی نداشته باشد، البته که رونق بورس در این بازارگرمی بی تاثیر نیست اما وقتی می شنویم که کارمندان برای داشتن فعالیت های بورسی بیشتر دنبال استعفا دادن هستند حق دارم که نگران شوم. تصوری که خوب نیست امام جمعه اسالم می گوید: این تصور که همه می توانند با چهار ساعت فعالیت روزانه در بورس صاحب درآمد میلیونی بشوند برای جامعه اصلا خوب نیست. داشتن ثروت اتفاق خوبی است که انشالله نصیب همه بشود اما نباید فعالیت‌های بورسی، شغلی عمومی تلقی شود؛ در بهترین حالت این فعالیت ها برای عده معدودی شغل محسوب شده و برای اکثریت باقیمانده یک منبع درآمد ثانویه خواهد بود. اصلا بر فرض بگیریم که چنین اتفاقی بیفتاد و همه بورس باز شود چون دیگر کسی برای کار کردن نیست، تولیدی نیز وجود نخواهد داشت و در نتیجه هر آنچه از طریق بورس ایجاد شود نمی تواند ثروت نامیده شود؛ این نقدینگی، کاذب و تورم، افسارگسیخته است؛ در این موقعیت قیمت‌ها با فاصله معناداری از درآمدها جلو خواهند بود و تمام کسانی که با فروش خانه و ملک و قرض گرفتن سرمایه ای را وارد بورس کرده اند زیان خواهند دید. وی ادامه می دهد: در همین اسالم تا پیش از آمدن کرونا و تشدید مشکلات اقتصادی صنایع چوب و پالت سازی رونق خوبی داشت، از زمان بدتر شدن وضعیت اقتصادی برخی از سرمایه گذاران این صنایع قسمتی از سرمایه خود را وارد بورس کرده اند و خدا را شکر که تا به اینجا از نتیجه کار راضی بوده اند؛ به تاسی از این رفتار باقی مردم هم با قرض و قوله سرمایه ای دست و پا کرده و با گرفتن کد بورسی وارد این فعالیت اقتصادی شده اند؛ این حجم از سرمایه حکم گوله برفی است که مدام در حال بزرگ شدن است؛ برف نعمت است اما خدای نکرده اگر در مسیر بزرگ شدن گلوله اش چیزی در معرض آن قرار بگیرد می تواند به بهمنی ویرانگر تبدیل شود.
باقری در ادامه گفتگو با اقتصاد۲۴ اظهار می کند: جدای از این ماجرا جا دارد تا متولیان بورس در دولت هم در فعالیت های مراقبتی و نظارتی خود بر این بازار تجدیدنظر کنند؛ بورس به نسبت دیگر بازارها ظاهری فنی تر و پیچیده تر دارد و اگر دقت کافی به عمل نیاید می تواند به بستری برای رشد چهره های اقتصادی از جنس سلاطین بورس تبدیل شود؛ البته این امر چندان متداول نیست اما آنهایی که دانش فنی کافی دارند می دانند که شاخص های بورسی برخی نمادها با همخوانی ندارد؛ مثلا شرکتی را در نظر بگیرید که نرخ EPS و P/E آن متناسب نیست اما در بازار به طرز عجیبی برای خرید یا فروش سهام آن صف تشکیل شده است؛ یا شرکت دیگری را فرض کنید که اسناد مالی آن رضایتبخش نیست اما به فاصله چند ماه در لیست شرکت های سودآور قرار گرفته است.
 امام جمعه اسالم ادامه می دهد: البته می توان به صورت منطقی دلایل متعددی را برای این اتفاقات سراغ داشت اما حس می کنم که جا دارد تا نظارت ها در بازار سهام با دقت بیشتری اعمال شود؛ مناسبات بورس هم باید مانند سایر بازارها عاری از غش باشد. همانطور که تعزیرات حکومتی وظیفه جلوگیری از کم فروشی و گرانفروشی را دارد باید در بازار سرمایه هم سازوکار نظارتی طوری باشد که امکان هرگونه سوءاستفاده به صفر برسد. وی تصریح می کند: همین الان البته نظارت خوبی در بازار سرمایه وجود دارد، نمونه اش همین باطل شدن معامله اخیر سهام شستا بود اما در مقابل اتفاقی هم که برای فروشندگان سهام عدالت افتاد یا اخلالی که کاربران برخی کارگزاری‌ها با آن مواجه بودند نیز وجهه خوبی برای بازار سرمایه نداشت؛ بگذارید اینطور فرض کنیم که بورس مثل کشتی است اگر بگذاریم هر مسافری که دلش خواست زیر پای خود را سوراخ کند کل کشتی غرق خواهد شد؛ بازار سرمایه هم همین است فرض بگیریم که فلان بنگاه بانکی یا پتروشیمی از قواعد تعیین شده به صورت دلبخواهی تبعیت کنند آن وقت هر مشکلی که ایجاد شود گریبانش همه بازار را خواهد گرفت.
به گزارش اقتصاد۲۴ ، در ایران تریبون نماز جمعه به خودی خود آنقدر اهمیت دارد که بتوان هرآنچه در آن مطرح شود را موضوع اجتماعی مهم تلقی کرد؛ سوای جایگاه مهمی که بازار بورس این روزها در جامعه برای خود دست و پا کرده است صحبت‌های اخیر امام جمعه اسالم کافی است تا بدانیم اهمیت این بازار تا چه اندازه خطیر است.