کاهش ۲۱ سانتی متری میانگین تراز آب دریای خزر
موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو اعلام کرد: میانگین تراز آب دریای خزر در سال ۲۰۲۱ میلادی، به میزان ۲۱ سانتی‌متر نسبت به دوره مشابه گذشته کاهش یافته و به منفی ۲۷.۴۳ متر رسید که معادل دو و نیم برابر حجم آب دریاچه ارومیه است.
بررسی گزارش تازه موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو بیانگر آن است که کاهش میانگین تراز آب دریای خزر در سال ۲۰۲۱ میلادی در حالی رخ داده که در سال ۲۰۲۰ میلادی سطح آب ۴ سانتی‌متر و در سال ۲۰۱۹ سطح آب ۱۳ سانتی‌متر کاهش یافته بود.این مقدار کاهش سطح آب معادل دو و نیم برابر حجم دریاچه ارومیه در دوره پرآبی است که طی یک سال از حجم آب دریای خزر کاسته شده است.
علل کاهش تراز آب دریای خزردر افت قابل‌ملاحظه تراز آب دریای خزر در سال ۲۰۲۱ میلادی، کاهش میزان بارش در حوضه آبریز خزر نسبت به متوسط سالانه و افزایش یک درجه‌ای میانگین دمای سطح آب دریا در این سال نسبت به میانگین بلندمدت و اثر آن در افزایش میزان تبخیر از سطح آب، تأثیرگذار بوده است.بررسی تغییرات درون سالی دمای سطح آب نشان داده که متوسط دمای آب در سه ماه تابستان نسبت به دو سال گذشته این دریا، افزایش ۱.۵ درجه‌ای در سال ۲۰۲۱ میلادی داشته است.علاوه بر عوامل اقلیمی، در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۱ میلادی، آبدهی رودخانه ولگا (۱۹۱ میلیارد مترمکعب) نسبت به دوره مشابه سال ۲۰۲۰ میلادی (۲۲۵ میلیارد مترمکعب) ۱۵ درصد کاهش و در مقایسه با میانگین بلندمدت حدود ۳ درصد کاهش داشته است متوسط آبدهی این رودخانه (۱۹۳۸-۲۰۲۰) میلادی ۲۴۰ میلیارد مترمکعب در سال است.
بر اساس این گزارش، از سال ۱۹۹۵ تاکنون، سطح آب دریای خزر به میزان ۱۷۰ سانتی‌متر کاهش یافته است. در این بازه زمانی، در سال‌های ۱۹۹۶،۲۰۱۱ و ۲۰۱۵ کاهش بیش از ۲۰ سانتی‌متر در سال همانند سال ۲۰۲۱ میلادی رخ داده است.نکته حائز اهمیت این است که در این سال‌ها، کاهش تراز آب با کاهش قابل‌ملاحظه آبدهی رودخانه ولگا همراه بوده به طوری که حجم آبدهی رودخانه ولگا بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کمتر از متوسط بلندمدت بوده است، لکن در سال ۲۰۲۱ میلادی درحالی‌که آبدهی ولگا کاهش زیادی نداشته، این مقدار افت سطح آب مشاهد شده است.این مسئله نقش تأثیرگذار افزایش دما و به‌تبع آن افزایش میزان تبخیر از سطح آب دریا را در کاهش‌های اخیر بیان می‌کند.
همچنان که پیش‌بینی نوسانات آب دریای خزر به استناد مدل‌های اقلیمی و سناریوهای تغییرات آتی مؤلفه‌های آب و هواشناسی، افزایش دما و تبخیر را به‌عنوان گزینه‌های مؤثر بر آینده منابع آبی خزر مطرح و بر کاهش بیشتر سطح آب این دریا تا پایان قرن ۲۱ میلادی تأکید می‌کند شرایط حال و پیش‌بینی وضعیت منابع آبی دریای خزر، توجه به مدیریت اثرات و پیامدهای پسروی دریا ازجمله لزوم صیانت از اراضی ساحلی و حریم دریای خزر و پهنه‌های آبی متأثر از کاهش سطح آب دریا را بیش از گذشته ضروری می‌داند و هرگونه برنامه‌ریزی مرتبط با دریا و سواحل و اقدام‌های زیربنایی را با لحاظ احتمال کاهش بیشتر سطح آب دریای خزر تأیید می‌کند.
