بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان مصرف گاز در ایران بار دیگر به مرز ۶۰۰ میلیون مترمکعب در روز نزدیک شده، با توجه به اینکه اولویت نخست دولت در شرایط تشدید سرما، تامین گاز بخش خانگی است، وزارت نفت به ناچار باید سیاست اعمال محدودیت گاز در صنایع را در دستور کار قرار دهد، اما این تصمیم باعث افت تولید صنعتی و اثرگذاری بر شاخص رشد اقتصادی خواهد شد؛ موضوعی که نهادهای سیاستگذار را در شرایط دشواری قرار خواهد داد.

در چنین شرایطی به‌نظر می‌رسد برای عبور از ناترازی گازی، این بار قرار است که با درنظر گرفتن شاخص‌های انحراف نسبی مصرف گاز خانوار، محدودیت‌هایی به‌صورت ازپیش اعلام‌شده، اعمال شود.

شرایط متفاوت گازی در صنایع فولاد و پتروشیمی

در روزهای اخیر خبرهایی مبنی‌بر اعمال محدودیت گاز در برخی شهرک‌ها و نواحی صنعتی و صنایع بزرگ منتشر شد که البته به تأیید رسمی نرسید اما با وجود این رضا شهرستانی، عضو هیأت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد اعلام کرد: صنعت فولاد روزانه ۴۰میلیون مترمکعب گاز مصرف می‌کند که متأسفانه امروز این عدد به ۱۵میلیون مترمکعب محدود شده یعنی گاز مورد نیاز صنعت فولاد به حدود یک‌سوم رسیده است.

در مقابل، احمد مهدوی‌ابهری، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی گفت: تاکنون هیچ‌کدام از پتروشیمی‌ها با قطع گاز مواجه نشده‌اند؛ برای امسال هنوز معلوم نیست که چه اتفاقی می‌افتد و این مسئله بستگی به سردی هوا دارد.

ساختمان‌های گازخوار

میزان بالای هدررفت انرژی به‌ویژه گاز در بخش خانگی ناشی از استاندارد نبودن ساختمان‌ها از حیث رعایت مقررات ملی ساختمان برای مصرف بهینه حامل‌های انرژی است و به هر میزان که مصرف گاز در بخش خانگی افزایش یابد و عرضه گاز به صنایع کم شود، کیک اقتصادی کشور ناشی از افت تولیدات صنعتی کوچک‌تر می‌شود.

نتیجه پژوهش مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی از وضع ترازنامه انرژی استان‌های ایران نشان می‌دهد استان مازندران بیشترین و استان هرمزگان کمترین سرانه تقاضای گاز را به‌خود اختصاص داده و اکثر استان‌ها در آزمون دریافت برچسب انرژی نمره قبولی نمی‌گیرند. به‌گونه‌ای که استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، اردبیل، اصفهان، ایلام، تهران، سمنان، قم، گیلان و مازندران برچسب انرژیD و ۲ استان همدان و کردستان رتبهE را دریافت کرده‌اند و هیچ استانی موفق به دریافت رتبهA نشده است.

مقایسه انرژی مصرفی سالانه در بخش خانگی به‌ازای هر مترمربع ساختمان در مقایسه با استاندارد ملی برچسب انرژی ساختمان بیانگر این است که اغلب ساختمان‌های موجود در ایران گازخوار هستند تا جایی که استان‌های مازندران، کردستان، گیلان، تهران، همدان، آذربایجان‌شرقی، البرز، قزوین، اردبیل، مرکزی و زنجان به‌ترتیب بیشترین میزان گاز را در هر مترمربع ساختمان مصرف می‌کنند.

در مقابل، ساختمان‌های استان هرمزگان، سیستان و بلوچستان و ۲استان عمده تولیدکننده نفت و گاز ایران یعنی بوشهر و خوزستان کمترین میزان گاز بخش خانگی را به‌ازای هر مترمربع به‌خود اختصاص داده‌اند که دلیل اصلی آن گرمای هوا در این ۴استان می‌تواند باشد.

ساختمان‌های بیگانه با برچسب انرژی

براساس استاندارد ملی برچسب انرژی ساختمان می‌توان کارایی انرژی را سنجید که میزان وضعیت انرژی سالانه، بازده، صرفه‌جویی و هزینه‌های انرژی را به نمایش می‌گذارد و به‌نحوی که رده انرژیG با رنگ قرمز کمترین و ردهA با رنگ سبز بیشترین بازده یا صرفه‌جویی انرژی را در هر ساختمان مشخص می‌کند.

نادیده گرفتن مقررات ملی ساختمان در مبحث انرژی باعث شده تا اکثر ساختمان‌های ایران در رتبه ضعیفی از حیث بازده و صرفه‌جویی انرژی قرار گیرند که یک علت آن ضعف نظارت توسط سازمان‌های نظام مهندسی و شهرداری‌ها و از سوی دیگر پایین بودن قیمت گاز به‌عنوان انرژی غالب مصرفی ساختمان‌ها در فصل سرد سال به‌شمار می‌رود.

گازسوزی با راندمان پایین

به گزارش همشهری، افزون بر مصرف بالای گاز در بخش خانگی ناشی از استاندارد نبودن ساختمان‌ها در رعایت مقررات ملی ساختمان به‌ویژه مبحث۱۹، یک دلیل دیگری که باعث رشد مصرف گاز در بخش خانگی می‌شود، تجهیزات گازسوز غیراستاندارد با بهره‌وری پایین است به‌گونه‌ای که بخاری‌ها، موتورخانه‌ها و تجهیزات گرمایشی عملا با مصرف بالای انرژی تولید می‌شوند و هدررفت گاز را تشدید می‌کنند. این در حالی است که به‌دلیل قیمت بالای وسایل گرمایشی دارای رتبه بهتر از حیث بازدهی انرژی، بیشتر خانوارهای ایرانی از وسایل گرمایشی فاقد برچسب انرژی رتبهA استفاده می‌کنند.

راه برون‌رفت چیست؟

ناترازی گازی در ایران یک زنگ هشدار جدی است و برای برون‌رفت از این وضعیت نمی‌توان به روش‌های گذشته و تکراری دل بست.

یک راه عبور از تنگنای ناترازی گازی طراحی ‌ برنامه‌ای شفاف جهت پایین‌آوردن میزان مصرف انرژی ساختمان و افزایش بهره‌وری در بخش گاز خانگی است. اصلاح نظام تعرفه‌ گاز در بخش خانگی با رویکرد کنترل و مصرف بهینه همزمان با سیاست‌های غیرقیمتی نظیر درنظر گرفتن مشوق‌های اقتصادی برای اصلاح ساختار انرژی‌بری ساختمان و جایگزینی وسایل گرمایشی با راندمان بالا ازجمله سیاست‌هایی است که می‌توان مسیر عبور از زمستان‌های سخت را هموار سازد.‌

نگاه بلندمدت حاکم شود

جواد اوجی، وزیر نفت اواخر مهرماه امسال در صحن علنی مجلس با بیان رشد بیش از ۶ درصدی مصرف سالانه گاز بخش خانگی فاش کرده بود که در زمستان سال گذشته کشور با ناترازی ۲۴۰میلیون مترمکعبی مواجه شده و برای امسال هم قرار است برنامه‌های کوتاه‌مدت اجرا شود.

اما اجرای برنامه‌های کوتاه‌مدت بیشتر نقش مسکن را ایفا می‌کند و به‌دلیل تامین بیش از ۷۰درصدی انرژی کشور از طریق گاز، ضرورت دارد تا شدت مصرف انرژی در یک افق میان‌مدت و بلندمدت کاهش یابد زیرا تغییر میزان مصرف گاز طبیعی در تابستان و زمستان به وضوح آسیب‌پذیری کشور از ناترازی گازی را به نمایش می‌گذارد و از سوی دیگر این واقعیت آشکار را نمی‌توان نادیده گرفت که بخش‌های پرمصرف گاز به‌گفته وزیر نفت نزدیک به ۵۰درصد گاز کشور را مصرف می‌کند