مژگان بیات که در اولین تجربه بلند فیلمسازی خود سراغ عملیات کربلای ۴ و ماجرای شهدای غواص رفته، کار خود را از سال ۱۳۷۸ با بازیگری آغاز کرد. او که در رشته کارگردانی سینما فارغ‌التحصیل شده، تاکنون در فیلم‌هایی همچون «پریناز»، «بی‌خداحافظی»، «جانان»، «صدای منو می‌شنوید؟»، «چک»، «قبرستان غیرانتفاعی» و «چار چنگولی» بازی کرده و فیلم‌های کوتاهی از جمله «تیزاب» و فیلم ویدیویی «فرزند زمین» را ساخته که جایزه‌هایی هم کسب کرده است.

درباره فیلم «شوماه» که آن را با موضوع شهدای غواص و بازی فاطمه معتمدآریا، پژمان بازغی و روزبه حصاری، تدوین کیانوش عیاری، صداگذاری علیرضا علویان و همکاری مجید انتظامی و پسرش سروش انتظامی برای ساخت موسیقی در سکوت خبری ساخته است، گفت: انگیزه من برای ساخت فیلمی از این ماجرا زمانی شکل گرفت که پیکر شهدای غواص چند سال قبل پیدا و تشییع شد و مصمم شدم فیلمی درباره این بچه‌های مظلوم وطن بسازم. بنابراین تحقیقاتی را شروع کردم و مصاحبه‌های زیادی با بازماندگان عملیات انجام دادم و در نهایت سال ۱۳۹۹ طرح اولیه نوشته شد و بعد از تکمیل فیلمنامه، رایزنی با بازیگران را شروع کردیم و آذرماه سال ۱۴۰۰ پروژه کلید خورد و فیلمبرداری تا اسفندماه طول کشید.

وی که «شوماه» را به تهیه‌کنندگی همسرش عبدالمحمد نجیبی ساخته، با اشاره به اینکه در حال حاضر فیلم در مرحله پُست‌ پروداکشن است، درباره حضور و اعتماد معتمدآریا و دیگر عوامل مطرح در این فیلم به او که اولین تجربه فیلمسازی بلندش بوده است، بیان کرد:‌ من با خانم معتمدآریا در فیلم «پریناز» همبازی بودم و از آنجایی که با هم آشنایی داشتیم، پیشنهاد بازی در این فیلم را مطرح کردم. ایشان پیش‌تر کامل‌ترین نقش خود را در حوزه سینمای دفاع مقدس در فیلم «گیلانه» ایفا کرده بودند ولی وقتی فیلمنامه را خواندند داستان را دوست داشتند و با وجود آن که خارج از کشور بودند، در فاصله‌ای کوتاه برای شروع کار به ایران برگشتن. درواقع نه فقط خانم معتمدآریا بلکه دیگر همکاران من در این فیلم بخاطر اهمیتی که به موضوع فیلم می‌دادند، در آن حضور پیدا کردند و با توجه به اینکه پروژه‌ در بخش خصوصی بود بیشترین همراهی را با ما انجام دادند. حتی آقای مجید انتظامی با وجود اینکه سال‌ها است برای هیچ فیلمی موسیقی نساخته‌اند، بعد از دیدن «شوماه» ابراز تمایل کردند که با این پروژه همکاری کنند ولی با توجه به شرایط جسمی، ایشان سرپرست موسیقی است و سروش -فرزندشان- آهنگسازی فیلم را برعهده دارد.

بیات با بیان اینکه قصد نداشته درباره فیلم خبررسانی زیادی انجام شود تا به زمان نمایش برسند، گفت: وقتی سال گذشته فیلم را کلید زدیم، قصد داشتیم آن را برای جشنواره فجر ۱۴۰۱ آماده کنیم و برنامه‌ریزی هم بر این بود که فقط یک خبر مقدماتی برویم تا نزدیک به زمان جشنواره، که کلا در این چند ماه اخیر شرایط تغییر کرد.

او در پاسخ به اینکه آیا از ابتدا قصد بر این بوده که «شوماه» در بخش خصوصی ساخته شود و هیچ کدام از ارگان‌های دولتی که معمولاً در پروژه‌های دفاع مقدسی مشارکت دارند، در این فیلم حضور نداشته باشند، بیان کرد: هدف ما این نبود که صرفاً در بخش خصوصی کار کنیم و از آنجایی که معمولاً نحوه پرداخت‌ها توسط نهادها و ارگان‌ها با تاخیر زمانی مواجه می‌شود، ما سرمایه خود را گذاشته بودیم برای زمانی که موقع تسویه حساب دچار مشکل شدیم چون پرداخت به موقع دستمزد عوامل برای ما اهمیت بسیاری داشت؛ به همین دلیل به تمام ارگان‌های مرتبط از جمله انجمن سینمایی دفاع مقدس، بنیاد سینمایی فارابی و حوزه هنری مراجعه کردیم ولی هیچ کدام برخورد مناسبی با ما و در شأن فیلم انجام ندادند.

بیات با اشاره به اینکه پنج جلسه نمایش برای فارابی گذاشته شده، گفت: برخی از این ارگان‌ها از ساخت فیلم‌های کمدی و اجتماعی هم حمایت نمی‌کنند و وقتی از فیلمی درباره شهدای غواص هم حمایت نمی‌کنند، فقط این شائبه را به وجود می‌آورند که مسئله، شخص است نه فیلم؛ یعنی اشخاص و به عبارتی خودی‌ها هستند که حمایت می‌شوند نه آثار. آقای اسماعیلی (وزیر ارشاد) بارها در صحبت‌های خود تاکید کرده بود که از فیلم‌های ارزشی، انقلابی، دفاع مقدسی حمایت می‌کنند ولی چطور می‌شود فیلمی که نظر تایید شورای پروانه نمایش سازمان سینمایی را گرفته، مشاور وزیر در امور سینمایی و مدیران دیگر در دستگاه‌های مرتبط با این حوزه هم آن را دیده و ایرادی نگرفته‌اند، باز هم بدون حمایت باقی می‌ماند تا برای گرفتن هر وسیله و تجهیزاتی که در ارتباط با موضوع فیلم است حتی گرفتن تابوت و پرچم به دردسر و متحمل شدن هزینه زیاد بیفتد؟

او درباره اینکه آیا برای نمایش فیلم در جشنواره فجر متقاضی شده است؟ گفت: «شوماه» فعلا در مرحله پست پروداکشن است و بدهی هم دارد. ما برای اینکه فیلم به اینجا برسد یک وام سنگین از بانک خصوصی گرفتیم. زمانی هم که در حال مذاکره با فارابی بودیم، گفتند که در جشنواره ثبت نام کنیم تا کارها عقب نیفتد. ما هم پس از انتشار فراخوان، فیلم را ثبت نام کردیم چون اعتماد داشتیم که از فیلم حمایت می‌شود اما وقتی به نتیجه نرسیدیم، دیدیم چه لزومی دارد که فیلم تولید شده در بخش خصوصی را به جشنواره‌ای بدهیم که احتمالا در برابر یک قضاوت ناعادلانه در رقابت با فیلم هایی قرار می‌گیرد که با بودجه‌های سنگین و حمایت دولت ساخته شده‌اند. ضمن اینکه همیشه آرزوی من این بود که بتوانم سیمرغ مردمی را دریافت کنم و این جایزه حتی از جایزه کارگردانی هم برایم مهم‌تر بوده، حالا که حمایتی اتفاق نیافتاده ترجیح می‌دهم فیلم را برای اکران باقی بگذارم.

وی یادآور شد: البته اخیرا از سوی سازمان سینمایی گفته شده که فیلم‌های حاضر در جشنواره فجر در اولویت اکران سال آینده خواهند بود. آیا می‌توانند فیلمی را که با موضوع شهدای غواص ساخته شده به اکران راه ندهند، آن هم در شرایطی که فیلم‌های تولیدی با بودجه‌های کلان در مجموعه‌های دولتی آمار مخاطبانشان در سال‌های گذشته مشخص است ولی حتی گزارشی از آن‌ها منتشر نمی‌کنند؟

بیات در پایان در پاسخ به اینکه اگر از فیلمش حمایت می‌شد در جشنواره فجر شرکت می‌کرد؟ گفت: در حال حاضر بنای من برای شرکت نکردن در جشنواره، به این دلیل است که به عنوان بخش خصوصی فضا را برای رقابت و قضاوت عادلانه مناسب نمی‌بینم اما درباره کلیت جشنواره فجر معتقدم که این جشنواره متعلق به ماست و چرا باید خود را از آن محروم کنیم؟ آن بخشی از مردم که در مقابل حضور هنرمندان جبهه‌گیری می‌کنند اگر منطقی  کنند می‌بینند که پول این جشنواره از بیت‌المال است، پس متعلق به خود ماست نه دولت. چرا نباید در آن باشیم و حرف بزنیم؟ چرا باید از آن عقب‌نشینی کنیم؟ هر آنچه در این مملکت هست، متعلق به ماست و تا زمانی که مردم به این آگاهی نرسند، فرصت و تریبون در اختیار افرادی بدون جایگاه درست قرار می‌گیرد