رسانه رسمی وزارت نفت، با اتکا به گفت‌وگو با مجری طرح توسعه میدان یادآوران، خبر داد که شرکت چینی ساینوپک به‌طور غیررسمی از سرمایه‌گذاری در یادآوران کناره‌گیری کرده و شرکت ملی نفت تصمیم گرفته خودش توسعه این میدان را ادامه دهد.

موضوعی که دیگر کاملا رسمیت یافته است. سید محمد حسینی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان نفت و گاز درباره این موضوع گفته”چین به طور کامل از میدان نفتی «یادآوران» خارج شده و  خیلی وقت است که چین در یادآوران و آزادگان فعال نیست و این مسئله جدیدی نیست. خیلی وقت است که شرکت‌های بزرگ چینی که دولتی هستند و سابقه کار در خارج از کشور دارند، به دلیل تحریم‌ها با ایران همکاری نمی‌کنند.”

چین برای ایران ریسک نمی کند

پیمان مولوی، اقتصاددان در گفت و گو با روزنامه آرمان امروز با اشاره به این موضوع گفت:تولید ناخالص داخلی چین به حدود ۲۰ تریلیون دلار رسیده و این کشور یکی از بزرگترین کشورها در جهان برای جذب سرمایه گذاری خارجی است. این کشور از بالاترین اعتبار سرمایه گذاری در جهان برخوردار است و در چنین شرایطی ریسک تجارت با ایران را نمی پذیرد.

رئیس انجمن اقتصاددانان ایران ادامه داد:خیلی از شرکت های چینی در بورس نیویرک حضور دارند و آن ها خود را برای کشوری که در لیست سیاه اف.ای.تی.اف قرار دارد به آب و آتش نمی زنند تا فرصت رشد و توسعه خود را از دست دهند.

مولوی با اشاره به وضعیت داخلی اقتصادی ایران در تشدید این شرایط افزود: رتبه سرمایه گذاری ایران در طی ۱۲ سال گذشته در پاییین ترین رده بوده و همین مساله باعث تشدید این موضوع شده است. هرکشوری به دنبال سود و منافع خود است و ریسک نمی کند.

هرچند به گفته این اقتصاددان چین به نوع دیگری در بازار ایران حضور دارد و از طریق شرکت های انحصاری، خودروهای چینی وارد بازار ایران می شوند.

کاهش سرمایه گذاری در ایران

آمارها نیز نشان می دهد سرمایه‌گذاری خارجـی در ایـران در یـک دهـه گذشـته با یک روند نزولـی بـه یـک سـوم کاهش یافتـه اسـت. به اعتقاد کارشناسان بدون برجام، و بهبود ناامنی‌های اقتصادی داخلی خبری از سرمایه‌گذاری خارجی نخواهد بود.

فرار سرمایه واقعیت تلخ امروز اقتصاد ایران است. مطابق آمارهای بانک مرکزی، خالص «حساب سرمایه» در نیمه اول ۱۴۰۱ به منفی ۱۲ میلیارد و ۸۵۰ دلار رسیده که در ۲۰ سال اخیر بی‌سابقه بوده است. این رقم در پایان بهار سال گذشته منفی ۱۰ میلیارد دلار بود اما در فصل تابستان ۲.۸۵ میلیارد دلار دیگر منفی شده است. بر اساس گزارش دیگری از بانک مرکزی حد فاصل تیر ماه ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ نرخ تشکیل سرمایه ثابت منفی ۶۱درصد و مطابق گزارش اتاق ایران تا پایان سال ۹۹ روند عمومی سرمایه‌گذاری در کشور منفی ۷۹.۴درصد ثبت شده است.

 گزارش وزارت صمت نیز نشان می‌دهد در ۶ ماهه اول سال گذشته، ۷۳ مورد سرمایه‌گذاری خارجی به ارزش ۳۸۲ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار در بخش صنعت، معدن و تجارت تصویب شده که از لحاظ تعداد ۷.۵ و از نظر ارزش ۸۲.۷ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است.

این در حالی است که در مدت مشابه سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۷۹ مورد سرمایه‌گذاری خارجی به ارزش دو میلیارد و ۲۱۵ میلیون دلار در این بخش تصویب شده بود.

ایـن در حالـی اسـت کـه این روند، در همین مدت‌زمان در بیـن کشـورهای در حـال توسـعه بـا شـیب ملایمی صعـودی بـوده اسـت.

بر اساس گزارش آنکتاد، در سال ۲۰۲۱ در جهان، ۱.۵۸۲ تریلیون دلار جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی انجام شده که نسبت به سال پیش از آن، ۶۱۹ میلیارد و ۱۷۱ میلیون دلار بیشتر است. اما سهم ایران از این میزان سرمایه‌گذاری در جهان ۰.۰۹ درصد بوده است؛ یعنی چیزی نزدیک به صفر. بر اساس این گزارش، ایران در سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰) در جایگاه ۸۰ در میان کشورهای مورد بررسی قرار گرفته که نسبت به گزارش سال قبل از آن ۸ پله نزول داشته است. سهم کشورهای در حال توسعه از کل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی انجام شده در جهان در این سال نزدیک به ۵۲.۸۷ درصد و برابر با ۸۳۶ میلیارد و ۵۷۱ میلیون دلار بوده است. کشورهای توسعه‌یافته نیز ۷۴۵ میلیارد و ۷۳۹ میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کردند که ۴۷.۱۲ درصد کل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان بوده است.

افزایش سرمایه گذاری چین در خاورمیانه

حجم جریان ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در حالی در ایران آب رفته که چین همواره مهم‌ترین گزینه برای سرمایه‌گذاری در ایران بوده است. در حال حاضر بررسی‌ها نشان می‌دهد پول‌های چینی به سمت کشورهای همسایه سرازیر شده و سرمایه‌گذاران چینی به دنبال پررنگ شدن حضور خود در منطقه هستند. ازاین‌رو کشورهای همسایه در این سال‌ها با افزایش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی روبه‌رو بوده‌اند.

ارزش قراردادهای منعقدشده با ایران توسط بنگاه‌های چینی در سال۲۰۲۱ به ۵۷میلیون دلار رسید؛ درحالی‌که در سال۲۰۱۹ این رقم ۱/ ۳میلیارد دلار بود که آب‌رفتگی پول‌های چینی در ایران را نشان می‌دهد. حال آنکه افغانستان تنها در یک فقره قرارداد برای میادین نفتی میزبان ۶۹۰میلیون دلار از سوی چین است که طی بازه زمانی چهارساله پرداخت خواهد شد.

پاکستان نیز در دوره همه‌گیری کرونا بیش از ۵۳۰میلیون دلار سرمایه چینی جذب کرده است. جاماندگی ایران از همسایگان خود در جذب سرمایه‌های خارجی به‌ویژه چین به عوامل مختلف داخلی و خارجی بستگی دارد.همچنین تجارت چین با عریستان سعودی در سال ۲۰۲۲ بیش از چهار برابر با ایران بود. چین در این سال بیش از ۶۷ میلیارد دلار با عربستان سعودی تجارت داشت.

 در چنین شرایطی و پس از عضویت ایران در پیمان شانگهای و توصیه کشورهای عضو این پیمان برای پیوستن ایران به اف.ای.تی.اف باید منتظر ماند و دید که آیا دولت نگاه خود را تغییر می دهد و یا همچنان منتظر تعصب در دوستی بین کشورها و سرمایه گذاری چین است.