قطار کند اصلاحات در سازمان تامین اجتماعی

افشین اورکی: یکی از رویکردهای دولت تدبیر و امید دکتر حسن روحانی برای تحقق اهداف و سیاست های کلیدی و استراتژیک در جامعه ایران، بهبود وضع معیشتی و رفاه میلیون ها بیمه شده و مستمری بگیر سازمان تامین اجتماعی است که البته این مهم اگرچه کاری غیر ممکن نیست، اما باید قبول کرد که کاری سخت، دشوار و طاقت فرسا خواهد بود. 
به گزارش عصر خبر ،یکی از پارامترهای مهم برای تحقق این هدف در نخستین گام ممکن توسط انتخاب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی عملی شد و اینک وي در آزمونی سخت و دشوار قرار دارد. وی از یکسو باید به مناقشه های داخلی و خانوادگی سازمان تامین اجتماعی که این روزها به جای اینکه توسط دستگاه های نظارتی و بازرسی این سازمان آنالیز شده و مورد تجزیه و تحلیل محتوایی قرارگیرد، به سوژه نخست رسانه ها تبدیل شده است پایان دهد و از سوی دیگر، سازمان تامین اجتماعی در شرایط بسیار خطیر و بحرانی قرار داشته و دارد که می طلبد تا مدیریت کلان این سازمان در فضایی آرام و با کمترین تنش های موجود بتواند بالن اصلاحات خود را به سلامت از آسمان ابری و تیره تامین اجتماعی عبور دهد.
اما این همه سکانس بزرگترین و انحصاری ترین سازمان بیمه ای ایران نبوده و نیست. چیدمان اخبار تلخ و ناگوار ریخت و پاش ها و پاداش های میلیونی اعضاء هیات مدیره و بعضی از مدیران سازمان تامین اجتماعی در کنار یکدیگر، غیر از مشوش ساختن اذهان میلیون ها مخاطب این سازمان از تصویر مخدوش و تیره و تار تامین اجتماعی نداشته و ندارد. تصویری که به طور حتم مطلوب و مورد نظر مدیریت سازمان تامین اجتماعی نبوده و نیست. اما مدیریت عالی این سازمان بیمه ای باید بتواند از بحران هایی که خواسته و ناخواسته در سازمان تامین اجتماعی توسط عوامل بیرونی و درونی شکل می گیرد عبور کند. یکی از این بحران ها، ریخت و پاش های میلیونی و زیاده خواهی های بعضی از مدیران ستادی این سازمان است که متاسفانه تصویر زشت و دهشتناکی از سازمان تامین اجتماعی در اذهان مخاطبان تامین اجتماعی ایجاد کرده است. تصویری نامناسب که متاسفانه پازل های دیگری از آن نیز در آینده نزدیک، گریبان دکتر نوربخش را فرا خواهد گرفت! 
براستی چه دست هایی در سازمان تامین اجتماعی به تولید و فرآوری این تصاویر دفرمه شده مشغول هستند؟ از سوی دیگر به نظر می رسد که موضوع پاکدستی که مدیریت سازمان تامین اجتماعی از آن سخن به میان می آورد، موضوعی سطحی و شعارگونه نیست که جناب آقای دکتر نوربخش با چند سخنرانی و در قالب چند همایش، بخواهد به آن دست یابد. پاکدستی و واژه هایی از این دست، مفاهیمی بسیار پیچیده و فلسفی هستند که پرداختن به آنها از حوصله این یادداشت خارج است. به طور حتم دکتر نوربخش نیز قصد بازی با واژه ها را نداشته و ندارد، اما یک مساله حتمی و قطعی است و آن اینکه ایشان بهتر است هر چه سریعتر در قبال این اتفاقات ناخوشایند در سازمان تامین اجتماعی اعلام موضع کرده و برای پاکسازی اذهان و زدودن دغدغه های مخاطبان میلیونی تامین اجتماعی، برخورد قاطع و قانونی با بعضی از مدیران این سازمان را که از موقعیت شان سوء استفاده کرده در دستور کار خود قرار دهد.
بررسی مناقشه های داخلی و خانوادگی در سازمان تامین اجتماعی مبین آن است که عوامل پشت پرده که متاسفانه گروهی از آنها همچنان در این سازمان باقی مانده اند(!)، به هر صورت ممکن می خواهند تا چرخ اصلاحات در سازمان تامین اجتماعی از حرکت رو به جلو خود متوقف شود. این گام نامیمون آنها چند هدف عمده برایشان در پی دارد. نخست آنکه آنها در پی القاء ناتوانی و انفعال مدیر عامل جدید سازمان تامین اجتماعی که برخواسته از دل دولت اصلاحات بوده هستند و از آن مهم تر اینکه می خواهند تا روند خارج کردن دکتر نوربخش از این مسند و جایگاه را هر چه سریع تر در دستور کار دکتر علی ربیعی، وزیر محترم تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار دهند. این یاران صدیق و صمیمی قاضی مرتضوی برای اهداف خود دلائل قابل قبولی نیز دارند. به باور آنها اکنون سازمان تامین اجتماعی در بدترین شرایط ممکن به لحاظ اقتصادی قرار داشته و دارد. در حال حاضر دولت بالغ بر 54 هزار میلیارد تومان به سازمان تامین اجتماعی بدهکار است. خود این سازمان نیز تا پایان امسال حدود 14 هزار میلیارد تومان کسری درآمد دارد. به این معضلات و مشکلات حقوق و مزایای حدود 2.5 میلیون مستمری بگیر این سازمان که کمتر از چهار ماه دیگر حقوق و عیدی خود را طلب می کنند نیز باید اضافه کرد. 
از سوی دیگر دولت محترم تدبیر و امید دکتر حسن روحانی نیز به دلیل سوء مدیریت دولت های نهم و دهم با کسری درآمد بسیار بسیار بالایی مواجه بوده و به همین دلیل عملا امکان بازپرداخت بدهی های پیشین سازمان تامین اجتماعی را نداشته و ندارد. از سوی دیگر هر روز نیز بر پهنای باند بدهی های دولت اعتدالگرای دکتر روحانی به سازمان تامین اجتماعی، مبالغ میلیاردی زیادی اضافه می شود. در چنین شرایط تلخ و تیره ای، دکتر نوربخش در مسند مدیر عاملی سازمان تامین اجتماعی، دو راهکار در پیش روی خود دارد. یا باید محترمانه استعفاء داده و عطای سازمان را به لقاء آن ببخشد و برود و یا اینکه با همت و اراده اندک مدیران ستادی پاکدست و گروه زیادی از مدیران بیمه ای متخصص و افراد باتجربه در جای جای این سرزمین پهناور، با داشتن طرح و برنامه و اراده ای پولادین برای حذف بعضی از مدیران که در ریخت و پاش ها و اخذ پاداش های میلیونی، دست داشته اند قطار کند اصلاحات در سازمان تامین اجتماعی را به حرکت درآورد. 
اما در این راستا توجه وی به مدیران و دلسوزان در رده های مختلف نکته بسیار مهمی است که وی نباید از آن غافل شود. برای نمونه بسیاری از اداره های کل تامین اجتماعی، جایگاه و نقشی برجسته در معادله ها و مناسبت های این سازمان داشته و دارند و می طلبد تا مدیریت  سازمان تامین اجتماعی حساب ویژه ای برای آنها باز کند. 
بی شک مدیران بیمه ای به عنوان بازوهای راستین مدیریت تامین اجتماعی می توانند، به مانند کاتالیزور، سرعت افزایش بیمه شدگان و جذب وصولی ها و درآمدهای سازمان تامین اجتماعی را دوچندان کنند.  به نظر می رسد حمایت بیشتر عالی ترین مقام سازمان تامین اجتماعی از مدیران بیمه ای پاکدست و پاک نهاد در اداره های کل تامین اجتماعی و مشارکت هر چه بیشتر آنها در تصمیم گیری ها و تصمیم سازی های آینده تامین اجتماعی، می تواند به فرآیند خروج این سازمان از بحران های موجود کمک شایان توجهی کند. همچنین لازم است تا دکتر نوربخش برای تسریع در روند امور جاری سازمان تامین اجتماعی، تریبون آزادی برای شنیدن صدای منتقدان و معترضان به سیاست های کنونی را بدون تبلیغات کلیشه ای و اداری مرسوم در روابط عمومی سازمان تامین اجتماعی ایجاد کند. به هر حال سازمان تامین اجتماعی با داشتن 37 میلیون بیمه شده اصلی و تبعی باید ضریب انتقاد پذیری خود را افزایش داده و روابط عمومی آن به دور از تنگ نظری های رایج و خشک، فضایی را برای دگر اندیشان و منتقدان ایجاد کند که آنها نیز بتوانند به عنوان شرکای اصلی سازمان، با ارائه نقطه نظرهای خود، در تعالی و تحقق اهداف عالیه سازمان تامین اجتماعی بکوشند. 
به نظر می رسد که دکتر نوربخش در حال حاضر تنها است و به همین دلیل همه دلسوزان سازمان تامین اجتماعی باید بیش از پیش به او کمک کرده تا این کشتی سوراخ شده را به سلامت به ساحل نجات برساند. مدیر عامل سازمان تامین اجتماعی نیز باید به جای احساسی برخورد کردن با منتقدان و معترضان به سیاست های خود، به افکار عمومی بیش از پیش احترام گذاشته و بداند و مطمئن باشد که منتقدان و دگر اندیشان نیز، تامین اجتماعی سرافراز و افراشته قامت را برای آسایش و رفاه بیمه شدگان و مستمری بگیران این سرزمین باستانی و عزیز دوست می دارند. بی شک اگر تامین اجتماعی ورشکسته شود، هیچ ایرانی پاک نهادی از این وضعیت خشنود نخواهد شد.