ماجرای اعتراض الناز شاکردوست و حرکت نمادین پرویز شیخ‌طادی

اعتراض الناز شاکردوست به نبودن نام فیلم «بی‌بدن» در فهرست فیلم‌های بخش مسابقه جشنواره فجر و حضور آن تنها در بخش نگاه نو، اتفاق مهمی بود که در اولین روز جشنواره رقم خورد و ویدئوی آن به یکی از پربازدیدترین‌های فضای مجازی بدل شد.

ماجرا از این قرار بود که شاکردوست بعد از پایان نمایش فیلم «بی‌بدن» به کارگردانی مرتضی علیزاده در پردیس کوروش، مقابل تماشاگران ایستاد و به پذیرفته نشدن این فیلم در بخش مسابقه شکایت کرد.

او گفت: «می‌خواهم با مردم حرف بزنم. می‌خواهم بگویم که خوشحالم کنار شما مردم، این فیلم را دیدم. کنار شما مردم هستم. من هم مثل شما بلیت خریدم تا اینجا باشم. از آنجایی که حضور من برای داشتن هر تریبونی در جشنواره فجر خط خورده، فکر کردم بیایم اینجا بایستم و با شما مستقیم حرف بزنم. با شمایی که این فیلم را دیدید… دلیل اینکه این فیلم در بخش سودای سیمرغ حضور ندارد، قضاوتش را به شما و تاریخ می‌سپارم.»

بعد هم به صدای بلند تیتراژ فیلم در سالن اعتراض کرد و گفت: «صدایش را زیاد کنید که صدای من اصلا نرسد. عادت کردم که صدایم به هیچ جا نرسد. شاید برایتان سوال باشد که این فیلم در جشنواره هست. بله، در جشنواره فجر یک بخشی را به نام نگاه نو گذاشتند برای فیلم‌هایی که هیچ دلیل منطقی برای حذف شان ندارند و در این بخش می‌گذارند تا از این طریق، این فیلم‌ها را زنده به گور کنند…»

بعد هم که ماموران سالن خواستند جلوی صحبت کردنش را بگیرند گفت: «بگذارید حرف بزنم. گفتی حق تریبون نداری. می‌خواهم حرف بزنم. نمی‌توانید به زور من را بیرون ببرید. بلیت خریدم اومدم توی سینما.»

او خطاب به مردم حاضر در اطرافش گفت: «این سنگ‌هایی که به سمت‌مان پرت شده، ازش یک سنگر بسازیم. چرا که ما در یک جشنواره به سر نمی‌بریم؛ در یک جنگ فرهنگی به سر می‌بریم… آرزو می‌کنم خیلی زود روزی بیاید که جشنواره به شکل فرهنگی و تخصصی برگزار شود. این تنها خواهش من است.»

در روز افتتاحیه جشنواره چهل‌ودوم هم پرویز شیخ‌طادی زمانی که برای مراسم بزرگداشتش روی سن آمد، حرف‌هایی زد که حاشیه‌های زیادی به همراه داشت. او کراواتی از جیبش درآورد و درباره ممنوعیت بستن کراوات در اوایل دهه شصت صحبت به میان آورد و بعد به ممنوعیت دستگاه ویدئو و سپس ماهواره رسید. او گفت در تمام این سال‌ها هزینه‌های زیادی شده که جز مخدوش کردن چهره آن‌ها چیزی به همراه نداشته است. سپس یک روسری از جیبش درآورد و از آن‌ها خواهش کرد که به هزینه‌هایی که دارند برای روسری پرداخت می‌کنند پایان دهند. این صحبت‌ها بازتاب‌های زیادی در فضای مجازی داشت. در اولین روز جشنواره چهل‌ودوم ماجرای حاشیه‌برانگیز دیگری هم رخ داد. اصغر نعیمی، کارگردان فیلم «دو روز دیرتر» هم پیش از نمایش فیلمش در برج میلاد به علت اینکه مانع از ورود او به سالن پخش فیلم شدند؛ با عصبانیت به این موضوع واکنش نشان داد. ویدئویی از دعوای نعیمی با مسئول سالن دیروز در فضای مجازی دست به دست می‌شد.

دهه هفتاد – جشنواره فیلم فجر همواره با حواشی زیادی روبه‌رو بوده. یکی از اولین جنجال‌ها به زمان اکران فیلم «موج مرده» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا در جشنواره نوزدهم فیلم فجر برمی‌گردد. ابراهیم حاتمی‌کیا سال ۱۳۷۸، حاضر به انجام اصلاحات فیلم «موج مرده» نشد و روز اکران فیلم، در حالی که سالن انتظار سینما استقلال مملو از جمعیت بود و اهالی رسانه در حال ورود به سالن برای تماشای فیلم بودند، اعلام شده که فیلم «موج مرده» بنا به درخواست تهیه کننده از جشنواره حذف شده است. حاتمی‌کیا هم با یک کیسه پر از نگاتیو که در دست داشت، وارد سالن سینما استقلال شد و در پشت میزی که برای برگزاری نشست‌های مطبوعاتی در نظر گرفته شده بود نشست و بلافاصله از داخل کیسه، نگاتیو‌های فیلمش را درآورد و روی میز چید و گفت این‌ها همه موارد صلاحی فیلم من است که بنیاد روایت دستور به حذف آن‌ها داده است. او در این نشست تندترین انتقاد‌ها را به نظامیان فعال در سینما کرد.

دهه هشتاد- یکی از مهمترین اعتراض‌های جشنواره فجر در دهه هشتاد مرتبط با فیلم «سنتوری» داریوش مهرجویی بود. سال ۱۳۸۵، داریوش مهرجویی فیلم «سنتوری» را به جشنواره فیلم فجر ارائه کرد. فیلم توسط هیات انتخاب به بخش مسابقه جشنواره بیست‌وپنجم راه پیدا کرد. اما درست پیش از شروع اکرانش در سینما‌های جشنواره با مشکل روبه رو شد. بنا به تصمیم مسئولین وقت سینمایی و با نظر مستقیم وزیر ارشاد، اکران فیلم در جشنواره به چند نمایش در سینما‌های مردمی و سینمای رسانه محدود شد.

بنا بر همین ملاحظات «سنتوری» عملا از داوری هم کنار گذاشته و فقط در رشته بازیگری مرد داوران به آن رای دادند و شایسته دریافت سیمرغ دانستند. در روز اختتامیه جشنواره، بهرام رادان وقتی به عنوان بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره انتخاب شد، بعد از دریافت سیمرغ بلورین، به اعتراض جایزه‌اش را کنار پایه میکروفن روی سن به زمین گذاشت و به تندی از مسولان برگزاری جشنواره انتقاد کرد و از هیئت داوران خواست یک بار دیگر فیلم «سنتوری» را ببینند.

سال ۱۳۸۵ «اخراجی‌ها» هم پرحاشیه شد. این فیلم برنده سیمرغ مردمی شد و مسعود ده‌نمکی وقتی برای گرفتن جایزه‌اش روی سن رفت در انتقاد به هیئت داوران برای نادیده گرفتن فیلمش با فریاد گفت که نه مرغ می‌خواهد و نه سیمرغ بعد هم از سن پایین آمد و مراسم را ترک کرد. سال ۱۳۸۸ هم علی روئین‌تر برای فیلم «زمهریر» حاشیه‌ساز شد.

او از اینکه فیلمش در جشنواره بیست‌وهشتم پذیرفته نشده اعتراض کرد و قرار شد یک اکران ویژه برای رسانه‌ها در جشنواره فجر داشته باشد تا آن‌ها داوری کنند. فیلم با سوت و هو کشیدن تماشاگران به پایان رسید و اهالی رسانه از رویین‌تن خواستند به قولش مبنی بر اینکه در صورت نارضایتی مخاطبان پابرهنه سالن را ترک می‌کند عمل کند که جنجال‌برانگیز شد.

در آخرین سال دهه هشتاد، فیلم «فرزند صبح» بهروز افخمی حاشیه زیادی به پا کرد. تهیه‌کننده «فرزند صبح» بدون تایید بهروز افخمی فیلم را به جشنواره بیست‌ونهم فیلم فجر ارائه کرده بود. افخمی بار‌ها مصاحبه کرد و گفت این نسخه مورد تایید او نیست، اما پس از نمایش فیلم، خبرنگاران او را دوره کردند و مورد بازخواست قرار دادند.

افخمی گفت فیلمش به لحاظ فنی مشکل جدی دارد و اصلا آماده نبوده است و خلاصه جنجال به پایان رسید. در همین سال فیلم «پایان‌نامه» هم جنجال زیادی به پا کرد. پس از نمایش فیلم اهالی رسانه به شدت به حامد کلاهداری بابت کیفیت این فیلم معترض شدند که البته این اعتراض‌ها، توسط کارگردان و بازیگران فیلم بی پاسخ نماند.

دهه نود – سال ۱۳۹۲ زمانی که فیلم «عصبانی نیستم» به کارگردانی رضا درمیشیان به نمایش درآمد همه منتظر سیمرغ برای نوید محمدزاده بودند، اما محتوای فیلم به مذاق خیلی‌ها خوش نیامد و اعتراض‌های برخی طیف‌های سیاسی مانع از این شد که فیلم در اختتامیه به درستی مورد داوری قرار بگیرد. به همین دلیل هم سیمرغ به رضا عطاران برای «طبقه حساس» رسید.

او هم روی سن رفت و صراحتا اعلام کرد: «این سیمرغ متعلق به من نیست، زیرا رای هیئت داوران جشنواره فجر انتخاب نوید محمدزاده به عنوان بهترین بازیگر مرد جشنواره بوده، به همین خاطر این جایزه را متعلق به ایشان می‌دانم، نه خودم..» در جشنواره سی وپنجم در سال ۱۳۹۵ نشست خبری فیلم «قاتل اهلی» هم جنجالی شد.

مسعود کیمیایی که با تهیه‌کننده‌اش منصور لشکری قوچانی به مشکل خورده بود در نشست خبری قاتل اهلی حسابی از خجالت او درآمد. سال ۱۳۹۶ حاتمی‌کیا باز هم یکی از معترضین بود. در مراسم اختتامیه جشنواره سی‌وششم بعد از دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلم برای «به وقت شام»، نطقی آتشین علیه برنامه‌های تلویزیونی سر داد و از عملکرد آن‌ها به شدت انتقاد کرد.

او گفت: «من به این سازمان اعتراض می‌کنم که فیلم‌های من را ۴۰ بار پشت سرهم پخش می‌کند، ولی به محض آنکه باید افرادی را دعوت کند که از نگاه ما دفاع کند، تبدیل به اپوزیسیون می‌شوند. من از صداوسیما و مدیران شبکه‌های سوم و دوم شکایتم را نزد خدا می‌برم.» روی صحبتش به رضا رشیدپور بود که آن سال اجرای برنامه «هفت» را به عهده داشت و از قضا مجری مراسم اختتامیه هم بود. او فقط از حاتمی‌کیا تشکر کرد و گفت انتقادهایش را روی چشم می‌گذارد.

در جشنواره سی‌وهشتم فیلم فجر هم همایون غنی‌زاده کارگردان فیلم «مسخره‌باز» در اعتراض به اینکه فیلمش فقط در بخش «نگاه نو» برنده جایزه شده به جای خودش نامه‌ای اعتراضی را به همراه یک جوان افغانستانی روی سن فرستاد که با انتقاد‌های زیادی روبه‌رو شد.

او البته خودش برای دریافت جایزه بهترین فیلم هنر و تجربه روی سن رفت و جایزه‌اش را گرفت. در جشنواره سی‌وهشتم فیلم فجر، امیر آقایی هم زمانی که برای گرفتن جایزه‌اش برای فیلم «شنای پروانه» روی سن رفت به صحبت‌های مجری شبکه افق واکنش نشان داد و گفت: «خانمی آمد گفت هرکسی گلایه دارد از وضع موجود برود. رفتن، فعل کسی است که آمده باشد؛ ما اینجا نیامده‌ایم که برویم؛ ما ریشه در این خاک داریم.» که البته صحبت‌هایش در پخش زنده شبکه نمایش حذف شد.