رفاه بيمه شدگان و بازنشستگان با تامين اجتماعي اعتماد ساز
عزیز آذرخرداد
اگر کلید توسعه کشورها را انسان بدانیم، تأمین‌اجتماعی در ساختن این انسان که باید محور توسعه باشد، نقش اساسی دارد و در حال حاضر بسیاری از وظایف برای ساختن این انسان را در بستر زمان (قبل از تولد، زمان تولد، دوران کودکی، دوران تحصیل، دوران کار و تلاش و…) به دوش گرفته است.
با توجه به این که در هر جامعه‌ای توسعه پوشش تأمین‌اجتماعی یکی از اهداف والای حاکمیت در فراگیر نمودن عدالت اجتماعی است بنابراین می توان گفت، مقوله تأمین‌اجتماعی هم بستر و پیش‌شرط لازم برای شکل‌گیری توسعه است و هم هدف توسعه؛ زیرا این سازمان می‌خواهد برای افراد جامعه عزت‌نفس، امنیت و رفاه بیشتر را به ارمغان آورد. در صورت فراهم شدن مقولاتی از این دست افراد جامعه می‌توانند در فرایندهای توسعه نقش مؤثرتری ایفا کنند.
بر هیچکس پوشیده نیست که در گستره مخاطبان تأمین‌اجتماعی کارفرمایان، کارآفرینان و کارگران نقش مؤثری در توسعه اقتصادی کشورها ایفا می‌کنند. در واقع برای توسعه اقتصادی فقط نیروی انسانی و سرمایه‌های اجتماعی کافی نیست، بلکه باید به جایگاه کارفرمایان و کارگران به عنوان یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در جریان توسعه توجه داشت و شرایطی فراهم کرد تا تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران و نیروی کار در کشور احساس امنیت کنند و در نتیجه آن ظرفیت‌های تولیدی در کشور افزایش یابد.
البته ضرورت ایجاب می‌کند بین منافع و خواست‌ها و انتظارات کارآفرینان با خواست و نظر کارگران تعادل منطقی ایجاد شود. بر همین اساس فعالیت سازمان تأمین‌اجتماعی بویژه در بخش فرهنگی و ارتباطی آن در حال حاضر علاوه بر پشتیبانی از کارفرمایان، کارآفرینان و تولیدکنندگان معطوف به حمایت از بیمه‌شدگان، کارگران و نیروی کار است.
در همین راستا، برنامه‌ها و سیاستگذاری‌های فرهنگی و اجتماعی این سازمان از سال 1392 تاکنون در جهت ایجاد تعادل‌بخشی فرهنگی و اجتماعی در بین شرکای اجتماعی به منظور تقویت اصل سه‌جانبه‌گرایی در تمامی ارکان سازمان تأمین‌اجتماعی تعریف شده است. سازمان تأمین‌اجتماعی برای ایجاد چنین تعادلی در سال‌های اخیر با اصلاح و شفاف‌سازی قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی و تغییر هدفمند ساختار تشکیلاتی خود تلاش کرده تا ارتباط مطلوب‌تری با شرکای اجتماعی خود در راستای تحقق حکمرانی مطلوب داشته باشد.
از کارکردهای دیگر تأمین‌اجتماعی به‌‌‌هم‌پیوستگی طبقات اجتماعی است. گسترش بیمه تأمین‌اجتماعی در عمل طبقات اجتماعی را به هم نزدیک کرده و باعث توسعه و گسترش طبقه متوسط جامعه و کاهش فقر و تنگدستی می‌شود. در حقیقت برای کاهش فاصله طبقاتی در یک جامعه توسعه پوشش بیمه تأمین‌اجتماعی ضروری است، زیرا تأمین حداقل نیازهای درمانی و تضمین حداقل معاش در ایجاد امنیت اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی و جلوگیری از بروز بحران‌ها مؤثر است.
.سازمان تأمین‌اجتماعی در حال حاضر بیش از 42 میلیون نفر از جمعیت کشور را تحت پوشش خدمات بیمه‌ای و درمانی خود دارد که از این منظر کمک بزرگی به کاهش هزینه‌های دولت کرده است. در حال حاضر حدود ۵ میلیون نفر از بازنشستگان و مستمری‌بگیران و هزاران نفر از بیکاران هر ماه از این سازمان مستمری و مقرری ماهیانه دریافت می‌کنند. همچنین حدود یک میلیون و 200 هزار نفر از کارفرمایان و صاحبان واحد تولیدی، صنعتی، صنفی، خدماتی، توزیعی و… نیز با سازمان تأمین‌اجتماعی از طریق کارفرمایان و نیروی کار خود در ارتباط مستمر هستند.
با نگاهی گذرا به خدمات بیمه‌ای و درمانی ارائه‌‌‌‌شده به مخاطبان این سازمان باید اذعان کرد که کارکردهای سازمان تأمین‌اجتماعی نقش مهمی در تأمین آرامش و امنیت اجتماعی بخش عمده جمعیت کشور دارد. به نظر می‌رسد یکی از مشکلاتی که جامعه کارفرمایی و کارگری کشور هنوز با آن دست به گریبان هستند، موضوع ناآگاهی و بی‌اطلاعی از قوانین و مقررات، بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های سازمان تأمین‌اجتماعی است که در این مورد هرچند طی حداقل سال های گذشته معاونت فرهنگی و اجتماعی و امور استان‌ها با همراهی بخش آموزش، وصول حق بیمه و اداره کل روابط عمومی سازمان اقدامات متنوعی را به انجام رسانده اما ضرورت دارد برنامه‌ریزی مدون و مناسبی از سوی نهادهای فرهنگی این سازمان برای اجرای برنامه‌های گسترده دیداری، شنیداری و نوشتاری به‌ویژه در حوزه رسانه ملی و شبکه های اینترنتی کشور از جمله ایجاد شبکه رادیو تلویزیونی اینترنتی برای رفع این معضل صورت گیرد.
در‌‌‌‌حالی‌‌‌‌که مقام معظم رهبری امسال را سال سرمایه گذاری برای تولید نامگذاری کرده‌اند، این سازمان در تلاش است با ایجاد روحیه تعامل‌گرایانه نظر و دیدگاه مدیران و کارکنان خود را در مقابل مخاطبان متنوع با سلایق مختلف را به یک فرهنگ عمومی بدل سازد، زیرا تنها در این صورت است که می‌توانیم به اهداف مورد نظر خود با تکیه بر مفاهیم و کارکردهای تامین اجتماعی دست یابیم.
با توجه به اینکه بیمه‌شدگان و کارفرمایان تأمین‌کننده بیش از 90 درصد منابع و درآمدهای سازمان تأمین‌اجتماعی هستند، لازم است در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها و همچنین در تنظیم بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌ها از نظرات و مشارکت این گروه از ذی‌نفعان بیش از پیش استفاده شود.
در آن سو نیز می توان با تشکیل و ایحاد بسترهای لازم زمینه استفاده از تجربیات علمی و عملی بازنشستگان برای توسعه گفتمان تامین اجتماعی و فرهنگ بیمه پردازی را فراهم ساخت. مهمترین نتایج حاصل از گسترش بیمه تأمین‌اجتماعی برای کارفرمایان و کارگران ارتقای بهره‌وری، کاهش ضایعات تولید و فراهم‌سازی آرامش بیشتر و بهتر برای جامعه بازنشستگان و مستمری بگیران است.
سازمان تأمین‌اجتماعی به‌رغم فراز و نشیب‌هایی که طی چند دهه گذشته پشت سر گذاشته در مجموع از ظرفیت بسیار عظیمی برای تحول و تغییر در کشور برخوردار است. این سازمان در حال حاضر تنها سازمان غیر‌دولتی است که با ارائه خدمات متنوع، بار بزرگی را از دوش دولت برداشته و می تواند با اقدامات موثر فرهنگی و اجتماعی نقش پر رنگی در تامین آرامش و اطمینان جامعه ایرانی نسبت به اتقاقات و بیم و امیدهای آینده ایفا کند.
سخن آخر اینکه، بدون تردید باید میان این سازمان و شرکای اجتماعی آن و از همه مهمتر، بین سازمان تأمین‌اجتماعی، دولت و مجلس برای برداشتن موانع، مشکلات و چالش‌ها، اعتماد‌سازی لازم صورت گیرد تا هموطنان عزیزمان در سایه این اعتماد‌سازی به رفاه، آرامش و امنیت‌‌‌خاطر مورد انتظار خود و آنچه استحقاق دریافت آن را دارند، دست یابند.
