چین جای پای خود را در ایران پسا تحریم سفت می کند

روزنامه نیویورک تایمز آمریکا با انتشار گزارشی ، سفر اخیر “شی جن پنگ” رییس جمهوری چین به ایران را مورد تحلیل قرار داده است.

این روزنامه آمریکایی در این گزارش نوشت:

تحریم های ایران مانعی برای حضور و سرمایه گذاری چینی ها در ایران نشد. این تحریم ها همچنین مانعی برای راه اندازی کارخانه تولید فولاد (شمش چدن) زرین آباد که با سرمایه گذاری 200 میلیون دلاری “شنگ کوان لی” یک تاجر سرمایه گذار چینی به بهره برداری رسیده است، نشد. این کارخانه  در تابستان گذشته  در ایران به بهره برداری رسید.

آقای لی یکی از بی شمار سرمایه گذار چینی است که علی رغم تحریم های آمریکا و اروپا علیه برنامه هسته ای ایران، در ایران سرمایه گذاری کرده اند.

بهره برداری از کارخانه آقای لی و دیگر سرمایه گذاران چینی در ایران در چارچوب پیمان استراتژیکی است که به چین اجازه می دهد از ایران به عنوان دروازه ای برای حضور در بازارهای خاورمیانه و ورای آن استفاده کند و همزمان ایران را از انزوای بین المللی و مشکلات اقتصادی نجات دهد.
روز شنبه همزمان با سفر شی جن پنگ به ایران دو کشور توافق کردند حجم روابط تجاری را در 10 سال آینده به 600 میلیارد دلار برسانند.

این توافق در جریان دیدار شی جن پنگ با مقامات ارشد ایرانی انجام شد. جن پنگ نخستین رییس کشور خارجی است که پس از لغو تحریم های ایران و آغاز عملی اجرای برجام به تهران رفته است. چین به خرید نفت از ایران نیاز دارد و همان گونه که شی جن پنگ تاکید کرده است دولت پکن ایران را به عنوان یکی از مهم ترین کشورهای ” استراتژی جاده ابریشم” می داند. استراتژی جاده ابریشم یک استراتژی بلند پروازانه برای گسترش نفوذ چین در بازارهای غربی این کشور است.




یک دیپلمات ارشد اروپایی که نخواست نامش فاش شود درباره رویکرد دولت چین نسبت به ایران گفت:” زمانی که استراتژی ما در قبال ایران انزوای این کشور بود، دولت پکن با حضور در ایران این استراتژی را بی اعتبار ساخت. او افزود: حالا (پس از تحریم ها نیز) آنها بسیار جلوتر از ما هستند.

جای پای محکم چین در بازار ایران تنها با ویراژ دهها هزار خودروی ارزان قیمت ساخت چین در سال های گذشته در خیابان های تهران مشخص نمی شود؛ بلکه سرمایه گذارانی چون آقای لی و بسیاری دیگر از کمپانی های چینی در جای جای ایران فعال اند: از ساخت بزرگراه و آزاد راه گرفته تا حفر معدن و ذوب فولاد و…

در تهران چینی ها در ساخت بزرگراه طبقاتی صدر مشارکت داشتند و  در حال ساخت تونل عظیم بزرگراه نیایش هستند که با 3 و نیم مایل طول یکی از بزرگترین تونل های بزرگراهی جهان خواهد بود. سیستم مترو شهر تهران نیز با مشارکت چینی ها ساخته شد و در حال توسعه است. کار ساخت مترو تهران در سال 1995 با سرمایه گذاری چینی ها و با کمک مهندسان چینی آغاز شد. قطارهای مورد استفاده در مترو تهران هم همگی ساخت چین است.

“محمد رضا سبزعلی پور” رییس مرکز تجارت جهانی ایران در این باره معتقد است: وقتی غربی ها وارد تهران می شوند از اجرای این همه پروژه های بلندپروازانه در این شهر همزمان با تحریم های بین المللی علیه ایران شگفت زده می شوند. بله ما این پروژه های بزرگ را به کمک دوستان چینی مان به اتمام رساندیم.

تشنگی برای خرید نفت خام و اجرای پروژه استراتژی جاده ابریشم ، که هدف آن باز کردن قفل ایالت های غربی چین به روی بازارهای جهانی است، دولت پکن را به همکاری با ایران مشتاق کرده است؛ یعنی همکاری با تنها کشور خاورمیانه که آمریکا در آن حضور ندارد.

ایران سابقه روابط طولانی با چین دارد، اما تشدید تحریم های بین المللی علیه ایران از اواخر دهه نخست قرن جاری حضور آهسته ولی پیوسته چینی ها در بازار ایران را بیشتر کرد.

شی جن پنگ پیش از سفر به ایران با ارسال نامه ای سرگشاده خطاب به مردم ایران که روز پنج شنبه گذشته در خبرگزاری رسمی چین (شینهوا) منتشر شد ، نوشت: چین در شش سال متوالی گذشته بزرگ ترین شریک تجاری ایران بوده است. چین دارای قدرت سرمایه گذاری ، فناوری و تجهیزات فوق العاده ای است. ایران هم دارای منابع غنی، نیروی کار کافی و بازاری بالقوه بزرگ است و در مرحله حساسی از نوسازی و صنعتی شدن قرار دارد.

در جریان جنگ هشت ساله عراق علیه ایران، چینی ها به ایران اسلحه فروختند که موشک های کرم ابریشم یکی از آنها بود. چینی ها به توسعه فناوری موشکی و هسته ای ایران نیز کمک کردند.

اسدالله عسگر اولادی یکی از سرمایه داران ایران و رییس اتاق بازرگانی ایران و چین در این باره معتقد است: انقلاب اسلامی در ایران سرآغاز روگردانی ما از غرب و لبخند ما به شرق بود و چینی ها از این رویکرد ما استقبال کردند.

در یک دهه گذشته جای چین و آلمان به عنوان مهم ترین شریک تجاری ایران عوض شد و چینی ها موفق شدند بزرگ ترین شریک تجاری ایران شوند. دو کشور در یک دهه گذشته به طور میانگین سالانه 30 میلیارد دلار مراوده تجاری داشته اند. در سال 2013 ایران 19 میلیارد دلار نفت و محصولات پتروشیمی به چین صادر کرده است و در مقابل 17 میلیارد دلار کالا و خدمات از این کشور وارد کرده است.

در مدت تحریم ها دو خریدار دیگر عمده نفت ایران یعنی ژاپن و کره جنوبی با فشارهای آمریکا، واردات نفت خود از ایران را به کمتر از نصف کاهش دادند.

آقای عسگر اولادی در این باره گفت: چین کشور مستقلی است. آنها اجازه ندادند آمریکایی ها برایشان خط مشی تعریف کند. بنابراین آنها هم اکنون و هم در آینده مشتری نفت ما هستند.
او گفت به منظور تسهیل پرداخت پول نفت خریداری شده چین از ایران، یک بانک مخصوص به نام “کونلون” ایجاد شده است. پول وزارت نفت ایران به حسابی در این بانک می رود. 30 تا 40 درصد از فروش نفت به صورت نقدی از طریق این بانک پرداخت می شود و الباقی آن صرف تامین مالی پروژه ها و خرید کالاهای وارداتی چینی می شود.

به گفته این تاجر ایرانی چینی ها هیچ تردیدی در خرید نفت ایران در دوره تحریم ها نداشتند اما مواظب تحریم های آمریکا هم بودند چرا که نمی خواستند بانک ها و موسسات مالی آنها به این بهانه در لیست تحریم ها قرار گیرد.

روز شنبه رییس جمهور چین در تهران به دیدار آیت الله خامنه ای رهبر ایران رفت. رهبر ایران در دیدار رییس جمهور چین گفتند: ایرانی ها هرگز به غرب اعتماد نکرده اند و به همین خاطر ایران به دنبال توسعه همکاری ها با کشورهای مستقل مثل چین است.

در جریان سفری که اواخر تابستان 2015  (خبرنگار نیویورک تایمز) به روستای زرین آباد ایران و بازدید از کارخانه تولید فولاد چینی ها داشتیم، کارگران و مهندسان چینی مشغول آماده سازی نهایی کارخانه برای افتتاح بودند.

با آقای لی سرمایه گذار این کارخانه مصاحبه کردیم. او گفت به توصیه خویشاوندانش در ایران سرمایه گذاری کرده است.خویشاوندانش به او گفته بودند ایران جای بکری برای سرمایه گذاری است و او برای بار نخست در سال 2010 به منظور ارزیابی شرایط سرمایه گذاری به ایران آمده است.

این سرمایه گذار چینی از پاسخ به اینکه 200 میلیون دلار سرمایه گذاری در این پروژه را از چه راهی وارد ایران کرده است، طفره رفت ولی گفت این پول را از طریق خصوصی و اعتماد به مبادله دستی پولی و اجتناب از سیستم بانکداری سنتی به ایران منتقل کرده است.

افتتاح مجتمع فولاد زرین آباد



آقای عسگراولادی هم در این رابطه گفت: آقای لی فاینانس این پروژه را از طریق دولت چین دریافت کرده است. اما این تاجر ایرانی هم نگفت این پول از چه راهی وارد ایران شده است. به گفته عسگراولادی ایران و چین مبادلات گسترده ای دارند.

یک دستیار آقای لی گفت: اگر همه چیز خوب پیش برود ما در این کارخانه سالانه 600 هزار تن فولاد تولید خواهیم کرد. در ماه اوت گذشته (مرداد 1394) این کارخانه که یک ریل قطار خصوصی هم دارد و نزدیک 700 کارگر و کارمند چینی در آن کار می کنند، به طور رسمی با حضور مقامات ایرانی و چینی افتتاح شده است.

سبزعلی پور درباره حضور چین در ایران گفت: چینی ها از فرصتی که تحریم ها در اختیارشان قرار داد، استفاده کردند. البته از نظر ناظران خارجی این کار چینی ها به معنای نادیده گرفتن و نقض محاصره اقتصادی (تحریم) ایران بوده است.

او افزود: البته به نظر من هدف تحریم کنندگان از جمله آمریکا از تحریم ایران فروپاشی اقتصاد ایران نبود بلکه می خواستند به لحاظ اقتصادی ایران را تحت فشار گذارند و شاید به همین خاطر بوده که آنها در قبال نادیده گرفتن تحریم های ایران از سوی پکن با اغماض رفتار کردند.