دعوای بلاتکلیف در دولت بر سر رانت بازار پتروشیمی

روزنامه کیهان: جدال بر سر رانت در بازار پتروشیمی شدت گرفته است. وزیر صنعت می‌گوید برای خروج پتروشیمی از بورس کالا می‌جنگم، روزنامه همشهری با انتشار این مطلب نوشت: دولت به مصوبات خودش هم عمل نمی‌کند. پارسال هیئت دولت مصوبه‌ای را برای خروج از رکود تصویب کرد که براساس آن باید همه محصولات پتروشیمی از طریق بورس کالا عرضه می‌شد اما اعداد نشان می‌دهد فقط 6 درصد محصولات پتروشیمی در بورس کالا فروخته می‌شود. سخنان وزیر صنعت، معدن و تجارت برای خروج پتروشیمی از بورس کالا بار دیگر جنجال‌آفرین شد. او بار دیگر تأکید کرده است که تا پای جان برای خروج پتروشیمی از بورس کالا خواهد ایستاد. برای رمزگشایی از جنگی که بر سر معاملات پتروشیمی آغاز شده است باید پرسید چه کسانی از انجام معاملات پتروشیمی در داخل و خارج از بورس نفع می‌برند؟ سود حاصل از تولید محصولات پتروشیمی از 2 روش بین ذینفعان تقسیم می‌شود. یکی از طریق منافع مستقیم سهامداری که مستقیماً به حساب‌های اصلی شرکت‌های پتروشیمی واریز می‌شود و سالانه در مجامع عمومی بین سهامداران تقسیم می‌شود و دیگری پورسانت‌هایی است که از طریق فروش محصولات پتروشیمی نصیب واسطه‌ها می‌شود که این محصولات را خارج از بورس کالا با نرخ دلخواه می‌فروشند. بررسی معاملات پتروشیمی در سال قبل نشان می‌دهد سال گذشته در مجموع 46/4 میلیون تن محصول پتروشیمی در ایران تولید شده است که از این مقدار 188 میلیون تن به ارزش 9/6 میلیارد دلار صادر شده است و 14 میلیون تن معادل 24 هزار میلیارد تومان در بازارهای داخلی فروخته شده است. هرچند هیچ رقمی وجود ندارد که نشان دهد واسطه‌ها خارج از بورس کالا برای فروش محصولات پتروشیمی چه مقدار کارمزد دریافت می‌کنند اما اگر این کارمزد عددی بین یک درصد تا 100 درصد باشد به طور میانگین سالانه 200 میلیون دلار تا 2 میلیارد دلار سود نصیب واسطه‌های پتروشیمی خارج از بورس کالا خواهد شد که بخش عمده آن سهامداران شرکت بازرگانی پتروشیمی خواهند بود. این عدد با محاسبه پورسانت یک تا 10 درصد کل معاملات سال 1394 تخمین زده شده است. بررسی ترکیب مالکیت سهام شرکت‌های پتروشیمی نشان می‌دهد که هم اکنون 32 درصد از کل سهام شرکت‌های پتروشیمی در اختیار شرکت هلدینگ پتروشمیی خلیج فارس است.محمدرضا نعمت‌زاده در نشست کارگروه ستاد تسهیل و رفع موانع تولید استان قم گفت: ارائه پتروشیمی در بورس خلاف قانون بوده و بنده برای رفع این مشکل می‌جنگم زیرا تضمینی برای برنده شدن واحدهای تولیدی در بورس وجود ندارد و این امر سبب می‌شود، این واحدها مواد پتروشیمی موردنیاز خود را گران‌تر از قیمت واقعی خریداری کنند و دلالان بهره‌های سنگین را به خود اختصاص دهند. سخنان وزیر صنعت به آن بخش از محصولات پتروشیمی اشاره دارد که خارج از بورس فروخته می‌شود و با قیمت کمتری مبادله می‌شود. تفاوت قیمت محصولات پتروشیمی در داخل و خارج از بورس از این موضوع ناشی می‌شود که قیمت محصولات پتروشیمی در بورس کالا به نرخ ارز آزاد محاسبه می‌شود اما همین محصولات در بازار خارج از بورس با نرخ ارز مبادله‌ای 3850 تومان در سال مالی 1394 محاسبه و پرداخت می‌شود. سال قبل از مجموع 14 میلیون تن محصول پتروشیمی که در داخل ایران فروخته شد 7/5 میلیون تن آن به ارزش 10 هزار میلیارد تومان فروش بین مجتمعی بود که برای خوراک واحدهای پتروشیمی استفاده شد. این اعداد نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از فروش داخلی محصولات پتروشیمی صرف خوراک واحدهای دیگر پتروشیمی که برای تولید محصول دیگری به کار می‌رود می‌شود به این ترتیب خرید این محصولات به قیمت خارج از بورس به صرفه‌تر است.