هنوز اشتغال موضوع محوری راهبرد کشور نیست

خبرگزاری فارس: کاظم جلالی رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی امروز چهارشنبه 7 مهر مجلس در گزارشی با موضوع اولویت‌های راهبردی مجلس در برنامه ششم و پاسخ به این سوال که چرا باید در مجلس راهبرد و تعیین اولویت داشته باشیم گفت: اگر مجلس میان طرح‌ها و لوایح پراکنده گم شود و خود دارای راهبرد نباشد پس از گذشت 4 سال وقت مجلس به بررسی و تصویب همین طرح‌ها و لوایح پراکنده می‌گذرد و مشخص نمی‌شود چه نقشه راهی برای کشور تعیین می‌شود.
وی با تاکید بر لزوم توجه به حوزه نظارت و ثبات قانون اظهار داشت: کتابچه‌ای با این موضوع تدوین شده که حوزه‌های تخصصی را تفکیک کردند و امیدواریم با همکاری کمیسیون‌های تخصصی مجلس و مرکز پژوهش‌ها تکمیل شود و به عنوان راهبرد به مجلس مدنظر قرار گیرد. 
جلالی با اعلام اینکه دولت رشد اقتصادی سال 94 را 1.3 درصد و مرکز پژوهش‌ها منهای 0.4 درصد قبول کرده‌اند گفت: در سه ماهه اول سال 95 طبق اعلام دولت رشد اقتصادی 4.4 درصد بوده و پیش‌بینی مرکز پژوهش‌ها این است که تا پایان سال به 6.4 درصد برسد که 4 درصد از آن ناشی از رشد بخش نفت است.
وی به نرخ تورم 9 درصدی تا پایان شهریور سال جاری اشاره کرد و با تصریح بر اینکه برای اولین بار در یک دهه اخیر نرخ تورم تک‌رقمی شده است خاطرنشان کرد: طبق اعلام دولت نرخ بیکاری در سال 94 11 درصد بوده است این در حالی است که برای برخی گروه‌های سنی، جنسی و در برخی استان‌ها این میزان به 50 درصد هم می‌رسد و پیش‌بینی مرکز پژوهش‌ها این است که تا پایان سال 1400 به یازده میلیون نفر افزایش یابد.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با ذکر این نکته که هنوز اشتغال به عنوان موضوع محوری در راهبرد کشور قرار گرفته است، گفت: ما باید به دنبال ایجاد اشتغال از کشور بدون اتکای نفت باشیم.
وی با یادآوری اینکه در گزارش محرمانه مرکز پژوهش‌ها به مجلس در دی ماه 94 تاکید شد که اقتصاد ایران بیش از تحریم‌ها از ضعف ساختاری رنج می‌برد، بیان داشت: کمبود تقاضای موثر در رشد مصرف بخش خصوصی در کشور آشکار است و تاثیر خود را بر درآمدهای جاری و عمرانی کشور گذاشته است.
جلالی گزارشی از مرکز پژوهش‌های مجلس پژوهش‌های مجلس درباره راهبردهای مجلس دهم را در صحن قرائت کرد که متن کامل آن به شرح زیر است:
چرا اولویت بندی لازم است؟
حدود 700 طرح و لایحه در دوره نهم اعلام وصول شده است.
200 لایحه و 500 طرح
تعداد قوانین تصویب شده حدود 200 قانون ( 100 قانون بر مبنای لایحه و 100 قانون بر مبنای طرح)
از 200 قانون تصویب شده حدود 65 موردموافقت نامه و کنوانسیون و قرارداد و … و 80 مورد اصلاح و الحاق و تفسیر و تمدید های عمدتا جزیی بوده است.  بنابراین در کل دوره حدود 55 قانون جدید یا اصلاح کلی تصویب شده است . یعنی  حدودا هر سال 14 قانون.
اگر بخواهیم دقیق تر نگاه کنیم مثلا در حوزه اقتصاد اعم از حوزهای بخشی و فرابخشی در طول دوره گذشته 13 قانون تصویب شده است. بدین ترتیب به جز بودجه سنواتی هر سال 2 قانون تصویب شده است.
نتیجه:
تعداد دستور کارها بسیار زیاد است یعنی روزانه کمیسیون های تخصصی و صحن مجلس باید حدود 1.6 طرح و لایحه بررسی کنند که به دلیل کثرت حتما از کیفیت و کارایی می کاهد و فرصتی را برای نظارت و ارزیابی باقی نمی گذارد. در نتیجه
نیازمند اولویت بندی دستور کار و تعیین راهبردها هستیم
توجه به حوزه نظارت و ثبات قانون
کتاب اولویت بندی عمده ترین مسایل فراروی مجلس در چهار حوزه اقتصادی، زیربنایی، اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و حقوقی را بررسی کرده است و خدمت نمایندگان محترم ارایه شده است.
الف. حوزه اقتصادی
1-بهبود محیط کسب و کار:
برآورد مرکز پژوهش ها از تشکل های اقتصادی سراسر کشور به صورت دائمی انجام می شود .
رتبه 17 از 21 کشور منطقه در سهولت کسب و کار گزارش بانک جهانی
در این حوزه نیاز به قانونگذاری نیست:
-قانون اصل چهل و چهارم قانون اساسی
-قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار
-قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقا نظام مالی کشور
مسئله نظارت مجلس است
بهبود محیط کسب و کار رویکردی در همه قانونگذاری ها می باشد.
2-فساد اقتصادی:
راهبرد اصلی نظارت بر اجرای قانون ارتقا سلامت نظام اداری و مبارزه با فساد
کاهش انحصار
افزایش شفافیت
ثبات قوانین باید رویکرد باشد.
3-ثبات اقتصادی و کنترل تورم
تورم برای اولین بار در دهه اخیر زیر 10 درصد رسیده است. اما امکان افزایش آن وجود دارد
نظارت بر  بانک مرکزی و دولت اولویت دارد.
راهبرد:
اصلاح قانون بانکداری
قاعده گذاری پولی لازم است.پیشنهاد مرکز برای برنامه ششم:تعیین نرخ تورم 9 درصد(6درصد نرخ تورم ، 3درصد امکان تغییر) اگرتورم خارج این دامنه باشد باید رئیس بانک مرکزی به مجلس توضیح بدهد( اگر سه چهارم نمایندگان) قانع نشدند باید رئیس جمهور در این باره پاسخگو باشد.
4-اصلاح نظام مالی
پایش کسب و کار در مرکز پژوهش های مجلس نشان میدهد که  محدودیت های نظام بانکی در ارایه تسهیلات آن از مسایل عمده فعالان اقتصادی است.
هزینه های بالای تسهیلات برای تولید
موسسات غیرمجاز
اقدامات:
وجود سیاست های پولی میان مدت و بلندمدت
نظارت موثر بانک مرکزی بر بانک ها
ساماندهی موسسات غیرمجاز
شکل گیری حساب واحد خزانه و شفافیت در حساب های شرکت های دولتی و دولت
تقویت استقلال بانک مرکزی از شبکه بانکی
استقرار حاکمیت شرکتی و اصلاح درونی بانک ها
دستور کار:
ارایه لایحه  قانون بانکداری
ارایه لایحه قانون بانک مرکزی
5- تجارت خارجی
حدود 15 میلیارد دلار در سال 1394 قاچاق کالا
راهبرد: ساماندهی امور گمرکی  و مبارزه با قاچاق کالا
دولت لوایح مرتبط را تقدیم کرده است که باید در دستور کار و اولویت قرار گیرد.
6-مناطق آزاد
مناطق ازاد دروازه ورود کالا شده اند
عدم جذب سرمایه گذاری خارجی
پیشنهاد مرکز برای برنامه ششم: تعیین محدودیت فضا و مکان که قابلیت ساماندهی داشته باشد و تسهیلات لازم زیربنایی برای مناطق آزاد و ویژه وجود داشته باشد.
7-ساماندهی طرح های عمرانی
حدود 2000 طرح عمرانی ملی نیمه تمام
طرح های عمرانی استانی بسیار فراوان که تا 40 هزار طرح نیز برآورد می شود.
برآورد دقیقی درباره منابع لازم برای تکمیل این طرح ها نداریم ولی برخی برآوردها بالغ بر 400 هزار میلیارد تومان می شود.
با توجه به افزاش قیمت تمام شده طرح ها در حالت خوشبینانه حدود 30 سال طول می کشد تا این طرح ها تمام شود.
راهبرد:
 ساماندهی طرح های عمرانی، اولویت بندی طرح ها و واگذاری طرح ها
دولت باید سریعتر لایحه مربوط به نحوه مشارکت بخش خصوصی در این طرح ها را بدهد.
8- مالیات ستانی
نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی کمتر از 10 درصد
وجود فرار مالیاتی
راهبرد:
نظارت بر اجرای قانون مالیات های مستقیم
در حوزه مالیات بر ارزش افزوده دولت سریعتر دایمی کردن قانون ارایه دهد.
9-مدیریت بدهی های دولت
ارقام دقیق بدهی معلوم نیست و آخرین رقم اعلام شده وزیر دارایی حدود 550 هزار میلیارد تومان است.
نسبت بدهی دولت و شرکت های دولتی به تولید ناخالص داخلی طبق محاسبات مرکز پژوهش ها حدود 45 درصد است و ممکن است در پایان برنامه ششم به 50 درصد برسد.
 
راهبرد
قاعده گذاری مالی و بدهی در برنامه ششم
ایجاد بازار بدهی
نظام آماری دقیق
10- سهام عدالت
تقریبا سهام  60 شرکت دولتی را شامل می شود.
حدود 49 میلیون نفر را شامل می شود .
وجود فساد و رانت در مدل فعلی
راهکار:
ساماندهی طرح سهام عدالت  از طریق نهایی شدن ترکیب سهام عدالت، مشخص شدن جامعه هدف، روش واگذاری و آزادسازی
11- نظام پرداخت حقوق و مزایا
حدود 4 میلیون نفر شاغل
حدود 2.5 میلیون نفر بازنشسته
در کل با خانوار آنها حدود 25 میلیون نفر درگیر این موضوع هستند
نظام پرداخت الان به صورت چندپارچه است
تبعیض های ناروا
تجربه حقوق مدیران
راهبرد:
ساماندهی مجدد نظام پرداخت
دولت باید در قالب لایحه مدیریت خدمات کشوری لایحه ارایه دهد
12- اصلاح نظام بودجه ریزی
یکی از نکاتی که هم در آن گزارش و هم در گزارش های مستقل به کرات توسط مرکز پژوهشها مورد تاکید قرار گرفته است ضرورت اصلاح نظام بودجه ریزی و به ویژه اصلاح قانون برنامه و بودجه 1351 است.
هر یک از نمایندگان محترم که یکبار تجربه بررسی و تصویب و اجرا و نظارت بر بودجه را تجربه کرده باشد اذعان خواهد کرد:
 تهیه‌، تصویب و اجرای بودجه فاقد جامعیت اطلاعاتی و شفافیت تصمیم‌های اجرایی است؛
 از مسئولیت‌های درون دولت و در بین قوای سه‌گانه مرزبندی‌های قطعی و تعریف شده‌ای وجود ندارد؛
تعاریف قانونی بودجه پاسخگویی نیازهای اجرایی و مدیریتی نیست و در آن ملاحظات کارکردی و فنی مورد توجه قرار نمی‌گیرد؛
در بودجه‌ریزی کنونی به الگوهای رفتاری دولت و تأثیر آن در تخصیص ماهوی منابع به مصارف توجه نمی‌شود؛
ساختار تشکیلاتی و سازمانی و استمرار وضع موجود معیار توزیع و تخصیص بودجه است؛
به‌لحاظ شکلی و ماهوی فرآیند بودجه‌ریزی دارای کاستی‌های قانونی است ازجمله در تبصره‌نویسی، تحصیل درآمدها و ایجاد تعهدات مالی و… ؛
طبقه‌بندی‌ها، موافقتنامه‌ها، تخصیص اعتبارات و مدیریت‌های اجرایی برمبنای متقن و تصویب شده‌ای استوار نیست؛
در عمل از الگوهای جدید اقتصادی برای پیش‌بینی منابع و مصارف و پیش‌بینی آثار اجرایی بودجه استفاده نمی‌شود.
نظام نظارتی کنونی برای پاسخگویی به مسئولیت‌های محاسباتی مدیریت، نظارت در مراحل قبل، حین و پس از اجرا فاقد کارآیی است. علاوه‌بر این نظارت بر عملیات اجرایی برنامه‌های توسعه و طرح‌های عمرانی نیز با شیوه کنونی بودجه‌ریزی در عمل امکانپذیر نیست.
برای اصلاح ساختار نظام بودجه‌ریزی نخستین گام این است که قانون جامعی وضع شود و اصول و چارچوب بخش عمومی، ماهیت وظایف، مرز آن با سایر بخش‌های اقتصاد، روابط اجزای آن با یکدیگر، نحوه تحصیل منابع و مصارف آن‌، اصول حاکم بر عملیات بودجه‌ای و … را معین کند.
به رغم تاکید همه دست اندرکاران از جمله صاحب منصبان فعلی هنوز اقدام موثری برای اصلاح این ایرادها از طریق اصلاح قانون مزبور  انجام نشده است.