چرا اموات روي زمين مي‌مانند؟

جام جم آنلاين: حتما شما هم اين جمله را شنيده‌ايد كه مي‌گويند «ميت روي زمين نمي‌ماند.»​ بله مرده روي زمين نمي‌ماند اما به شرطي كه ميت تهراني نباشد چون آن وقت ديگر ممكن است كارش به اين سادگي‌ها پيش نرود. مشكل جديد تهراني‌ها اين است كه چه كسي اموات آنها را از روي زمين جمع مي‌كند؟

نگراني كمبود جا براي دفن اموات تهراني كم بود، حالا دغدغه حمل‌‌شان هم به آن اضافه شده است؛ انگار تهراني‌ها بايد علاوه بر اين‌كه به فكر پيش‌خريد قبر براي روز مبادا باشند تا پس از مرگ بي‌جا و مكان نمانند، از اين به بعد بايد نگران اين هم باشند كه ممكن است پس از مرگ جسدشان ساعت‌ها روي زمين بماند.

اين بار، اختلاف سازمان پزشكي قانوني با شهرداري به قيمت بلاتكليف ماندن اموات تهراني تمام شده است.

در حالي كه مسئولان سازمان پزشكي قانوني، شهرداري را به كوتاهي در انتقال اجساد متهم مي‌كنند، مسئولان شهرداري تهران مي‌گويند مشكلي براي حمل و نقل اموات تهراني ندارند اما نه هر جسدي!

كوتاهي شهرداري در انتقال اموات

هم اكنون انتقال اجساد اموات تهراني به دو روش انجام مي‌شود؛ اجسادي كه با آمبولانس‌هاي بهشت زهرا(س) منتقل مي‌شوند و اجسادي كه آمبولانس‌هاي پزشكي قانوني آنها را به بهشت زهرا(س) مي‌رساند. در اين ميان آنچه موجب اختلاف شهرداري و پزشكي قانوني شده اين است كه مسئولان پزشكي قانوني مي‌گويند سازمان بهشت زهرا(س) در انتقال برخي اموات تهراني كوتاهي مي‌كند.

مسئولان پزشكي قانوني استان تهران مي‌گويند هر چند بيشتر اجساد در شهر تهران با آمبولانس‌هاي سازمان بهشت زهرا(س) منتقل مي‌‌شوند، اما اجسادي كه مرگ آنها غيرطبيعي تشخيص داده شود، توسط آمبولانس‌هاي سازمان پزشكي قانوني منتقل مي‌شوند، زيرا سازمان بهشت زهرا(س) از انتقال اين اجساد شانه خالي مي‌كند.

مديركل پزشكي قانوني استان تهران به كمبود نيرو و محدوديت ناوگان آمبولانس‌هاي اين مركز اشاره مي‌كند و مي‌گويد: پزشكي قانوني با وجود همه محدوديت‌هاي نيروي انساني و كمبود آمبولانس، هر روز حدود 30 جسد را به وسيله هفت آمبولانس فعال براي تعيين علت فوت به مركز تشخيصي آزمايشگاهي كهريزك منتقل مي‌كند.

به گفته بشير نازپرور، هر چند مطابق بند 13 ماده 55 شهرداري‌ها، وظيفه حمل اموات و انتظام امور آنها به عهده شهرداري‌هاست و در كل كشور به جز تهران اين خدمات در حال انجام است، اما اختلاف برداشت از اين قانون بين پزشكي قانوني و شهرداري در جابه‌جايي اجساد همچنان پابرجاست.

او توضيح مي‌دهد: برداشت شهرداري از اين قانون بر اين پايه استوار است كه قانون به حمل اجساد داراي جواز دفن اشاره دارد و به وضع حمل اجساد بدون مجوز دفن در اين قانون اشاره‌اي نشده است، بنابراين ناچاريم اين مسئوليت را بپذيريم.

اين مقام مسئول پزشكي قانوني اين را هم مي‌گويد كه با وجود اختلافات اداره كل پزشكي قانوني استان تهران و سازمان بهشت زهرا(س)، بعد از تعيين علت فوت، جابه‌جايي از مركز كهريزك تا بهشت زهرا(س) ‌ با آمبولانس‌هاي سازمان بهشت زهرا(س) ‌ انجام مي‌شود.

وقت‌كشي در انتقال اموات

شايد شما هم تاكنون يك صحنه تصادف را از نزديك ديده باشيد. ترافيك سنگين خودروهاي عبوري و جمعيتي كه دور يك جسد حلقه زده‌اند و روي آن پول مي‌ريزند؛ جسدي كه به گفته رهگذران بيش از يك ساعت است روي زمين افتاده و تنها كاري كه برايش انجام شده اين كه با پارچه‌اي روي جسد را پوشانده‌اند.

يكي از صحنه‌هاي ناخوشايند در تصادفات منجر به جرح يا فوت يا در مرگ‌هاي مشكوك، باقي ماندن چند ساعته جسد روي زمين است، كه تماشاي اين صحنه ضمن به هم‌ريختگي و ايجاد ترافيك، موجب آزار روحي و رواني رهگذران مي‌شود.

شهروندان از اين‌كه چرا جمع‌‌آوري و انتقال اين اجساد از محل جرم يا هنگام وقوع تصادفات از سطح خيابان به پزشكي قانوني يا بهشت زهرا(س) با كندي انجام مي‌شود، گلايه‌مندند.

نكته: مديرعامل سازمان بهشت زهرا(س)، ادعاي وجود مشكل در انتقال اجساد را مربوط به آن دسته از فوت‌هاي بدون گواهي دفن مي‌داند كه طبق قانون شهرداري وظيفه و اجازه‌اي در اين خصوص ندارد

مديركل پزشكي قانوني استان تهران در پاسخ به دليل تاخير حضور آمبولانس‌هاي پزشكي قانوني در محل تصادف يا محل وقوع مرگ‌هاي مشكوك مي‌گويد: زمان حركت آمبولانس‌هاي سازمان پزشكي قانوني كه همگي از كهريزك اعزام مي‌شوند، بعد از دستور مقام قضايي صورت مي‌‌‌گيرد و طبيعي است كه زمان حضور آمبولانس‌ها بايد از هنگام تماس به بعد در نظر گرفته شود، نه از زمان وقوع حادثه.

نازپرور همچنين تعداد محدود آمبولانس‌هاي سازمان پزشكي قانوني را نيز در بروز اين شرايط مزيد بر علت دانسته و مي‌افزايد: اگر ابهامات قانوني حضور آمبولانس‌هاي سازمان بهشت زهرا(س)‌‌ در صحنه‌هاي مربوط به تصادفات منجر به فوت يا مرگ‌هاي مشكوك فراهم شود، طبيعي است كه رضايت‌مندي مردم فراهم مي‌شود و صحنه‌هاي آزاردهنده پيش چشم مردم كمتر از گذشته مي‌شود.

انتقال اجساد بدون گواهي فوت؛ ممنوع

بر اساس ماده 55 قانون شهرداري‌ها، وظيفه حمل و دفن اموات در شهرها بر عهده شهرداري‌هاست؛امواتي كه داراي گواهي فوت و جواز دفن پس از مرگ هستند.

هم اكنون روزانه 150 تا 200 جسد داراي گواهي فوت و جواز دفن به بهشت زهرا (س) ‌ به وسيله آمبولانس‌هاي اين سازمان انجام مي‌شود كه از اين تعداد حدود 100 جسد در قبور بهشت زهرا (س) به خاك سپرده شده و مابقي از مركز عروجيان سازمان بهشت زهرا(س) به ديگر شهرها منتقل مي‌شود.

مسئولان سازمان بهشت زهرا(س) در واكنش به موضوع شانه خالي كردن شهرداري از انتقال اجساد به بهشت زهرا(س) اين گلايه را بهانه‌اي بيش نمي‌دانند چون كمتر از سه ماه قبل هم مسئولان سازمان پزشكي قانوني، كمبود نيروي انساني و آمبولانس براي انتقال اجساد را مطرح كرده بودند.

مديرعامل سازمان بهشت زهرا(س) ‌در اين باره مي‌گويد: واقعيت اين است كه پزشكي قانوني براي انتقال اجسادي كه گواهي فوت براي آنها صادر نشده و مسئوليت آن با خود پزشكي قانوني است، مشكل دارد و اين مشكل نيز ارتباطي با وظايف شهرداري ندارد.

اكبر توكلي با تاكيد بر اين كه هيچ‌گونه مشكلي در انجام فرآيند انتقال اجساد داراي گواهي فوت و پذيرش آنها در مركز عروجيان بهشت زهرا(س) وجود ندارد، موضوع شانه خالي‌كردن شهرداري از انتقال اجساد را غيرواقعي دانسته و مي‌گويد: طبق قانون، شهرداري نمي‌تواند اجسادي را كه داراي گواهي فوت و جواز دفن نيستند، منتقل و در بهشت زهرا(س) پذيرش كند.

به گفته او، پزشكي قانوني به عنوان مرجع تائيد فوت و صادركننده گواهي دفن، مسئوليت مستقيم را به عهده دارد و هر جسدي كه در شهر تهران، گواهي فوت براي آن صادر شود، شهرداري آن را منتقل مي‌كند.

مديرعامل سازمان بهشت زهرا(س) ​، ادعاي وجود مشكل در انتقال اجساد را مربوط به آن دسته از فوت‌هاي بدون گواهي دفن مي‌داند كه طبق قانون شهرداري وظيفه و اجازه‌اي در اين خصوص ندارد.

توكلي با بيان اين كه شهرداري به طور ميانگين روزانه سه سرويس جهت انتقال اجسادي كه در پزشكي قانوني گواهي فوت دريافت كرده‌اند، ارسال مي‌كند، توضيح مي‌دهد: انتقال تمام اجسادي كه داراي گواهي فوت هستند، از سوي شهرداري صورت مي‌گيرد؛ حتي در زمان‌هاي بحراني و اضطرار بيش از سه سرويس در روز جهت حمل متوفي به پزشكي قانوني اعزام مي‌شود.

رئيس سازمان پزشكي قانوني: اختلاف نداريم!

اگر بخواهيم كمي منصفانه به موضوع نگاه كنيم، شايد به مسئولان سازمان بهشت زهرا(س)‌ هم حق بدهيم كه در انتقال اجساد با هر نوع دليل مرگي تعلل داشته باشند.

فردي كه بر اثر تصادف كشته شده، شهروندي كه خودش را از بلندي به پايين پرتاب كرده، فردي كه در يك درگيري به قتل رسيده و در يك كلام مرگ‌هاي مشكوك در وهله اول بايد به رويت و تائيد پزشكي قانوني برسد و پس از بررسي كارشناسي صحنه جرم و صدور گواهي فوت، آن وقت نسبت به انتقال جسد اقدام شود و اين همان نكته مبهمي است كه پاسخ درستي به ‌آن داده نشده. براي رفع اين ابهام اين بار با احمد شجاعي، رئيس‌ سازمان پزشكي قانوني كشور تماس گرفتيم.

وي در حالي كه تاكيد مي‌كند قانون به صراحت تكليف انتقال اجساد را مشخص كرده و اين وظيفه بر عهده شهرداري‌هاست، به نكته جالبي اشاره مي‌كند. اين كه سازمان پزشكي قانوني هيچ اختلافي با شهرداري بر سر انتقال اموات ندارد و اگر بحثي هم مطرح شده به دليل فشاري است كه از بابت كمبود ناوگان به پزشكي قانوني براي اعزام به صحنه جرم و انتقال اجساد وارد شده است.

هرچند شجاعي به صراحت پاسخ اين پرسش را كه چرا پزشكي قانوني از بهشت زهرا(س)‌ توقع دارد اجساد بدون گواهي فوت را هم حمل كند، نمي‌دهد، اما همچنان تاكيد مي‌كند ما چنين توقعي از مسئولان شهرداري نداريم كه اجساد بدون گواهي فوت را حمل كنند و هم‌اكنون براي تمام اجساد حتي با مرگ‌هاي مشكوك پس از صدور گواهي فوت توسط آمبولانس‌هاي پزشكي قانوني يا بهشت زهرا حمل مي‌شوند.

رئيس سازمان پزشكي قانوني كشور در حالي تاكيد مي‌كند هيچ اختلافي بين شهرداري و پزشكي قانوني براي انتقال اموات وجود ندارد كه اين گفته اظهارنظر چندي پيش مديركل پزشكي قانوني استان تهران را به كلي زير سوال مي‌برد.

هرچند رئيس سازمان پزشكي قانوني كشور تاكيد مي‌كند هيچ اختلاف خاصي براي انتقال اجساد وجود ندارد، اما به نظر مي‌رسد طرح گاه و بيگاه چنين موضوعاتي جز ايجاد تشويش و ابهام در اذهان عمومي هيچ فايده‌اي نخواهد داشت.