ترکیه نخستین بارایران را دردعوای گازی شکست داد

خبرگزاری فارس: ترکیه نخستین بار ایران را در دعوای گازی شکست داد/ جریمه ایران 2 یا 3.6 میلیارد دلار؟ 
وی افزود: درباره کاهش قیمت گاز هم یک شکایت 25 درصدی کرده بودند که 12.5 یا 13 درصد آن پذیرفته شده و بحث‌های آن در جریان است که چطور این تخفیف را که باید برای زمان‌های قبل اعمال می‌شود پرداخت کنیم.
زنگنه تصریح کرد: این 2 میلیارد دلار جریمه نیست بلکه کاهش قیمت است که باید برای سال‌های قبل اعمال شود؛ آنها درخواست بیشتری داشتند که داوری 12.5 یا 13 درصد آ‌ن را پذیرفته است. حالا باید تفاهم کنیم که چطور پول را از طریق تحویل گاز در زمان‌بندی بپردازیم.»
با این شرایط زنگنه اولا این رقم را جریمه ندانسته بلکه کاهش قیمت اعلام کرده است که مربوط به سال های گذشته است. در ثانی این رقم برای اولین بار است که توسط یک مقام عالی رتبه اعلام می شود که بر این اساس باید 2 میلیارد دلار به این کشور گاز یا پول نقد پرداخت شود.
اما نکته مبهمی که در این میان وجود دارد تناقض در گفته های زنگنه (وزیر نفت) و حمید رضا عراقی‌ (مدیرعامل شرکت ملی گاز) است.
مدیر عامل شرکت ملی گاز ایران در حاشیه بازدید از غرفه خبرگزاری فارس در نمایشگاه مطبوعات به خبرنگار فارس اعلام کرده بود ترکیه ابتدا مدعی بود باید 35 میلیارد دلار بابت بالابودن قیمت گاز از سال 2005 از ایران دریافت کند که با توضیحاتی که در دواری این شکایت دادیم ادعای انها رد شد ولی ترک ها ادعای جدید جریمه 30 میلیارد دلاری را بابت بالابودن قیمت گاز از سال 2012 مطرح کردند که در حال حاضر داوری این شکایت گازی اعلام کرده است جریمه گازی ایران 12 تا 15 درصد است و ترک ها نتوانستند به هدف خود برسند به همین دلیل رقمی که آنها می خواستند از ایران دریافت کنند هرگز محقق نخواهد شد.
به گزارش خبرنگار فارس با این شرایط باید گفت ظاهرا رقم این جریمه و یا به قول وزیر نفت کاهش قیمت، 2 میلیارد دلار نیست بلکه بین 3 میلیارد و 600 میلیون دلار تا 4 میلیارد و 500 میلیون دلار است که باید در این زمینه شفاف سازی لازم صورت گیرد.
اما مسأله اصلی این است که ترکیه اولین بار است که در طول مدت زمان واردات گاز از ایران، موفق شده است که این کاهش قیمت را اعمال کند هر چند که آنها به رقمی که می خواستند دست پیدا نکردند.
گذری بر شکایت گازی ترک ها از ایران
در دی ماه سال 86 زمانی که غلامحسین نوذری وزیر نفت ایران بود برخی از رسانه های داخلی و خارجی اعلام کردند که ترکیه علیه ایران به دلیل بالابودن قیمت گاز این کشور نسبت به روسیه به دیوان داوری شکایت کرده است که این موضوع در نشست خبری وزیر نفت در همان سال با حضور خبرنگاران تکذیب شد و پس از بررسی های به عمل امده توسط رسانه ها در همان زمان مشخص شد ترکیه از ایران در خواست کرده است تا قیمت گاز صادراتی خود را کاهش دهد اما مسئولان وقت وزارت نفت اعلام کردند قیمت گاز صادراتی ایران مناسب است بنابراین قیمت گاز ایران کاهش پیدا نکرد.
پس از آن در سال 90 خبرگزاری بلومبرگ به نقل از وزیر وقت انرژی ترکیه اعلام کرد به علت شکست مذاکرات بین مقام‌های ارشد ترکیه و ایران ، آنکارا قصد دارد شکایت خود از ایران را به علت بالا بودن قیمت گاز صادراتی به ترکیه در دادگاه‌های بین المللی مطرح کند.
وزیر انرژی ترکیه افزود: ایران بر اساس فرمول مورد توافق با ترکیه اواخر سال 2010 میلادی یک بار قیمت گاز صادراتی را افزایش داده است.
پس از این صحبت های وزیر انرژی ترکیه، مذاکرات بین ایران و ترکیه صورت گرفت تا اینکه ترکیه از شکایت گازی خود علیه ایران منصرف شد اما همواره نسبت به بالابودن قیمت گاز صادراتی ایران اعتراض داشت.
شکایت گازی ترکیه علیه ایران در سال 92
با تغییر دولت در سال 92 ترکیه یکبار دیگر مسأله بالا بودن قیمت گاز دریافتی از ایران را مطرح کرد و اواخر بهمن ماه سال 92 شرکت بوتاش ترکیه با دو ادعا که اولا در 53 روز گذشته سال 92 صادرات گاز ایران به این کشور به میزان مورد توافق نبوده است و 25 درصد از حجم آن کاسته شده است و از سوی دیگر قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه نسبت به دیگر کشورهای منطقه بالا است به دادگاه بین المللی لاهه شکایت کرد.
حمیدرضا عراقی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی فارس در این خصوص می گوید: در قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه این اجازه داده شده که هر یک از طرفین 5 بار درباره قیمت و دیگر موارد قرارداد شکایت و درخواست بازنگری داشته باشند و شکایت اخیر گازی ترکیه دومین شکایت در قالب این قرارداد است.
وی اضافه می کند در بار نخست شکایت ترکیه در سال‌های گذشته 15 درصد از قیمت گاز ایران کاسته شده بود و مرجع داوری گفته بود مباحث مربوط به price reduction یا (کاهش قیمت) از اختیارات ما نیست و ترک‌ها دوباره بر همین اساس شکایت کردند که در حال رسیدگی است.
وی با تاکید بر اینکه اگر شکایت ترکیه به جایی برسد هم قطعا نخواهند توانست آنچه را که مدنظر دارند محقق کنند، تصریح می کند: ترکیه دو شکایت مبتنی بر price reduction و price revision مطرح کرده است که در مجموع قریب به 60 درصد کاهش قیمت در گاز صادراتی ایران را شامل می‌شود.
مدیرعامل شرکت ملی گاز توضیح می دهد: price reduction به مباحث قیمتی در منطقه و جهان می‌پردازد و price revision به آماده بودن زیر ساخت‌ها و بستر صادرات گاز و عمل به تعهدات باز می‌گردد که اجزای ادعای کاهش 60 درصدی قیمت گاز را از سوی ترکیه تشکیل داده است.
براین اساس ترک‌ها از یک سو مدعی کم فروشی ایران در گاز ارسالی به ترکیه هستند و از سوی دیگر می‌گویند قیمت گاز ایران گران است و خواستار کاهش 25 درصدی قیمت گاز صادراتی هستند.
به عبارت دقیق‌تر ترکیه مدعی است در 2 ماهه منتهی به اسفند 92 صادرات گاز ایران به این کشور به میزان مورد توافق نبوده است و 25 درصد از حجم آن کاسته شده است. بر اساس این ادعا، ترک‌ها مدعی هستند ایران کم‌فروشی کرده است.
از سوی دیگر ترک‌ها مدعی شده‌اند گاز صادراتی ایران به ترکیه گران است و باید قیمت آن کاهش یابد. بر این اساس آنها خواستار کاهش 25 درصدی قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه شده‌اند.
دلیل این درخواست ترک‌ها، استناد آنها به قیمت ناچیز گاز در قرارداد مشهور صادرات گاز ایران به یکی از کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس است که سال‌ها پیش منعقد اما هنوز اجرایی نشده است.
تانیر ییلدیز وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه گفته است که 99 درصد یقین دارد که رای دادگاه به نفع ترکیه خواهد بود و آنکارا دو میلیارد دلار از ایران پس خواهد گرفت.
ایران برنده شکایت گازی ترکیه در یک مرحله
اواخر سال 93 بود که دیوان داوری بین المللی شکایت گازی ترکیه از ایران مبنی بر نامطمئن بودن شرکت ملی گاز ایران در تحویل گاز را رد کرد و بر دفاع انجام شده توسط شرکت گاز صحه گذاشت.
مدیر وقت امور بین الملل شرکت ملی گاز ایران پس از این صدور رای اعلام کرد: دعوای بسیار سنگین شرکت بوتاش ترکیه علیه شرکت ملی گاز ایران با خواسته کاهش در قیمت گاز صادراتی ایران به دلیل نامطمئن بودن شرکت ملی گاز ایران در تحویل گاز و نداشتن گاز کافی برای این منظور، به نفع شرکت ملی گاز ایران به پایان رسید.
عزیز الله رمضانی اضافه افزود: رای دیوان داوری بین المللی متضمن رد کامل ادعای شرکت بوتاش ترکیه و قبولی دفاع‌های انجام شده توسط شرکت ملی گاز ایران است.
وی خاطرنشان می‌کند ادعای شرکت بوتاش ترکیه در ژانویه سال ٢٠١٢ میلادی به دیوان داوری بین المللی ارجاع شد و در نهایت با رای ١٠ نوامبر ٢٠١٤ میلادی این دیوان به پایان رسید.