پیمانکاران احیای دریاچه ارومیه، کار را رها کرده‌اند!

خبرگزاری مهر: مسعود تجریشی در نشست خبری که در شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی محیط زیست برگزار شد، افزود: اگر نتوانیم منابع مالی را تامین کنیم فرصت احیا را از دست می‌دهیم.
وی با بیان اینکه دولت به تعهدات مالی خود در قبال احیای دریاچه ارومیه عمل نکرده است، اعلام کرد: نیمی از پروژه‌ها از جمله پروژه کنترل غبار و گشت و بازرسی به خاطر کمبود منابع مالی با مشکل تداوم کار مواجه هستند. پیمانکاران ما از شهریور و مهر گذشته به خاطر نبود منابع مالی، پروژه‌ها را رها کردند و قطعا در موارد متعددی ناگزیر از ماده ۴۸ خواهیم بود و باید از نو مناقصه برگزار کنیم.
تجریشی تاکید کرد: به کمک پروژه‌های گشت و بازرسی می‌توانستیم ۸ واحد درصد کاهش مصرف آب داشته باشیم ضمن آنکه کنترل‌های ما در کاهش برداشت از منابع آب زیرزمینی حوضه آبریز ارومیه به شدت موفقیت آمیز بود و منجر به این شده بود که به رغم کاهش بارندگی حتی سطح سفره آب‌های زیر زمینی منطقه بالا بیاید.
به گفته وی، با وجود صرفه جویی ۱۸ درصدی آب در بخش کشاورزی درآمد کشاورزان تا ۱۷ درصد نیز افزایش یافته و امسال قرار بود بدون هیچ فشاری به بخش کشاورزی، مصرف آب در این بخش تا ۲۴ درصد کاهش یابد.
مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه ۱۵۰ متخصص در ستاد احیای دریاچه ارومیه فعالیت می‌کنند، یادآوری کرد: طی سال‌های ۷۳ تا ۹۳، هشت متر تراز دریاچه ارومیه کاهش یافته بود. به عبارتی طی ۲۰ سال سالانه ۴۰ سانت در دریاچه ارومیه کاهش تراز داشته‌ایم. برخی متخصصان اعلام کرده بودند که اگر نتوانیم طی سه سال دریاچه را تثبیت کنیم، غبارهای ناشی از دریاچه منطقه را دچار مشکل می‌کند اما ما توانستیم کانون‌ها را به سرعت شناسایی کنیم و اقدامات برای آبگیری دریاچه آغاز شد. بودجه‌ای که قرار بود در ابتدا دریافت کنیم عمدتا به سمت سردهنه سازی و تاسیسات کنترل کننده آب توسط بخش‌های مختلف هدایت شد. همچنین قرار بود در بخش ترویج، مصرف آب را کم کنیم و در عین حال اقتصاد خانوارها را افزایش دهیم. اینها پروژه‌هایی بود که برای آنها منابع مالی در نظر گرفته بودیم و بخشی از منابع مالی نیز برای قرق در نظر گرفته شده بود، ولی برای اجرای این پروژه‌ها به خاطر نبود منابع مالی فرصت را از دست دادیم و  پروژه‌هایی که برای کاهش ۸ واحد درصدی مصرف آب در کشاورزی طراحی شده بود نیز به خاطر نبود اعتبارات کنار گذاشته شد.
تجریشی تاکید کرد: البته ما برنامه داشتیم که با تامین اعتبار از منابع مختلف، با عدم تخصیص بودجه به طور کامل کار را متوقف نکنیم. از هیات دولت فرصت سه ماهه‌ای برای بازنگری گرفته‌ایم. همچنین با تمام دستگاه‌ها رایزنی کردیم تا تحقیقی روی اعداد و ارقام انجام شود تا با وجود کمبود منابع مالی، پروژه‌ها را سرپا نگهداریم. برای مثال صندوق‌هایی را در منطقه فعال کرده‌ایم تا مردم بتوانند تامین کننده مالی برخی پروژه‌ها باشند. همچنین وزارت امور خارجه کارشناسی را به ما معرفی کرده است  تا بتوانیم اقدامات لازم برای انجام دیپلماسی بین المللی به منظور تامین منابع مالی داشته باشیم.
آب کم شده و کشاورزی افزایش یافته است
وی با اشاره به اینکه طی دو دهه پیش سطح زیر کشت از ۳۰۰ هزار هکتار به ۴۵۰ هزار هکتار رسیده است گفت: در همین مدت میزان آب تجدیدپذیر در حوزه آبریز دریاچه ارومیه ۸,۷ میلیارد متر مکعب آب بود اما طی این مدت ۱۸ درصد بارش کم شده و روان آب‌ها تا ۲۰ درصد کاهش یافته و میزان آب‌های تجدیدپذیر به ۷ میلیارد متر مکعب رسید.
به گفته تجریشی، در هر هکتار ۱۰ هزار متر مکعب آب مصرف شده است که این به معنای اضافه برداشت ۱,۵ میلیارد متر مکعب است و مجموعا در این مدت ۳.۲ میلیارد مترمکعب برداشت اضافه آب در حوزه دریاچه ارومیه صورت گرفته است.
عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه درپایخ به پرسش خبرنگار مهر درباره وضعیت پروژه تصفیه پساب و استفاده از آن برای احیای دریاچه ارومیه، نیز گفت: برنامه داشتیم ۴۰ میلیون متر مکعب آب از محل تصفیه پساب‌های ورودی به دریاچه ارومیه تامین کنیم. قرار شده اگر شوراهای شهر و روستاها قول دهند، آب تصفیه شده به سمت دریاچه حرکت کند ستاد احیای دریاچه ارومیه برای تصفیه فاضلاب‌ها تا ۵۰ درصد تامین اعتبار کند. در این زمینه دنبال تامین منابع توسط بخش خصوصی هستیم. همچنین برای اطمینان از اینکه پساب تمیزی وارد دریاچه ارومیه شود با دانشگاه ملبورن قراردادی داریم که استانداردها را با محیط زیست تدوین کنند.
تجریشی با بیان اینکه کف دریاچه ارومیه در بخش جنوبی بالا آمده است، گفت: نگرانیم در بخش‌هایی از جنوب دریاچه ارومیه که احتمال احیای آن وجود ندارد و خاک‌های آن نیز شوری بیش از حد ندارد، برخی مبادرت به کشاورزی کنند. نگرانی خود را در این باره به رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کردیم و معتقدیم احیای اکولوژیک جنوب دریاچه ارومیه باید صورت گیرد و این منطقه کارکرد گردشگری و قرق دارد.
وی تصریح کرد: مبلغ ۱۰ میلیارد تومان برای بررسی کارکرد بخش جنوبی دریاچه ارومیه و قرق این منطقه برای سازمان حفاظت محیط زیست از سوی ستاد احیای دریاچه ارومیه در نظر گرفته شده است. ستاد نیز گشت جداگانه‌ای برای این منطقه دارد. سال گذشته بخشی از اراضی در قسمت جنوبی دریاچه زیر کشت رفت که ما هشدارهای لازم را در این باره اعلام کردیم. هنوز تخصیص اعتبار به سازمان محیط زیست برای حفاظت از این منطقه صورت نگرفته ولی این سازمان وظایف حاکمیتی برای گشت و بازرسی در این منطقه دارد.
آزمایش خون برای شناسایی بیماری‌های ناشی از خشکی دریاچه ارومیه
مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در ادامه در مورد بیماری‌ها ناشی از خشکی دریاچه ارومیه اظهار کرد: برای ارائه اطلاعات در زمینه بیماری‌های ناشی از دریاچه ارومیه از تجربیات سایر کشورها استفاده کرده و بر اساس مطالعات تطبیقی اطلاعاتی در این باره ارائه دادیم. بر اساس مطالعات کهورت ۲۰۰۰ نفر مورد آزمایش خون قرار می‌گیرند تا آثار خشکی دریاچه به لحاظ ژنتیکی بررسی شود.
وی با اشاره به مطالعاتی که توسط دانشگاه‌های علوم پزشکی ارومیه و تبریز صورت می‌گیرد گفت: این دو دانشگاه موظف شدند طی شش ماه اطلاعاتی بر اساس اطلاعات بالینی مردم منطقه، گزارشی در مورد بیماری‌ها ارائه دهند. این گزارش تا پایان اسفندماه ارائه می‌شود. اما آنچه که با تصاویر ماهواره‌ای به آن دست پیدا کرده‌ایم آن است که بحث انعکاس از کف دریاچه جدی است. بنابراین در شرایطی که دریاچه‌ها خشک شده است سرطان‌ها افزایش پیدا می‌کند. طی سال‌های اخیر انعکاس از کف دریاچه ارومیه ۲.۵ برابر شده است. نتایج مطالعات نیز در آینده روشنگر این مسائل خواهد بود.
تجریشی تاکید کرد: باید با توجه به مطالعات تطبیقی بیماری‌های ناشی از دریاچه ارومیه جدی گرفته شود. همچنین برای سنجش نمک خاک و زمین در این منطقه مطالعاتی در حال انجام است که با جمع آوری نتایج اینها در آینده می‌توانیم اطلاعات متقنی در مورد بیماری‌های ناشی از خشکی دریاچه ارومیه ارائه دهیم، اما به طور کلی آسیب شناسی ناشی از دریاچه ارومیه که بسیار مورد تاکید رئیس جمهور است، صورت می‌گیرد.
سدسازی باید تا زمان احیای کامل دریاچه ارومیه متوقف شود
وی با اشاره به اینکه طبق مصوبه هیات دولت تا احیای کامل دریاچه ارومیه باید توقف سدسازی را در این منطقه داشته باشیم، گفت: با در نظر داشتن میزان ۷ میلیارد مترمکعب آب قابل استحصال و میزان تبخیر ۳ میلیارد مترمکعب در سال دریاچه ارومیه، اصولا ۴ میلیارد مترمکعب آب باقی می‌ماند که پانصد میلیون مترمکعب آن به صنعت و شرب می‌رسد و سه و نیم میلیارد مترمکعب آب باقی می‌ماند که همین حدود حجم مخزن سدهای موجود در حوزه است بنابراین در حوزه دریاچه ارومیه با توجه به شرایط موجود بعید است که سدسازی مثل آنچه که در گذشته وجود داشت، اتفاق افتد.
مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در مورد حرکت گرد و غبار دریاچه ارومیه تا استان زنجان که سازمان جنگل‌ها أن را انکار کرده بود گفت: بر اساس مطالعات روی کانون‌های غبار، اثر قرق بیشتر از کاشت گیاه است. در غرب دریاچه ارومیه تپه‌های شنی در حال حرکت به سمت جاده هستند. برخی از این غبارها در اندازه‌های بزرگ‌تر از ۱۰ میکرون هستند و نمی‌توانند فاصله‌های زیادی را طی کنند ولی عناصری وجود دارد که اندازه آنها زیر ۲.۵ میکرون است که می‌توانند مسیر زیادی را طی کنند. عناصری مثل سیلیکا تا ۷۵ درصد باعث سرطان می‌شوند و هر منطقه‌ای که مثل دریاچه ارومیه خشک شده باشد محلی برای جابجایی سیلیکا است.
دریاچه ارومیه کانون بالقوه و بالفعل ریزگردهاست
وی با تاکید بر اینکه مطالعات حاکی از آن است که دریاچه کانون بالقوه و حتی بالفعلی برای جابجایی ذرات به شمار می‌رود، افزود: ذرات بسیار ریز می‌توانند هزاران کیلومتر حرکت کنند. ۱۲ ایستگاه برای سنجش اندازه و کیفیت غبار در این منطقه تجهیز شده است.
تجریشی با اشاره به اینکه طبق اندازه گیری‌ها نگرانی ما در مورد گرد و غبار در ماه‌های تیر و مرداد است، گفت: انرژی که از سمت اتمسفر می‌آید، در شرایطی که آبی برای تبخیر وجود ندارد، باعث گرم شدن زمین می‌شود و بادهای محلی را شکل می‌دهد که در برخی مناطق سرعت باد سه برابر شده است. بنابراین دریاچه خشک در سال کم بارش می‌تواند غبارهای محلی را تا فاصله‌های زیاد حرکت دهد.