مانع‌تراشی غربی‌ها در احیای جاده ابریشم
اجلاس «جاده ابریشم قرن بیست و یکم» درحالی به کار
خود پایان داد که شواهد موجود نشان می‌دهد این جاده هنوز برای عبور و مرور
هموار نیست و نمی‌توان به امتیازهای آن تکیه کرد.
کارشناسان معتقدند
نگرانی از آینده اقتصاد جهان و همچنین سیاست‌های اقتصادی چین برای تسلط
کامل به بازارهای هدف، می‌تواند در نهایت معادله کل پروژه را برهم زده و به
زیان این جاده تمام شود. به این دلیل که بسیاری از اقتصادهای درحال توسعه،
مخالف قدرت‌نمایی چین در کنارشان هستند.
آغازی غیرقابل انتظار
اگرچه
چهارسال پیش، هنگام ارائه پیشنهاد طرح عظیم جاده ابریشم قرن 21 بسیاری از
کشورها از آن استقبال کردند، اما رفته رفته با تغییر معادلات سیاسی و
اقتصادی دهکده جهانی گروهی از این حمایت دست کشیده و به نوعی دشمن درجه یک
این طرح شده‌اند.
به این ترتیب درحالی که این اجلاس دو روزه یا همان
سرزمین اژدها تمام احتمالات موجود را برمبنای رسیدن به اهداف تعیین شده
برآورد کرده بود، آغاز این نشست با تنش همراه بود و «جاده ابریشم» پر از
دست انداز به نظر رسید.
براساس گزارش‌ها مقامات بلند پایه کشورهای
حاضر در این اجلاس دو روزه بیشترین مخالفت را با طرح چین داشتند و به نوعی
این کشور را به انحصارطلبی متهم کردند. مخالفت این گروه براین اساس است که
چین با درنظر گرفتن توان تولیدی و سیاست‌های اقتصادی مخربی که برای تسخیر
بازارهای جهانی طی سالیان گذشته به کارگرفته، به این شیوه تصمیم به دستیابی
به بازارهای هدف بیشتری داشته و قطعا در آینده نزدیک مشکلاتی برای تولید
کنندگان دیگر کشورها خواهد داشت.
در میان مخالفان طرح، ایالات متحده
آمریکا و ژاپن اصلی‌ترین‌ها هستند و این دو کشور با استفاده از نفوذ سیاسی
خود،سعی در از بین بردن تفاهم‌های موجود داشتند که به نوعی در این زمینه
موفق نیز عمل کردند و طی این دو روز، مسئولان و سخنرانان تقریبا در اغلب
جلسات به جای بررسی مسائل اصلی، نسبت به حاشیه نظراتی ارائه کردند.
اما
ظاهرا مخالفان این طرح تنها مناطق شرقی سرزمین اژدها نبودند؛ چون برترین
قدرت اقتصادی قاره سبز یا سرزمین ژرمن‌ها در غرب چین نیز به جمع مخالفان
پیوسته است. بریگیته تسیپریس، وزیر اقتصاد آلمان بیان می‌کند چین حاضر نشده
تاکنون دغدغه‌های سرزمین‌های اروپایی را جدی گرفته و برای آنها راهکارهای
عملی ارائه کند.
با افزایش مخالفت آلمان نسبت به این طرح، دیگر
کشورهای اروپایی نیز وارد عرصه مخالفت با طرح جاده ابریشم قرن بیست و یکمی
شدند تاجایی که به میزبان خود تاکید کردند باید علاوه بر ارائه شفافیت
بیشتر در اجرای پروژه و مناقصات موجود، نسبت به هنجارهای اجتماعی و زیست
محیطی نیز دقت بیشتری صورت پذیرد.
اژدها به دنبال دسترسی بیشتر
در
این اجلاس شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، با وجود مخالفت گسترده و تنش‌های
موجود در جلسات اعلام کرد: کشورش از این پروژه حمایت کامل خواهد کرد، چرا
که یک اقتصاد جهانی می‌تواند برای تمام کشورها منافع قابل قبولی داشته
باشد. به همین دلیل لازم است راه‌های ارتباطی جدید و قابل اعتمادی میان
قاره‌های مختلف بخصوص مسیرهای ترانزیتی ایجاد شود و جابه جایی کالا با
سهولت انجام گیرد.
پینگ اعلام کرد: برآوردهای اولیه از اجرای این
پروژه 124 میلیارد دلار است و برای انجام این پروژه، آمادگی دارد
سرمایه‌گذاری گسترده‌ای انجام دهد و تمام امکانات موجود کشورش را برای
احداث خطوط مورد نیاز به کار گیرد تا در کمترین زمان ممکن، شاهد جریان کالا
در سراسر مناطق و رونق کسب و کار تجار باشیم.
رئیس‌جمهور چین معتقد
است با این کار شرق به غرب پیوند خورده و گردش مالی گسترده‌ای ایجاد
می‌شود به این دلیل که امروز شاهد تغییرات سیاسی و متفاوت شدن توازن سیاسی
اقتصادی در اغلب کشورهای جهان هستیم.
مسیر تا آنکارا هموار است
اگرچه
موجی از مخالفت‌ها از شرق تا غرب چین کاملا مشهود بود، اما ظاهرا سرزمین
اژدها در میانه راه آنچنان درگیر مشکل نیست و کشورهای میانه راه مثل روسیه،
ایران و ترکیه با اشاره به امتیازهای اقتصادی این طرح نسبت به اظهار نظر
رئیس‌جمهور چین واکنش مثبت نشان داده‌اند.
ولادیمیر پوتین،
رئیس‌جمهور روسیه، از این برنامه‌ها استقبال کرد و گفت: مدل‌های پیشین
توسعه شکست خورده و حمایت‌گرایی امروز دیگر به هنجار تبدیل شده است. به
همین دلیل لازم است رهبران جهان به ایده‌های تازه فارغ از کلیشه‌ها توجه
بیشتری داشته و برای آن برنامه‌ریزی کنند.
رجب طیب اردوغان،
رئیس‌جمهور ترکیه نیز در سخنرانی خود تمایل جدی کشورش را برای همکاری با
چین و دیگر کشورها در راستای ایده «جاده ابریشم» اعلام کرد.
اردوغان
درباره آینده طرح یاد شده گفت: برقراری جریان مداوم کالا در مسیر جاده
ابریشم می‌تواند توزیع عادلانه ثروت را میان مناطق مورد نظر ایجاد کند،
تاجایی که پس از مدتی شاهد رشد و رونق اقتصادی برخی مناطق کمتر توسعه یافته
خواهیم بود. درحالی که امروز این امتیازها در میان امواج دریا گرفتار شده
است.
علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد و نماینده حاضر ایران در این اجلاس
معتقد است، حیات دوباره جاده ابریشم در جهان امروز می‌تواند عامل گسترش
روابط سیاسی و اقتصادی میان کشورها باشد. به همین دلیل ایران براساس منافع
ملی خود در این طرح مشارکت خواهد کرد و در راستای اجرای هرچه بهتر آن گام
برخواهد داشت.
دیپلماسی ریلی، نگرانی اصلی
اگرچه در نگاه اول
این طرح می‌تواند به اقتصاد جهانی کمک شایانی داشته باشد و باعث بروز رونق
اقتصادی شود، اما نباید فراموش کرد اصولا در پس پرده طرح‌های گسترده‌ای
همچون این طرح چندصد میلیارد دلاری، منافعی نهفته است که اصولا طراح آن به
دنبال دستیابی به این منافع است.
کارشناسان اقتصادی در این زمینه
معتقدند اگر به سرمایه‌گذاری‌های سرزمین اژدها در زمینه حمل و نقل ریلی طی
یک دهه گذشته توجه داشته باشیم، در خواهیم یافت قطعات این پازل مدت‌هاست در
همه جای دهکده جهانی بخصوص خود چین درحال شکل گیری است و امروز قرار است
توسط چین به یکدیگر متصل شود.
به گفته این افراد، چینی‌ها همه
رکوردها را یکی پس از دیگری می‌شکنند. به عنوان مثال دولت این کشور 500
میلیارد دلار تاکنون هزینه کرده و 11 هزار کیلومتر خط آهن طی شش سال کشیده و
قرار است شبکه قطارهای سریع‌السیرش تاپایان سال 2019، به بیش از 20 هزار
کیلومتر برسد. اما سوال اصلی این است که چین در پشت این سرمایه‌گذاری‌ها
کدام استراتژی را تعقیب می‌کند؟
یکی از مقام‌های دولت چین که
نخواسته نامش فاش شود، در این زمینه می‌گوید: در میان مسئولان و
سیاستگذاران اصلی دولت چین از این سیاست به عنوان «دیپلماسی ریلی» نام برده
شده و قرار است براساس این دیپلماسی نفوذ چین در دیگر کشورها افزایش یابد.
وی
برای ارائه شاهد مثال قابل قبول از دیپلماسی یاد شده چین در دیگر کشورها
می‌گوید: با نگاهی گذرا به خط آهن تبت که از مناطق صعب‌العبور می‌گذرد،
کاملا می‌توانیم آینده این سیاست را مشاهده کنیم. به این ترتیب که از
ابتدای سال 2006 میلادی تاکنون که قطار به لهاسا رسیده است تقریبا سالانه
نزدیک به هشت میلیون نفر میان مناطق جابه جا می‌شوند درحالی که جمعیت خود
تبت حتی 50درصد این عدد نیست.
این مقام آگاه در دولت چین تاکید کرد:
اختلاف فاحش میان جمعیت ساکن تبت و مسافران قطار یاد شده باعث شده مقامات
تبتی نسبت به سیاست‌های چینی‌ها نگران شده و در برخی موارد مشکلاتی برای
تردد این قطار ایجاد کنند. نگرانی آنها این است که چین درحال تغییر آرام و
بدون سرو صدای ترکیب جمعیتی منطقه است.
وی در ادامه افزود: در کنار
ساخت و سازهای داخلی خطوط موازی ریلی که برای چین جنبه استراتژیک دارند،
نگاه چینی‌ها به بازارهای بین‌المللی نیز هست، به صورتی که چندی پیش خط
آهن قطار سریع‌السیر آنکارا به استانبول افتتاح شد. این خط آهن نخستین خطی
در جهان است که کاملا توسط چینی‌ها ساخته شده است.
به گفته این مقام
مطلع در دولت چین اگر از غرب چین به سمت جنوب حرکت کنیم، بازهم سیاست‌های
مشابهی را می‌بینیم؛ امضای قرارداد احداث خط آهن میان چین و تایلند
می‌تواند شاهد مثال دقیقی برای این مدعا باشد. هدف اصلی، دستیابی به بازار
سنگاپور بوده و قرارداد احداث این خط بخش مهمی از پازل ریلی چین یعنی اتصال
شهر کونمینگ چین به سنگاپور را تشکیل می‌دهد. برنامه چین در واقع احداث
شبکه‌ای است که از کشورهای لائوس، تایلند، کامبوج و مالزی عبور کرده و به
سنگاپور می‌رسد.
65 هزار فرصت شغلی آمریکا در معرض خطر
به
گزارش یواس‌ای‌تودی و براساس مطالعات انجام شده در دانشگاه آکسفورد، در
صورت اجرایی شدن طرح جدید جاده ابریشم که از سوی چین مطرح شده است 65 هزار
فرصت شغلی فقط در ایالات متحده از بین خواهد رفت.
در این گزارش آمده
با توجه به دسترسی آسان تولیدکنندگان چینی به بازارهای هدف و همچنین اشباع
بازارهای مذکور بخصوص در اروپا و آسیا، بسیاری از شرکت‌های آمریکایی قادر
به رقابت با آن محصولات نیستند و قطعا مجبور به حذف نیروی انسانی خود
خواهند شد که آخرین آمارها بیانگر حذف 65 هزار فرصت شغلی در این
کارخانه‌هاست.
