تاثیر نوسانات قمت نفت بر شاخص های اقتصاد کشور

عصر ایران – قیمت نفت همواره برای اقتصاد نفتی ایران حائزاهمیت بوده به همین جهت تحلیل وضعیت گذشته و پیش بینی آینده آن مورد توجه است.

در حال حاضر نفت از یک روند با ثبات بر خوردار است اگر چه با قیمت ایده آل خود در زمان دولت احمدی نژاد فاصله دارد اما می توان این ثبات قیمتی را در راستای کمک به تدوین سیاستهای درست اقتصادی کشور قلمداد کرد.

پیش بینی آینده قیمت نفت از عوامل متعددی متاثر می شود که سهم کشورها از جمله تولید کننده هایی مانند ایران چندان زیاد نیست؛ اگر چه ما چهارمین تولید کننده نفت اوپک هستیم اما میزان سهم تولیدمان چه در زمان تحریم و چه پس از آن تاثیری بر قیمت نفت نداشته و اراده کشور ما در قیمت نفت به حداقل خود نزول پیدا کرده است.

 اصلی ترین عامل تاثیر گذار بر قمیت نفت، شاید تحولات منطقه ای باشد؛ از آنجا که 70 درصد عرضه نفت توسط منطقه خاور میانه صورت می گیرد تحولات منطقه بر قیمت نفت اثر دارد. وضعیت ملتهب ایران و عربستان بالقوه می تواند قیمت نفت را تحریک کند.

در سوی دیگر از آنجا که نفت شیل با قیمت ارزان قابل استخراج نیست امریکا خواهان افزایش قیمت نفت است تا تولید نفت خود را توجیه کند اما اوپک و عربستان برای اینکه امریکا نتواند به عرضه کنندگان نفت بپیوندد طرفدار ثبات قیمت نفت هستند.

در کل نمی توان آینده قیمت نفت را با توجه به تحولات منطقه پیش بینی کرد اما چنانچه جنگ در خاورمیانه شعله ور تر نشود انتظار می رود ثبات قیمتی ادامه داشته باشد. وضعیت محتمل ایستایی قیمت نفت در محدود 50 دلار است، این رقم با اینکه پایین است اما ثبات آن برای اقتصاد ایران مثبت تلقی می شود چرا که نوسانات قیمت نفت مستقیم و غیر مستقیم بر GDP   و  بودجه دولت تاثیر می گذارد.

بیش از 70 درصد درآمدهای ارزی ما ناشی از فروش نفت است بنابراین یک دلار افزایش یا کاهش با فاصله نه چندان زیاد بر متغیرهای اقتصاد کلان ایران اثر می گذارند. این رقم بر بودجه دولت و درآمدهای دولتی اثر گذاشته و سیاست های مالی دولت را دستخوش تغییرات می کند و این یعنی تولید، اشتغال، رونق و رکود اقتصادی از طریق g   یا هزینه های دولتی در گرو قیمت نفت است و نباید فراموش کرد که کم یا زیاد بودن درآمد دولت اعمال سیاستهای مالی و به تبع آن پولی را باز یا محدود می کند.

از طرف دیگر به دلیل اینکه هنوز میزان قابل توجهی از درآمدهای ارزی ناشی از فروش نفت است _ البته معتقدم درآمد ناشی از صادرات غیر نفتی هم غیر مستقیم به ارزهای ناشی از فروش نفت وابسته است چرا که دستگاهها و تکنولوژی عمدتا با ارزهای حاصل از فروش نفت خریداری می شود _  درآمدهای نفتی مستقیم به توانایی دولت بر کنترل نرخ ارز تاثیر می گذارد.

از آنجایی که تولید داخلی در تنگناست، تولید کالای صادراتی از نرخ ارز تاثیر پذیر نیست،  نرخ ارز بر واردات ما اثر مشهودتر و بارزتری دارد به این دلیل که هر چهار بخش اقتصادی ما یعنی کشاورزی، صنعت، نفت و خدمات به واردات کالاهای سرمایه ای و واسطه ای از خارج وابسته هستند بنابراین کاهش یا افزایش قیمت نفت می تواند منجر به ایجاد تورم وارداتی یا کاهش قیمت محصولات داخلی شود.

به همین جهت قیمت نفت یکی از اثرگذارترین متغیرهای اقتصاد کشور تلقی می شود و دولت باید سیاستهای داخلی و همچنین سیاست خارجی خود از جمله توافقات ناشی از برجام را با قدرت ادامه بدهد تا با افزایش درآمدهای نفتی اقتصاد داخلی رونق یابد.