افزایش 30درصدی مصرف آنتیبیوتیک در دنیا
وزیر بهداشت در اجلاس بررسی چالش‌های نظام مراقبت مقاومت میکروبی اظهار داشت: «مصرف آنتیبیوتیک در دنیا از سال 2000 تا 2010 حدود 30درصد افزایش پیدا کرده که با افزایش مقاومت میکروبی همراه بوده است.»
سیدحسن هاشمی گفت: «درحال حاضر 20درصد از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در مراکز بهداشتی و درمانی و 80درصد در بخش سرپایی و نیز به‌صورت خوددرمانی توسط مردم مصرف می‌شود و کارشناسان اعتقاد دارند که 50درصد از آن غیرضروری است.» هاشمی افزود: «50درصد از نسخه‌های پزشکی، حاوی آنتیبیوتیک است و در سال‌های گذشته توانسته‌ایم تعداد اقلام دارویی در نسخ را از 3.4 به 2.7 قلم کاهش بدهیم، اما از هر 10دارویی که در نسخه تجویز می‌شود، حداقل یک قلم، آنتیبیوتیک است.»
هاشمی تاکید کرد: «باید بپذیریم که شرایط کشور از نظر مصرف آنتیبیوتیک مناسب نیست و مصرف آن رو به فزونی است و این زنگ خطری است که باید برای آن چاره‌اندیشی کرد. زیرا همه ما در این منطقه از جهان، در معرض تهدید هستیم.» وزیر بهداشت تصریح کرد: «از 10 آنتیبیوتیک برتر ایران که 50درصد مقاومت به آنها گزارش شده است می‌توان به سفکسیم، آموکسی‌سیلین و آزیترومایسین اشاره کرد، بنابراین باید بپذیریم که مشکلات جدی در این حوزه داریم و باید به دنبال درمان آن باشیم.»
وزیر بهداشت اضافه کرد: «در حوزه دامپروری در سال 2010 حدود 63هزار تن آنتیبیوتیک مصرف شده و پیش‌بینی می‌شود که اگر با همین روند ادامه یابد، مصرف آنتیبیوتیک در دام و طیور به 105هزار تن در سال خواهد رسید. البته در ایران دوستان ما متعقد هستند که در رفع آفات از آنتیبیوتیک استفاده نمی‌کنند، اما همان سموم شیمایی، اثرات به‌مراتب نامناسب‌تری دارد. از سوی دیگر مقاومت میکروبی در مصرف مواد پروتیینی به‌ویژه شیر از سوی مردم مهم است و باید با همکاری‌های بین‌بخشی مصرف آنتیبیوتیک در حوزه دامپروری کنترل شود.»
وزیر بهداشت با اشاره به تدوین برنامه ملی مقاومت میکروبی در کشور، از تلاش‌های سازمان دامپزشکی، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان بهداشت جهانی در این زمینه تقدیر کرد و بر لزوم انجام پایش برای مصرف آنتی بیوتیک ها، طراحی نظام مراقبت مقاومت میکروبی در انسان، شیلات و دام و توجه به مصرف منطقی داروها تاکید و نقش بیمه‌ها را در مصرف منطقی داروها مهم و حیاتی عنوان کرد و گفت: «در حوزه بهداشت و درمان، نقش خریداران خدمات و در حوزه دام نیز نقش سازمان های حمایت کننده و نهادهای نظارتی در مصرف منطقی داروها و آنتی بیوتیک ها بسیار مهم است.»
ایران جزو کشورهای پیشگام در اجرای برنامه مقاومت میکروبی
مدیرکل اماراتی دفتر منطقه‌ای مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت نیز در حاشیه این اجلاس گفت: «این اجلاس از نظر فنی و علمی و نیز مشارکت حاضران، در سطح بالایی برگزار شد.» محمود فکری اظهار داشت: «سازمان جهانی بهداشت برای تمام کشورهای عضو این سازمان، چارچوبی برای مقاومت میکروبی تدوین کرده و ایران از اولین کشورهایی است که برای اجرای این چارچوب و برنامه، پیشگام شده است.»
وی با خرسندی از تدوین برنامه ملی مقاومت میکروبی در ایران، خاطرنشان کرد: «در مطالعه‌ای که درخصوص مقاومت میکروبی در سال 2014 در سطح منطقه انجام شد، به این نتیجه رسیدیم که بیش از 50درصد از بیماری‌های واگیردار، مقاومت میکروبی پیدا کرده‌اند و باید توجه ویژه‌ای به آن داشته باشیم.» فکری یادآور شد: «سازمان جهانی بهداشت و سازمان ملل، استراتژی و راهبردی برای مقاومت میکروبی تنظیم کرده‌اند که لازم است مورد توجه تمام کشورهای عضو قرار بگیرد و از اینکه ایران جزو کشورهای پیشگام و پیشرو در اجرای برنامه سازمان جهانی بهداشت برای مقاومت میکروبی است، شایسته تقدیر است.»
وجود آنتیبیوتیک در 50 درصد نسخ پزشکان
معاون بهداشت وزیر بهداشت هم در این اجلاس از تجویز بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در نسخه‌های پزشکی و تقاضای بیماران برای تجویز انتقاد کرد و گفت: «متاسفانه در 50درصد نسخه‌ها آنتیبیوتیک تجویز می‌شود که این موضوع منجر به ایجاد مقاومت میکروبی شده و برای سلامتی افراد مضر است.» علی‌اکبر سیاری با بیان اینکه پدیده مقاومت میکروبی یک مساله جهانی است، افزود: «بحث مقاومت میکروبی به بخش‌های مختلفی مربوط است و ضرورت دارد که در سطح جهانی و ملی همکاری‌هایی در این زمینه صورت گیرد.»
وی ادامه داد: «متاسفانه تجویز بی‌رویه آنتیبیوتیک باعث شده برخی بیماری‌ها، دیگر با دارو و واکسن قابل کنترل نباشد، به عبارت دیگر تجویز بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها بخصوص مصرف این دارو در اموری که از حیث پزشکی ضروت ندارد، موجب مقاومت میکروبی باکتری شده و همین پدیده نیز منجر به افزایش هزینه درمان بیماری‌ها شده است.» سیاری اضافه کرد: «طبق برآوردی در سال 1360، سالانه 10هزار نوزاد به‌دلیل ابتلا به کزاز نوزادی فوت می‌کردند، درحالی که اکنون حتی یک مورد از فوت نوزادی به علت کزاز گزارش نشده است و به همین دلیل باید این دستاورد مهم را حفظ کنیم.» معاون وزیر بهداشت تصریح کرد: «اگر اپیدمی و بیماری‌ها در کشور کنترل شده است، بخشی از آن به کمک مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و واکسن‌ها بوده، اما تجویز غیرضروری آنتی‌بیوتیک‌ها و همچنین تقاضای مردم باعث می‌شود، با ایجاد پدیده مقاومت دارویی، این کشف ارزشمند از دست برود.» سیاری با بیان اینکه هیچ راهی به جز آموزش، ارائه دستورالعمل و نظارت و آموزش به مردم و پزشکان برای کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها وجود ندارد، افزود: «در زمینه مصرف باید اطلاع‌رسانی گسترده‌ای صورت گیرد تا مردم بدانند آنتیبیوتیک اسلحه‌ای است که هم سود و هم ضرر دارد و این نظریه که هرچه آنتیبیوتیک گران‌تر باشد، بهتر است، غلط است.»
مقاومت میکروبی؛ تهدیدی جهانی
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیز در این اجلاس گفت: «مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در اغلب کشورها ازجمله ایران، آنها را در معرض خطر جدی مقاومت میکروبی قرار داده است. زیرا براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت ایران در میان کشورهایی طبقه‌بندی شده که تعداد مقاومت چند دارویی در آنها، برای بیش از پنج مورد از باکتری‌ها مشاهده شده است.» محمدمهدی گویا با بیان اینکه مقاومت میکروبی یک تهدید جهانی است، افزود: «شواهد حاکی از آن است که ایران نیز از مخاطرات مربوط به مقاومت میکروارگانیسم‌ها مصون نیست و روند افزایشی مقاومت میکروبی به نگرانی و چالش عمده در سیستم سلامت کشور تبدیل شده است.»
وی با تاکید بر موقعیت حساس ایران، گفت: «براساس تقسیمات شش‌گانه سازمان بهداشت جهانی، ایران در منطقه مدیترانه شرقی قرار دارد و مطابق گزارش این سازمان، شواهد فراوانی درباره ظهور مقاومت میکروبی در گستره جغرافیایی وسیعی از کشورهای این منطقه وجود دارد. البته هنوز در این مناطق برآورد دقیقی از حجم مشکلات و بار اقتصادی ناشی از مقاومت میکروبی وجود ندارد.» گویا با اشاره به اینکه اتخاذ تصمیم و اجرای برنامه‌های مدون در جهت کاهش مقاومت میکروبی در هر کشوری ضروری است، تصریح کرد: «براساس گزارش سال 2014 سازمان جهانی بهداشت در رابطه با نظام مراقبت جهانی مقاومت ضدمیکروبی، اینگونه مقاومت‌های میکروبی دیگر یک پیش‌بینی برای آینده نیست و هم‌اکنون در سراسر جهان درحال رخداد است و تهدیدی جدی برای عفونت‌های شایع در جوامع و بیمارستان‌ها است.» گویا اضافه کرد: «بدون اقدام فوری و هماهنگ، جهان به دوران پیش از آنتی‌بیوتیک‌ها برمی‌گردد، یعنی دورانی که در آن عفونت‌های رایج و جراحت‌های جزئی یک بار دیگر کشنده خواهند شد و لذا سازمان جهانی بهداشت در سال 2015 یک سند را با عنوان طرح اقدام جهانی برای مقاومت میکروبی منتشر کرد.»
