نگاه‌های متفاوت به کتاب صوتی
کتاب صوتی به مرور سهمی از بازار کتاب ایران را به خود اختصاص داده است. این نوع کتاب‌ها را ابتدا برای نابینایان و کم‌بینایان تولید می‌کردند اما با توجه به مزیت‌هایش، در بین سایر مخاطبان نیز رایج شده است.
با توجه به تولید بیشتر کتاب‌های صوتی و بیشتر مورد استفاده قرار گرفتن آن، ایسنا با تعدادی از اهل قلم درباره مزایا و معایب کتاب‌های صوتی، این‌که با توجه به مزایایش آیا می‌تواند در آینده جایگزین و رقیبی برای کتاب کاغذی باشد یا خیر، استفاده از امکانات مختلف برای جذاب‌تر کردن کتاب‌های صوتی و نشر و توزیع غیرقانونی کتاب صوتی گفت‌وگو کرده است.
محمدحسن شهسواری که در ماشین کتاب صوتی گوش می‌دهد می‌گوید: کتاب‌های صوتی عالی هستند، البته اگر کپی‌رایت آن‌ها رعایت شود. رعایت نکردن حق تکثیر به ضرر نویسنده تمام می‌شود. او همچنین معتقد است همان‌طور که کتاب الکترونیک نتوانست کتاب کاغذی را از بین ببرد، کتاب صوتی هم نمی‌تواند، و این‌ها میزان مطالعه کتاب را بیشتر می‌کند.
حسین سناپور نیز با بیان این‌که کتاب‌های صوتی بیشتر مکمل کتاب‌های کاغذی هستند، در عین حال شرایط کشور را هنوز مناسب تولید این نوع کتاب‌ها نمی‌داند. او با اشاره به استفاده غیرقانونی از متن کتاب‌ها در فضای مجازی می‌گوید: برخی از سایت‌ها و کانال‌های تلگرامی کتاب‌های الکترونیک و یا حتی کتاب‌های صوتی را به صورت غیرقانونی منتشر می‌کنند و شرایط هرج و مرجی ایجاد کرده‌اند که مشکل‌ساز است. باید شرایط قانونی اعمال شود. حقوق‌دان‌ها، ناشران، وزارت ارشاد و نیروهای انتظامی باید به این وضع سروسامان دهند اما این را که سازوکارش چطور باشد نمی‌دانم.
همچنین محمدجواد جزینی می‌گوید: کتاب صوتی فرصتی برای گسترش مطالعه است اما به دلیل این‌که در بستر سیستماتیک اتفاق نمی‌افتد خود این کتاب‌ها به نشر ضربه می‌زند. همچنین ممکن است کتاب‌های صوتی در خواندن کمی کاهلی ایجاد کند که این می‌تواند از آفت‌های کتاب صوتی باشد. او درباره جایگزینی کتاب کاغذی با کتاب صوتی بر این باور است که ظاهرا گسترش رسانه‌ها این پیغام را به ما داده است که با پدیده دیجیتال فرصت‌های دیگری در حوزه نشر ایجاد می‌شود و نباید نسبت به این فرصت‌ها بدبین بود.
قاسمعلی فراست که معتقد است کتاب صوتی یکی از راه‌های مطالعه است با برشمردن محاسن و معایب آن می‌گوید: از معایب کتاب صوتی می‌تواند این باشد که تمرکزی که بر کتاب کاغذی داریم، برای گوش دادن به کتاب صوتی نداشته باشیم، زیرا همزمان با گوش دادن به کتاب صوتی، کار دیگری انجام می‌دهیم. او درباره توزیع غیرقانونی کتاب صوتی نیز معتقد است اگر قرار است کتاب به شکل مجانی در اختیار مخاطب قرار بگیرد بهتر است دولت و یا مرکزی که برای این موضوع تعریف شده باشد حق و حقوق نویسنده و شاعر را پرداخت کند. در واقع از نویسنده و شاعر حمایت شود.
داوود امیریان در این‌باره اظهار می‌کند: کتاب‌های صوتی مانند کتاب‌های عامه‌پسند است و می‌توانند مقدمه‌ای برای کتاب‌خوانی شوند و به نظرم کتاب صوتی بیشتر نقش مشوق را دارد. هیچ چیز نمی‌تواند جای کتاب کاغذی را بگیرد. کتاب صوتی مثل این می‌ماند که شما غذایی را دوست داشته باشید و بیایند آن را در قرصی چکیده‌اش کنند و یا با قطره‌چکان در دهان‌تان بچکانند. درست است که تمام ویتامین و پروتئین در آن جمع شده، اما بالاخره شکل و فرم مهم است؛ این کجا و آن کجا؟
سعید عباسپور با بیان این‌که کتاب‌های صوتی که در بازار ارائه می‌شوند، کتاب‌های مناسبی نیستند، بیان می‌کند: کتاب خوانده نمی‌شود بلکه اجرا می‌شود. در حالی‌که رمان و داستان، نمایشنامه نیست که آن را اجرا کنیم. حتی دیده‌ام هنگام ضبط کتاب صوتی برای دادن تنوع به کتاب از افکت و موسیقی استفاده می‌کنند درحالی‌که باید رمان و داستان را بخوانند و تا جای ممکن بین فرد و کتاب چیزی کم و زیاد نکنند. اجازه دهند من به عنوان خواننده مستقیم با کتاب ارتباط بگیرم، نه از طریق احساسات گوینده. من به احساسات گوینده نیاز ندارم؛ به متن کتاب نیاز دارم.
همچنین علی خدایی می‌گوید: امیدوارم کتاب صوتی نوعی آشتی و توجه به کتاب و میراث فرهنگی را به همراه داشته باشد و نوعی تازه و خلاق در سبک زندگی ما باشد نه یک مد روز. او درباره این‌که کتاب صوتی می‌تواند جایگزین کتاب کاغذی شود یا خیر، می‌گوید: آیا ای‌بوک جای کتاب کاغذی را گرفت؟ هرکدام از این‌ها جایگاه خود را دارند.
امیرحسین خورشیدفر هم درباره توزیع غیرقانونی کتاب صوت اظهار می‌کند: کسانی که کتاب یا نسخه صوتی آن را کپی و آن را به صورت پی‌دی‌اف یا نسخه صوتی در اینترنت توزیع می‌کنند در کنار سانسور و دیگر اهرم‌های تحدید در کار تنگ کردن عرصه برای نویسندگان و روشنفکران هستند. بعد از سانسور و این مسائل، این مهلک‌ترین ضربه را به نویسنده وارد می‌کند. برای من خیلی عجیب است که در بین دوستان روشنفکرِ نویسنده تا به حال حساسیتی بر روی این موضوع ندیده‌ام.
هادی خورشاهیان با اشاره به استفاده از کتاب صوتی در مترو، پشت فرمان، حین مسافرت، هنگام آماده شدن برای خواب و یا در مکان‌هایی که شرایط برای خواندن کتاب فراهم نیست، می‌گوید: کتاب صوتی پدیده عجیب و جدیدی نیست که از آن واهمه داشته باشیم. نباید در مقابل این کتاب‌ها ایستاد و نباید از این اتفاق که اگر کتاب صوتی فراگیر شود مردم سراغ شکل مکتوب کتاب نمی‌روند، ترسید.
لادن نیکنام با بیان این‌که کتاب صوتی کلش حسن است و هیچ عیبی در آن نمی‌بیند، بیان می‌کند: زمانی که مردم حوصله ندارند یک متن تلگرامی بخوانند، حداقل این شانس را دارند به کتاب صوتی گوش دهند و به محتوای آن پی ببرند. او درباره توزیع غیرقانونی کتاب‌های صوتی در اینترنت و کانال‌های تلگرامی نیز بیان می‌کند: این موضوع به این خاطر است که دزد زیاد داریم و کپی‌رایت هم رعایت نمی‌شود. حتی ناشران بدون اجازه نویسنده اقدام به صوتی کردن کتاب می‌کنند تا حق آن‌ها را ندهند.
ارسلان فصیحی نیز درباره کتاب صوتی اظهار می‌کند: مزیتی که این کتاب‌ها دارد این است که اشخاصی که فرصت کتاب خواندن ندارند می‌توانند از زمان‌های به‌اصطلاح مرده‌شان استفاده کنند. کسانی هم که ضعف بینایی دارند یا اشخاص بی‌سواد هم می‌توانند از کتاب صوتی استفاده کنند و کتاب را گوش بدهند. او همچنین معتقد است کتاب صوتی و یا دیجیتال جای کتاب کاغذی را تنگ نمی‌کنند و هرکدام از آن‌ها جای خود را در بازار نشر دارند. کسی که کتاب صوتی گوش می‌کند، اگر این نوع کتاب تولید نشود به احتمال زیاد هیچ‌گاه کتاب نمی‌خواند.
همچنین علیرضا محمودی ایرانمهر می‌گوید: کتاب‌های صوتی به افزایش دایره مخاطبانِ کتاب کمک می‌کند و علاوه بر این موضوع، کتاب صوتی می‌تواند چرخه بزرگ اقتصادی برای ناشر ایجاد کند. اتفاق بدی که ممکن است بیفتند، این است که کتاب صوتی آدم‌ها را تنبل کند که این موضوع برای آدم‌هایی که به مطالعه عادت دارند اصلا جذاب نیست. او درباره توزیع غیرقانونی کتاب‌های صوتی در سایت‌ها و یا کانال‌های تلگرامی نیز معتقد است: سرقت ادبی به صورت غیرمستقیم برای نویسنده بازار تولید می‌کند.
محمد حسینی با اشاره به انتشار نسخه صوتی کتاب‌ها بدون اجازه نویسنده و ناشر و تشبیه آن به بالا رفتن از دیوار خانه آن‌ها، می‌گوید: شرایط به نحوی است که ترجیح می‌دهم این سرقت آشکار را فقط مشاهده کنم. او با اشاره به این‌که حداقل چند تا از کارهایش بدون اطلاع او به صورت کتاب صوتی در کنار خیابان انقلاب فروخته می‌شود بیان می‌کند: کتاب صوتی پدیده‌ای است اضافه بر پدیده لو رفتن کتاب‌ها و انتشار غیرقانونی آن‌ها.
سارا سالار با بیان این‌که این روزها هر وقت در ماشین است، بخصوص در ترافیک به کتاب صوتی گوش می‌دهد و لذت می‌برد، می‌گوید: به نظر من کتاب‌های صوتی بیشتر مزیت دارند تا عیب. چه بخواهیم چه نخواهیم درگیر تکنولوژی هستیم، پس چه خوب که این تکنولوژی را در جهت پرورش اندیشه و فرهنگ استفاده کنیم.
سلمان امین با بیان این‌که مزایا و معایب کتاب صوتی از نگاه مخاطب، ناشر و مولف و مترجم فرق دارد، بیان می‌کند: یکنواخت نبودن کتاب صوتی به هنر تولیدکنندگان کتاب بستگی دارد؛ باید گوینده‌ای را انتخاب کنند که کتاب را تند تند نخواند بلکه با صداهای مختلف برای شخصیت‌ها تیپ‌سازی کند. گوینده می‌تواند کتاب را به صورت نمایش‌نامه‌ای و تئاتری بخواند و تولیدکننده به کتاب صوتی افکت و موسیقی بدهد، در واقع به کتاب جان بدهند تا از یکنواختی فاصله بگیرد.
