از کجا بدانیم سردرد داریم یا میگرن؟
میگرن یکی از انواع سردرد ها می‌باشد که معمولا بین خانم‌ها رواج دارد. سر درد میگرنی در دوران نوجوانی یا اوایا دوران بلوغ به وجود می‌آید. سردرد میگرنی معمولا به شکل ارثی می‌باشد. هنگامی که سیستم عصبی، سیستم عروقی و جابجایی مواد شیمیایی در مغز با هم تداخل می کنند، سردرد میگرنی بروز می کند.
سردرد چیست؟
سردرد دردی آزاردهنده در ناحیه‌ی سر است که به آن فشار وارد می‌کند. این درد ممکن است خفیف یا شدید باشد و معمولا در هر دو سمت سر احساس می‌شود. پیشانی، گیجگاه و پشت گردن از قسمت‌هایی هستند که سردرد در آنها احساس می‌شود. سردرد ممکن است از نیم ساعت تا یک هفته طول بکشد. بنابر یافته‌های کلینیک «مایو» (Mayo Clinic) از معتبرترین مراکز پزشکی دنیا، رایج‌ترین نوع سردرد، سردرد تنشی است. عامل بروز سردرد تنشی همان‌طور که از نامش برمی‌آید، تنش، اضطراب و فشار یا گرفتگی ماهیچه‌ای است. سردرد گونه‌های مختلف دیگری هم دارد.
سردرد خوشه‌ای
سردردهای خوشه‌ای معمولا شدید هستند و در یک طرف سر بروز پیدا می‌کنند. این سردرد به‌شکل خوشه‌ای رخ می‌دهد یعنی به‌صورت چرخه‌ای از حمله‌های دردناک که در فاصله‌ی چرخه‌ها، سردرد متوقف می‌شود.
سردردهای سینوسی
سردرد سینوسی که خیلی‌وقت‌ها با میگرن اشتباه گرفته می‌شود، معمولا همراه با نشانه‌های عفونت سینوسی مانند تب، گرفتگی بینی و مجاری تنفسی، سرفه و فشار در صورت رخ می‌دهد.
سردرد چیاری (Chiari)
این سردرد ناشی از نقصی مادرزادی به نام ناهنجاری چیاری است که باعث می‌شود جمجمه به بخش‌هایی از مغز فشار بیاورد و اغلب منجر به درد در پشت سر می‌شود.
سردردهای رعدآسا
سردرد رعدآسا دردی خیلی شدید در سر است که طی ۶۰ ثانیه یا کمتر به اوج می‌رسد. این سردرد ممکن است نشانه‌ی خون‌ریزی مغزی باشد که نیاز به رسیدگی سریع پزشکی دارد. همچنین ممکن است ناشی از رگ‌برآمدگی (آنوریسم)، سکته یا جراحت‌های دیگر باشد. اگر دچار چنین سردردی شدید به‌سرعت با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
سردرد انواع دیگری هم دارد که ممکن است نشانه‌ی مشکلات جدی پزشکی باشد.
میگرن چیست؟
سردردهای میگرنی معمولا شدید و حاد هستند و با نشانه‌های دیگری همراه هستند. نشانه‌های رایج میگرن عبارت‌اند از:
حالت تهوع؛
درد در پشت یک چشم یا گوش؛
درد در گیجگاه‌ها؛
دیدن نقطه‌ها یا نوارهای نورانی؛
حساسیت به نور یا صدا؛
از دست دادن موقت بینایی؛
استفراغ.
در مقایسه با سردرد تنشی یا انواع دیگر سردرد، سردرد میگرنی در دامنه‌ی سردردهای میانه تا شدید قرار می‌گیرد. گاهی ممکن است برخی افراد به‌دلیل شدت درد به اورژانس مراجعه کنند. سردرد میگرنی معمولا در یک سوی سر رخ می‌دهد، هرچند بروز درد در دو طرف سر هم امکان‌پذیر است. از دیگر تفاوت‌های میگرن کیفیت و نوع درد است. میگرن با درد شدید و تپنده همراه است؛ به‌شکلی‌که انجام کارهای روزانه را خیلی سخت می‌کند.
سردردهای میگرنی به دو دسته تقسیم می‌شوند: میگرن همراه با اختلال حسی-بینایی (اورا) و میگرن بدون اختلال حسی-بینایی. اورا یا اختلال حسی بینایی، اختلالی است که فرد معمولا ۱۰ تا ۳۰ دقیقه پیش از بروز میگرن تجربه می‌کند. این اختلالات عبارت‌اند از:
کاهش هشیاری ذهنی یا ضعف در فکر کردن؛
مشاهده‌ی نوارهای نورانی یا دیگر جریان‌های نورانی غیرعادی؛
مورمور یا بی‌حس شدن دست‌ها یا صورت؛
احساس بو یا طعم غیرعادی یا اختلال در حس لامسه.
برخی افراد ممکن است این نشانه‌ها را یک یا دو روز پیش از بروز میگرن تجربه کنند. برخی نشانه‌های پنهان که به مرحله‌ی «پرودروم» معروف‌اند، هم هشداری برای بروز میگرن هستند؛ از جمله:
یبوست؛
افسردگی؛
خمیازه‌های تکرارشونده؛
تحریک‌پذیری و کج‌خلقی؛
خشکی گردن؛
افزایش اشتهای غیرطبیعی.
عوامل تحریک‌کننده‌ی میگرن
گزارش‌های مختلف عوامل گوناگونی را در تحریک میگرن مؤثر می‌دانند. این عوامل عبارت‌اند از:
فشار احساسی؛
داروها و روش‌های جلوگیری از بارداری؛
الکل؛
تغییرات هورمونی؛
یائسگی.
درمان سردرد
درمان‌های بدون نسخه
خوشبختانه بیشتر سردردهای تنشی با داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن، آسپرین و ایبوپروفن تسکین می‌یابند.
فنون آرامش‌بخشی و تمدد اعصاب
اضطراب در بروز بیشتر سردردها مؤثر است؛ بنابراین تلاش برای کاهش اضطراب به تسکین سردرد و پیشگیری از تکرار آن کمک می‌کند. برخی از فنون آرامش‌بخشی عبارت‌اند از:
گرم کردن مانند استفاده از دستمال گرم یا گرفتن دوش آب گرم؛
ماساژ؛
مراقبه؛
حرکت‌های کششی گردن؛
تمرین‌های آرامش‌بخشی.
درمان میگرن
توصیه‌های پیشگیرانه
پیشگیری بهترین درمان برای میگرن است. برخی از روش‌های پیشگیرانه که پزشکان توصیه می‌کنند عبارت‌اند از:
تغییر برنامه‌ی غذایی و حذف نوشیدنی‌ها و خوراکی‌هایی مانند قهوه و الکل که در بروز میگرن مؤثرند؛
استفاده از داروهایی که پزشکان تجویز می‌کنند، مانند داروهای ضدافسردگی، کاهش فشار خون یا ضدصرع؛
تلاش برای کاهش اضطراب.
درمان دارویی
کسانی که از میگرن رنج می‌برند به‌ندرت از دارو برای کاهش سریع درد سود می‌برند! برخی از داروهای مؤثر عبارت‌اند از:
داروهای ضدتهوع مثل پرومتازین، کلرپرومازین یا پروکلرپرازین؛
داروهای تسکین‌دهنده‌ی خفیف تا متوسط مانند استامینوفن یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مثل آسپرین، ناپروکسن سدیم یا ایبوپروفن؛
داروهای خانواده‌ی تریپتان‌ها مانند آلموتریپتان، ریزاتریپتان یا سوماتریپتان؛
استفاده از داروهای تسکین میگرن برای بیش از ۱۰ روز تا یک ماه ممکن است باعث بازگشت سردرد بشود که معمولا به‌جای تسکین سردرد منجر به تشدید آن می‌شود.
تشخیص و درمان سریع
سردرد ممکن است خفیف یا شدید و فلج‌کننده باشد. تشخیص و درمان سریع سردردها به پیشگیری و کاهش احتمال بروز سردردهای بعدی کمک می‌کند. تشخیص میگرن از دیگر انواع سردرد ممکن است دشوار باشد. پس از بروز سردرد دوره‌ی پیش از بروز آن را در نظر بگیرید و درباره‌ی نشانه‌ها با پزشک صحبت کنید. این کار تشخیص را ساده‌تر می‌کند.
