تلاش همه جانبه برای کشف دوباره «گنج» در قلعه گنج

قلعه گنج که در روایت‌های تاریخی از قنات‌ها، نعمت‌ها و آبادانی‌های فراوان برخوردار بوده و به واسطه حاصلخیزی و پردرآمد بودن، «گنج» لقب گرفته بود، مدت ها به بوته فراموشی سپرده شده و از روند توسعه جا مانده بود.

آبادانی مدتهاست از برخی مناطق کشور رخت بربسته و به واسطه آن، معیشت ساکنان این مناطق به شدت دچار بحران شده است اما با حضور نهادهایی مانند بنیاد علوی در برخی از محروم ترین نواحی کشور مثل «قلعه گنج» -که رکوردار محرومیت بوده و به آفریقای ایران شهرت داشت،- سبب شده تغییراتی کلیدی را در این خصوص شاهد باشیم.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، قلعه گنج که در روایت‌های تاریخی از قنات‌ها، نعمت‌ها و آبادانی‌های فراوان برخوردار بوده و به واسطه حاصلخیزی و پردرآمد بودن، «گنج» لقب گرفته بود، مدت ها به بوته فراموشی سپرده شده و از روند توسعه جا مانده بود تا به جایی برسد که یافتن تکه ای نان در آن، حکم گنج را داشته باشد؛ چرخشی شدید و البته بسیار تلخ.

تدبیر مردمی در کاهش بارندگی

آفتاب داغ و سوزان قلعه گنج را در خشکی بی آبی سوزانده به نحوی که کاهش بارندگی، زندگی و کشاورزی و دامداری مردم این منطقه را به شدت تحت تاثیر قرار داده و آنان را مجبور کرده برای عدم تلف شدن دام هایی که بیشتر بز و شتر هستند، از آب آشامیدنی خود به آنها اختصاص دهند، هر چند که تنها نیمی از بیست و چهار ساعت شبانه روز به آب دسترسی دارند.

گرچه سایه بی آبی و گرمای شدید و اختلاف طبقاتی و فقر مادی همچنان بر سر قلعه گنج خود نمایی می کند، برنامه‌های قابل توجهی در راستای کاهش محرومیت‌زدایی و ایجاد معیشت پایدار در مناطق محروم کشور، من جمله قلعه گنج اندیشیده شد تا مردم شریف این منطقه بتوانند مشکلات عدیده  پیش رو را پشت سر بگذارند.

معیشت پایدار دغدغه قلعه گنجی هاست

معیشت پایدار نه تنها دغدغه مردم قلعه گنج است، بلکه نیاز و دغدغه بسیاری از مردم این کره خاکی است که نگران از دست دادن شغل و درآمد و به تبع آن معیشت خود هستند. براساس آنچه کارشناس و محققان برای طرح پیشرفت و آبادانی بنیاد در این منطقه پیشنهاد کردند معیشت پایدار در قلعه گنج باید براساس ظرفیت های بومی این منطقه اتخاذ شود.

نسخه‌ای که بر اساس آن، با توجه به اهتمام مردم این منطقه به دامداری و کشاورزی و اینکه بز و شتر حیوانات بومی این منطقه هستند، تامین معیشت قلعه گنج با اشتغال زایی پایدار و پرورش «بزهای میلیونی»، «بزهای اسپانیایی»، «بزهای اصلاح‌نژاد‌شده» دنبال شد و در سال 93 هدف تامین معیشت و «اشتغال‌زایی پایدار» را دنبال کرد.

یک راهکار بومی تامین معیشت پایدار در قلعه گنج

خشک سالی و کم آبی قلعه گنج منجر به پرورش بز شد چرا که بزها کمتر از دام‌های مشابه آب می خورند، بنابراین با هدف تأمین شیر و گوشت مورد نیاز منطقه و تمرکز برایجاد اشتغال پایدار سه هزار راس بز «مورسیا» از اسپانیا وارد قلعه‌گنج شد. بزهایی شیرده و مقاوم که حدود 10 برابر بیشتر از بزهای منطقه شیر تولید می‌کنند، یعنی روزانه به‌طور متوسط سه لیتر شیر با چربی پنج درصد. بزهایی که چندقلوزا هستند و البته هیچ تغییر ژنتیکی باعث این مسئله نیست، بلکه به ژنتیک طبیعی این بزها مرتبط است.

تعداد بزهای مورسیا که یک‌ سال‌ونیم پیش وارد منطقه شدند، حالا به پنج هزار رأس رسیده است. بزها در سن هشت‌ماهگی به بلوغ می‌رسند تا بزهای نر برای گوشتشان به فروش برسند و بزهای ماده برای شیردهی و زاد و ولد نگهداری شوند. خوشبختانه بزداری‌های ایجاد شده در منطقه منجر به اشتغال تعدادی از اهالی قلعه گنج شده که از این اتفاق خوب بزداری های کوچکی نیز تاسیس گردیده که اقدام به تولید شیر بز به صورت محلی می کنند.

افزایش اشتغالزایی

اگر نگاهی به میزان اشتغال در این بزداری های بیاندازیم به افزایش میزان اشتغال در آنها می رسیم چنانچه چهار زن به صورت ثابت و  سه نفر به صورت کارورز در بزداری مشغول به کار هستند و در کل 45 نفر از اهالی بومی منطقه در این بزداری ها مشغول به کار شده‌اند که همه آنها هم در پردیس کرج برای کارشان آموزش دیده‌اند.

با این حال غیر از دامپروری که توانسته نقش مهمی در افزایش اشتغال و توسعه این منطقه ایفا کند تدبیر در کشاورزی خصوصا کاهش کشت ذرت پر مصرف آب وافزایش کشت  گیاهان دارویی کم مصرف آب بسیار مفید بوده است. چنانچه زمین های زیر کشت  ذرت از چهار هزار هکتار به هزار و 500 هکتاربه دلیل نیاز به مصرف فراوان آب  تقلیل داد شده و  از آن سو کاشت گیاهان دارویی که مصرف بهینه آب آن ثابت شده است در دستور کار قرار داده شده  است.

توسعه گردشگری راهکار معیشت پایدار قلعه گنج

یکی دیگر از مدل های رسیدن به معیشت پایدار در قلعه‌گنج که امروز مسیر پیشرفت را با سرعت طی می کند توجه به ظرفیت های محیطی است که  می تواند گام مهمی در افزایش زیر ساخت های گردشگری و احداث و بهره برداری هتل و گردشگری باشد، توسعه گردشگری در قلعه گنج افزایش اشتغالزایی را به دنبال داشته و منجربه ارتقای رفاه عمومی مردم این منطقه شده و می توان اذعان داشت که بی شک این مدل،  آینده روشنی را درپیش روی مردم این منطقه ایجاد نموده است.

صندوق‌های روستایی، وام های اشتغالزایی

یکی دیگر از مواردی که خود نقش مهمی در توسعه و معیشت پایدار مردم این منطقه خواهد داشت استفاده از وام هایی در مسیر اشتغالزایی است و از آنجایی که این منطقه محروم است ایجاد صندوق های روستایی با راهنمایی مشاوران بنیاد علوی و همت شوراهای روستایی کمک قابل قبولی در این امر داشته است.

به‌جرات می‌توان گفت تجربه شوراها بزرگ ‌ترین تجربه جمعی مردم ایران است که امروزه توانسته به نجات مردم قلعه‌گنج بیاید. مردم قلعه‌گنج در چند سال گذشته شاهد پیشرفت‌های زیادی بوده‌اند. از تجهیز بیمارستان گرفته تا ایجاد بزداری‌ها و برگزاری کلاس‌های مختلف فنی حرفه‌ای و… اما به طور حتم آموزش مردم، بزرگ‌ترین اتفاقی بوده که در شهرستان قلعه‌گنج رخ داده است و آموزش ایجاد صندوق‌های پس‌انداز روستایی یکی از مهم‌ترین این آموزش‌هاست که از تجربه آشنای شوراها الگوبرداری شده است.

 در هر‌کدام از روستاهای بالای 20 خانوار قلعه‌ گنج در‌حال‌حاضر یک صندوق روستایی وجود دارد که از سوی خود مردم اداره می‌شود. به‌این‌ترتیب که به صلاحدید منتخبی که مردم انتخاب می‌کنند و وضعیت روستا، هر فرد یا خانوار بین پنج تا 20 هزار تومان در ماه در صندوق پس‌انداز می‌کند تا بعدا بتواند از صندوق وام بگیرد و این وام ها در قالب وام اشتغالزایی کمک شایانی به توسعه معیشت پایدار خواهد کرد.