بهترین راه برای دور شدن از آلزایمر

پژوهشگران به تازگی متوجه شده‌اند یک خواب خوب شبانه می‌تواند به معنای واقعی کلمه ذهنتان را پاک کند، آن هم نه فقط از افکار بد، که حتی از مولکول‌ها و سلول‌های زاید.

مجید جویا: یک خواب خوب شبانه می‌تواند به معنای واقعی کلمه ذهنتان را پاک کند. ، پژوهشی جدید بر روی موش‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد که سیستم تصفیه ضایعات مولکولی مغز (که سال گذشته کشف شد) وقتی که ما به خواب می‌رویم، در بیشترین حالت فعالیت خود قرار دارد.

این یافته، به درک بهتر دلیل نیاز ما به خواب کمک می‌کند و می‌تواند الهام بخش درمان آلزایمر، پارکینسون، و دیگر بیماری‌های سیستم عصبی باشد که با ساخت پروتئین در مغز در ارتباطند.

به گزارش نیوساینتیست، جفری لیف در دانشگاه مرکز پزشکی روچستر در نیویورک و یکی از نویسندگان مقاله این پژوهش می‌گوید: «اگر این سیستم تصفیه تحت کنترل داخلی بدن باشد، می‌توان یک راه دارویی برای خاموش و روشن کردن این سیستم پیدا کرد. شاید این یک گذرگاه زیست ‌شناختی باشد که بتوانیم با استفاده از آن، مانع از نابودی سیستم عصبی بیماران شویم».

لوله کشی مضاعف

تخلیه مواد زائد بدن بیشتر توسط سیستم لنفاوی انجام می‌شود که مولکول‌های آسیب دیده یا جابجا شده و نیز عوامل بیماری‌زا را از بافت‌ها پاک کرده و آنها را به خون انتقال می‌دهد، پس از آن، این مواد توسط کبد تجزیه شده و در نهایت دفع می‌شوند. اما ترافیک در سراسر بافت ظریف مغز توسط یک سد خونی در مغز کنترل می‌شود، که به لنف اجازه نمی‌دهد تا کار خود را در مغز آن گونه که در دیگر بافت‌ها انجام می‌دهد، به انجام برساند.

سال گذشته لیف و همکارانش کشف کردند که مغز مواد زائد را از طریق آنچه “لوله‌های ثانویه” نامیده می‌شود، بیرون می‌ریزد. این سیستم از یاخته‌هایی گلیایی تشکیل شده، که بعضی اوقات به دلیل این که کار اصلی آنها در جای خود نگهداشتن نورون‌ها است، «چسب سیستم عصبی» نامیده می‌شوند. سلول‌های گلیایی لوله‌هایی را در اطراف رگ‌های خونی تشکیل داده و ذخایر پروتئین را از بافت مغز بیرون می‌کشند؛ چون اگر آنجا بمانند ممکن است ایجاد بیماری کنند.

کشف اولیه این سیستم در سال گذشته در اثر رهگیری جریان مایعات با استفاده از یک سیستم قدرتمند تصویربرداری به نام میکروسکوپ دو فوتونی انجام شد. اکنون این گروه از همان شیوه برای مقایسه جریان گلیایی در موش‌های هشیار و خوابیده استفاده کرده است. آنها دریافتند که مایع تمیز کننده ضایعات، در مغز موش‌های خوابیده یا بیهوش شده، خیلی سریع‌تر از موش‌های هشیار جریان دارد.

رویاهای لوله‌ای

دلیل این افزایش جریان، به گمان محققین، می‌تواند این باشد که یاخته‌های گلیایی در جریان خواب از رگ‌های خونی جدا می‌شوند. این منجر به افزایش تا 60 درصدی در حجم فضای بین لوله‌های خارجی گلیایی و لوله‌های داخلی رگ خونی می‌شود، و اجازه عبور مایع بیشتری را از مغز می‌دهد.

آزمایش‌های بیشتر نشان دادند که پروتئین بتا آمیلوید (که وقتی در مغز به هم می‌چسبد و پلاک تشکیل می‌دهد، منجر به ابتلا به آلزایمر می‌شود) وقتی موش خوابیده بود، در مقایسه با حالت بیداری او، دو برابر سریع‌تر از مغز تخلیه می‌شد.

دیوید هولتزمن، عصب شناس و پژوهشگرا آلزایمر در دانشگاه واشینگتن می‌گوید: «این امر خیلی مهم است، چون من فکر نمی‌کنم که مردم هیچ گاه به این فکر کرده باشند که چرخه خواب و بیداری چگونه ممکن است بر یک فرایند تخریب عصبی اثر بگذارد».

حال شاید بخواهیم به این فکر کنیم که شیوه زندگی ما و عادت‌های معمولی ما، حتی خوابیدن ما، ممکن است در آینده، ما را در معرض خطر ابتلا به بیماری قرار دهند.