نبرد بر سر رابطه سوئیفت با ایران به کجا خواهد رسید؟ / ترامپ و اروپا چه استراتژی در پیش گرفته اند؟

نیویورک تایمز نوشت: سیاست ترامپ با شعار “اولویت با آمریکاست” با مانع مبهمی در قلب نظام مالی بین الملل روبرو شده است. دولت ترامپ در سال جاری از توافق هسته ای با ایران خارج شد و تحریم ها علیه ایران را دوباره برقرار کرد. این تحریم ها، بانک ها و شرکت های غربی را با تصمیمات سختی مواجه می کند. اگر با ایران تجارت کنند، دسترسی به بازار مالی آمریکا را از دست می دهند. بنابراین جای تعجب نیست که برخی از آنها روابط خود با ایران را قطع کرده اند یا از سرمایه گذاری در ایران صرف نظر کرده اند. اما یک خط ارتباطی مهم با این کشور همچنان برقرار است: سرویس پیام رسانی مالی که نقشی حیاتی در جابجایی پول درون نطام بانکی بین المللی ایفا می کند.

این نظام پیغام رسان تحت مدیریت یک شرکت نروژی به نام سوییفت است. این سرویس که توسد بانک های جهان استفاده می شود نقش قابل توجهی در چرخه بین المللی پول دارد. مثلا اگر بانکی در آمریکا بخواهد پول یک مشتری خود را به بانکی در انگلستان حواله کند، با استفاده از این سیستم قصد خود را به اطلاع بانک انگلیسی می رساند. سوییفت پولی را در خود نگه نمی دارد. از آنجا که هدف تحریم های آمریکا چرخه مبادلات مالی ایران است، سوییفت خود را تحت فشار می بیند تا دسترسی ایران به این سامانه را قطع کند. اما سوییفت هنوز این کار را انجام نداده و زمان به سرعت می گذرد.

هم اکنون آمریکا می تواند برخورد شدیدتری نشان بدهد و مثلا سوییفت یا بانک های مشتری اش را تحریم کند. اما این اقدام می تواند موجب بی ثباتی عملیات موسسات مالی بزرگی شود که به سوییفت تکیه دارند. اهمیت سوییفت قابل چشم پوشی نیست. هم اکنون بیش از ۱۱۰۰۰ بانک در ۲۰۰ کشور جهان کاربر این سامانه هستند. اما اگر به سوییفت اجازه همکاری با ایران داده شود، رهبران این کشور می توانند با استفاده از آن به راحتی وجوه خود را منتقل کنند. همچنین به اتحادیه اروپا کمک می کند که توافق هسته ای با ایران را سرپا نگه دارد. در ادامه برخی ابهامات در رابطه با آینده عملکرد سوییفت مطرح شده است.

تاکنون دولت ترامپ درباره سوییفت چه گفته است؟

مشاور امنیت ملی ترامپ، جان بولتون رویکرد خصمانه ای نسبت به تحریم ایران دارد و گفته که مدیران موسساتی مانند سوییفت باید ریسک همکاری با ایران را ارزیابی کنند. اما این وزارت خزانه داری آمریکاست که وظیفه نظارت بر تحریم ها را دارد و برای اعمال آنها دستش باز است. هنگامی که از خزانه داری راجع به موضعش نسبت به سوییفت پرسش شد، از پاسخ دادن سر باز زدند. خزانه داری اعلام کرد که صرف نظر از نحوه انجام معامله با ابران، تدابیری براب تنبیه خاطیان در نظر گرفته می شود. قرار است وزیر خزانه داری آمریکا در اجلاس بانک جهانی و صندوق بین المللی پول که دربالی اندونزی برگزار می شود با اروپایی ها راجع به این موارد گفتگو کند.

آیا با وجود خطر تحریم شدن، سوییفت همکاری با ایران را قطع خواهد کرد؟

از آنجا که شرکت های بزرگ اروپایی گفته اند تمایلی به تخریب رابطه خود با آمریکا ندارند و به همین علت ایران را ترک کرده اند، سوییفت نیز می تواند اقدام مشابهی انجام دهد. یا می تواند مدعی شود که همکاری با ایران به علت عدم پیروی بانک هایش از قواعد بین المللی ریسک بالایی دارد. به یاد داشته باشید که در سال ۲۰۱۲ نیز با اعمال تحریم ها، سوییفت روابطش با ایران را قطع کرد. اما برای مدیران سوییفت، شرایط فعلی به سادگی گذشته نیست. در سال ۲۰۱۲، اروپا نیز مانند آمریکا اعمال کننده تحریم ها بود و سوییفت به عنوان نهادی بلژیکی چاره ای جز پیروی نداشت. اما امروز اتحادیه اروپا راغب به حفظ همکاری با ایران و تخریب سیاست آمریکا علیه ایران است. ممکن است سوییفت نگران وخیم شدن روابطش با اتحادیه اروپا به علت میل به سوی آمریکا باشد. اروپایی ها نیز برای ادامه تجارت با ایران به دنبال تاسیس نظام ارتباطی جدیدی هستند. سوییفت در بیانیه ای اعلام کرد که در حال مذاکره با هر دو طرف اروپایی و آمریکایی است.

تنش ها بر سر سوییفت چگونه پیش خواهد رفت؟

اگر دولت ترامپ بخواهد اقدامی علیه سوییفت کند باید با احتیاط این کار را انجام دهد. وضع تحریم علیه سوییفت احتمالا موجب قطع همکاری بانک ها با آن می شود و در نتیجه سوییفت نیز مجبور می شود به همکاری با ایران خاتمه دهد. اما تهدید به تحریم سوییفت می تواند نظام مالی بین المللی را بی ثبات کند. نهادهایی مانند وزارت خزانه از اقدامات بی ثبات کننده نظام مالی بین المللی اجتناب می کنند. همچنین وزارت خزانه می تواند به موجب قانون تامین مالی تروریسم از سوییفت اطلاعات دریافت کند. اگر سوییفت کار انتقال و ارزیابی معاملات مالی ایران را کنار بگذارد، آمریکا اطلاعات کمتری از تبادلات مالی تهران دریافت خواهد کرد.

ریچارد گلدبرگ، مشاور ارشد در بنیاد دفاع از دموکراسی که حامی تحریم ایران است، راه حل جایگزینی برای تحریم سوییفت دارد. آمریکا می تواند به جای تحریم سوییفت، اعضای هیات مدیره آن را تحریم کند تا هم بر سوییفت فشار بیاورد و هم نظام مالی جهانی را تخریب نکند. برخی کارشناسان نیز معتقدند نباید زیاد بر تحریم سوییفت پافشاری کرد. با تحریم بانک های ایرانی، آمریکا تا همین حالا هم در منزوی  کردن ایران بسیار موفق بوده است. هر تلاشی برای تحریم سوییفت ارزش ایجاد بی ثباتی در بازار و تخریب روابط با اروپایی ها را ندارد.