پنتاگون در چنبره ی «بوئینگ» / انتصاب «پاتریک شاناهان» بعنوان وزیر دفاع آمریکا چه معنایی دارد؟

لارا سلیگمن در فارین پالیسی نوشت: تحکیم روابط میان بویینگ و دونالد ترامپ دیگر قابل چشم‌پوشی نیست. یکشنبه صبح ترامپ در توییتی اعلام کرد تلاش می‌کند استعفای وزیر دفاع جیمز متیس با سرعت بیشتری انجام شود. او پاتریک شاناهان، معاون وزیر دفاع و یکی از مدیران سابق بویینگ را به عنوان سرپرست وزارت دفاع معرفی کرده است.

به گزارش «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: انتظار می‌رفت ژنرال بازنشسته، متیس وزارت دفاع را در ماه فوریه ترک کند اما حالا قرار است شاناهان از ابتدای ژانویه سکان هدایت این وزارتخانه را به دست بگیرد. ترامپ در توییتی اظهار کرد: «پاتریک طی سوابقش به عنوان معاون وزیر و یکی از مدیران بویینگ، دستاوردهای زیادی داشته است. او برای این پست عالی خواهد بود». اگرچه شاناهان به طور رسمی به عنوان کاندیدای وزارت دفاع معرفی نشده که نیاز به تأیید سنا نیز دارد، اما منابع آگاه او را یکی از گزینه‌های اصلی کاخ سفید برای تصدی این پست می‌دانند.

انتصاب شاناهان، آخرین نمونه از افزایش نفوذ شرکت هواپیماسازی بویینگ در پنتاگون تحت ریاست‌جمهوری ترامپ است. علی رغم تاخیر در واگذاری ناوگان سوخت‌رسان به نیروی هوایی ارتش آمریکا، بویینگ در شش ماه اخیر موفق شده سه قرارداد چند میلیارد دلاری را در رقابت با سایر شرکت‌های آمریکایی از پنتاگون اخذ کند. اکنون نیز مقامات ارشد پناگون در تلاشند نیروی هوایی را وادار کنند تا نسل جدیدی از جنگنده‌های اف ۱۵ را از بویینگ خریداری کند که رقیبی برای ناوگان محدود اف ۳۵ تولیدی لاکهید مارتین قلمداد می‌شود.

طرح پیشنهادی معامله‌ای به ارزش ۱.۲ میلیارد دلار برای خرید جنگنده‌های اف ۱۵ ایکس از بویینگ که مشابه هواپیماهای ساخته شده به سفارش قطر است، از افزایش نفوذ این شرکت در پنتاگون حکایت دارد که سابقه اش به آغاز کار دولت ترامپ بازمی‌گردد. در فوریه ۲۰۱۷ نیز ترامپ دستور خرید جنگنده‌های هورنت اف ۱۸ را به جای اف۳۵ صادر کرده بود. در بهار امسال نیروی دریایی ۱۰۰ فروند از این جنگنده ها را سفارش داد.

همچنین ترامپ روابطی شخصی با دنیس مولنبرگ رییس بویینگ دارد. این دو نفر برای خرید یک هواپیمای جدید مخصوص ریاست‌جمهوری به ارزش ۳.۹ میلیارد دلار به توافق رسیدند که ترامپ معتقد است موجب صرفه‌جویی ۱.۴ میلیارد دلاری در منابع مالیات‌دهندگان می‌شود.

مسلما بویینگ به سختی جنگیده تا محصولاتش را با قیمت‌های به شدت رقابت‌پذیر به پنتاگون ارائه کند و امکان صرفه‌جویی های بزرگی را در اختیار این وزارتخانه بگذارد. ریچارد ابولافیا از گروه Teal معتقد است که بویینگ به علت هراس از کسب بازارش توسط رقبا به سختی لابی‌گری می‌کند و سوددهی در بخش هواپیماهای غیرنظامی به آن امکان می‌دهد تخفیفات بیشتری برای هواپیماهای نظامی پیشنهاد کند. شرکت بویینگ از اظهارنظر در این مورد خودداری کرده است.

شواهدی مبنی بر رقابت غیرمنصفانه بویینگ در قراردادهای پنتاگون دیده نشده با این وجود کارشناسان این روند را نگران‌کننده می‌دانند. یکی از منابع آگاه می‌گوید خرید جنگنده‌های اف۱۵ ایکس با فشار مقامات ارشد پنتاگون صورت پذیرفته است. همان افراد در تلاشند نیروی دریایی را به خرید ناوگانی از نسل جدید جنگنده‌های اف۱۸ هورنت تشویق کنند. این منبع به ما گفته است که: «جالب است که استفاده از این جنگنده‌های نسل چهارم برای دو دهه است که از میان گزینه‌های نیروی هوایی و دریایی کنار گذاشته شده‌اند اما مقاماتی که اصلا تجربه‌ای در این خصوص ندارند بر خرید آنها تاکید می‌کنند».

کارشناسان خرید اف۱۵ را برای نیروی هوایی مقرون بصرفه نمی‌دانند. داگ بیرکی، از موسسه مطالعات هوانوردی می‌گوید: «اف۱۵ایکس از لحاظ سامانه‌های نصب شده روی آن و اصلاحات ساختاری، جنگنده‌ای کاملا جدید قلمداد می‌شود. به این ترتیب استفاده از آنها نیازمند تدارک زیرساخت جدیدی است که هزینه زیادی به بار می‌آورد».

هرچند اف۱۵ نسبت به اف۳۵ توان حمل موشک‌های بیشتری را دارد، نداشتن توانایی رادارگریزی باعث آسیب‌پذیری آن در مواجهه با دشمنانی مانند روسیه و چین می‌شود که از پدافند هوایی قدرتمندی برخوردارند. تنها راه بقای این جنگنده در چنین جنگ‌هایی، استفاده از تجهیزات پیشرفته جنگ الکترونیک و سامانه‌های اخلال در رادار موشک‌های زمین به هواست که نیروی هوایی از دهه نود، سرمایه‌گذاری در آنها را کنار گذاشته است. بیرکی می‌گوید: «این امر بسیار مخاطره‌آمیز و هزینه‌بر است. مقایسه اف۱۵ و اف۳۵ درست نیست چراکه بحث از دو سبک کاملا متفاوت در نبرد هوایی است. خرید هواپیماهای مذکور صرفا اتلاف منابع است چراکه در موقعیت‌های حساس کاربردی نخواهند داشت».

مسأله خرید هواپیماهای اف۱۵ در لایحه بودجه بعدی نیروی هوایی که قرار است به کنگره برود، ذکر شده است. اما پنتاگون می‌گوید هنوز کار تدوین بودجه در مراحل مقدماتی است و به همین علت در مورد جزییات آن اظهارنظر نمی‌کند. دانا وایت سخنگوی پنتاگون گفته ژنرال متیس در حال تدارک برای انتقال مسئولیت بدون هرگونه تنشی است. او اظهار داشته: «وزارت دفاع طبق نظر ریاست‌جمهوری عمل می‌کند. ژنرال متیس به همکاری با کادر رهبری و شاناهان ادامه می‌دهد تا طی دوران انتقالی، خدشه‌ای به وظیفه دفاع از کشور وارد نیاید».