ترامپ خواهان جنگ با ایران نیست/ اروپا منتظر بحران جدی باشد

شورای عالی امنیت ملی ایران روز چهارشنبه ۸ مه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد این کشور اجرای برخی اقدامات در چارچوب برجام را متوقف می‌کند.

این تصمیم با نامه مستقیم حسن روحانی به اطلاع رهبران بریتانیا، فرانسه، آلمان، چین و روسیه رسیده و به آن‌ها ۶۰ روز فرصت داده شده تا تعهدات خود در قبال توافق هسته‌ای را اجرا کنند و در غیر این صورت، ایران محدودیت‌های مربوط به سطح غنی سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن سازی رآکتور آب سنگین اراک را نیز متوقف خواهد کرد.

فلورانس پارلی، وزیر دفاع فرانسه ساعتی پس از اعلام تصمیم تازه تهران گفت اروپا خواهان حفظ برجام است اما اگر ایران اقدام به نقض توافق اتمی کند مسئله وضع تحریم‌های اروپایی قابل طرح خواهند بود.

وزارت خارجه چین در واکنش به اقدام ایران در کاهش اجرای برجام اعلام کرد توافق اتمی باید به صورت کامل پیاده شود و همه طرف‌ها مسئولیت دارند تا از اجرایی شدن آن اطمینان حاصل کنند.

کامروا رئیس مرکز مطالعات بین المللی و منطقه‌ای دانشگاه جرج تاون آمریکا است. وی دکترای خود را در علوم اجتماعی و علوم سیاسی از دانشگاه کمبریج اخذ کرده و صاحب مقالات و کتابهای زیادی است. کتابهای «قطر؛ کشور کوچک، سیاست بزرگ»، «خاورمیانه معاصر، تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول» و «انقلاب فکری ایران» از جمله آثار وی به شمار می‌رود.

*باتوجه به اینکه نیازهای ایران توسط برجام تأمین نمی‌شود، امریکا از آن خارج شده، تحریم‌ها مجدداً اعمال شده و اروپا منفعل بوده واقدامی جدی در این زمینه انجام نداده است، ایران اعلام کرده فروش اورانیوم غنی شده و آب سنگین مازاد را به مدت ۶۰ روز تعلیق می کند. ایران به طرف‌های برجام مهلت ۶۰ روزه داده پای میز مذاکره حاضر شوند در غیر این صورت غنی سازی اورانیوم با غلظت بالاتر را از سر خواهد گرفت. نظر شما در این مورد چیست؟

اتحادیه اروپا تلاش می‌کند تا کیک خود را به دست آورد و آن را بخورد. از یک سو آنها از ایران خواسته اند تا همچنان به برجام متعهد باشد این در حالی است که آنها از سوی دیگر مقابل ایالات متحده امریکا ایستادگی نکرده اند و حتی به تعهدات خود در قبال برجام به طور کامل پایبند نبوده اند.

آنها پاهای خودشان کنار را کشیده اند به دلیل اینکه آنها قادر نیستند یا مایل نیستند مقابل ایالات متحده امریکا ایستادگی کنند. در عین حال ایران به تمام تعهداتش تحت توافقنامه عمل کرده است. بنابراین در حالی که این توافقنامه بر روی کاغذ وجود دارد، در عمل و در واقع توافقنامه تنها یک بازیگر دارد و آن ایران است. اولتیماتوم ۶۰ روزه نشان می‌دهد که صبر و شکیبایی تهران در حال تمام شدن است.

*معاهده هسته‌ای ایران توافق نامه‌ای بر اساس شفافیت و تعهد هر دو طرف است. با توجه به نقش مهمی که ایالات متحده در طرف دیگر داشت و حالت انفعالی کشورهای اروپایی در مقابل آمریکا، ایران همچنان متعهد به این توافق است. با توجه به وضعیت فعلی، آینده این توافق را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

واضح است که وضعیت امروز برجام غیرقابل قبول شده است. امروز ایران تنها طرفی است که به شرایط توافقنامه پایبند است. ایالات متحده امریکا یک سال پیش از آن اخراج شد و اتحادیه اروپا تعهداتی را که طبق توافقنامه پذیرفته به طور کامل رعایت نکرده است.

بنابراین دو سناریو ممکن است جهت خروج از بن بست مطرح شود: با خروج رسمی ایران از برجام این توافق نامه پایان یابد یا اتحادیه اروپا اقدامات مهمی و ملموس را انجام دهد تا این توافقنامه بی فایده را اصلاح کند. در طول دو سال گذشته یا بیشتر، اتحادیه اروپا با سه نگرانی اصلی مواجه شده است – ترامپ، پوتین و برگزیت – بنابراین اهمیت چندانی برای ایران و مسئله برجام قائل نشده است. اگر اروپا همچنان برجام را نادیده بگیرد، باید منتظر یک بحران جدی دیگر باشد.

*پس از کودتای شکست خورده در ونزوئلا، به نظر می‌رسد نقش جان بولتون در روند تصمیم گیری ترامپ کاهش خواهد یافت. آیا این احتمال وجود دارد که در نتیجه شکست فعالیت‌های تهاجمی بولتون، نقش جناح تهاجمی در دولت ترامپ کاهش یابد؟

من فکر نمی‌کنم این مسیری باشد که کاخ سفید بر اساس آن عمل می‌کند. دونالد ترامپ یک الگوی قابل پیش بینی رفتار را نشان داده است. این رفتار او مبتنی بر بی اعتمادی ذاتی و تنفر وی از چند جانبه گرایی و توافقات چند جانبه است.

در نتیجه او ایالات متحده را از بسیاری از تعهدات چندجانبه بیرون کشید که مهمترین آنها توافقنامه پاریس در مورد تغییرات اقلیمی در سال ۲۰۱۶، مشارکت ترانس آتلانتیک، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد و برجام هستند که امریکا در سال ۲۰۱۸ از تمامی این توافقات خارج شد.

در هر مورد، ترامپ پس از خروج از توافق شروع به لفاظی کرده، شرایط موافقتنامه قبلی را محکوم نموده و خواستار یک توافقنامه جدید شده است. در این فرآیند، او قصد دارد از آنچه که او «هنر معامله» می‌نامد جهت بدست آوردن شرایط بهتر برای ایالات متحده امریکا استفاده کند.

این دقیقاً همان چیزی است که امروز در اختلاف و سردی روابط تجاری فعلی بین ایالات متحده و چین شاهد آن هستیم و آنچه که ما در سال ۲۰۱۷ در رابطه با کره شمالی دیدیم زمانی که ترامپ کیم جونگ اون را مرد کوچک راکتی نامید و هشدار داد که انگشتانش بر روی ماشه آماده هستند که در هر لحظه شلیک کنند.

اقدامات او علیه ایران بر اساس منطقی مشابه استوار است. به نظر می‌رسد خود ترامپ خواهان جنگ با ایران نیست زیرا جنگ‌ها در نهایت برای تجارت بد هستند. اما شعارها و اظهارات او به گرگ‌های اطراف وی که گرسنه تغییر نظام در ایران هستند قدرت می‌دهد. سوال واقعی این است که آیا او قادر است افرادی مانند بولتون، پمپئو، رودی جولیانی یا کسانی که مانند سگ دم تکان می‌دهند را کنترل کند یا خیر.

*رئیس جمهور روحانی برجام را بازی برد-برد یا باخت-باخت نامید. مفهوم این پیام برای طرف‌های دیگر برجام چیست؟

مفهوم آن واضح است. یا شرایط توافق نامه را پذیرفته و به تعهدات خود پایبند باشید یا اروپا با کناره گیری از برجام با عواقب جدی مواجه خواهد شد.