گام سوم، جهشی در رفع محدودیت‌های هسته‌ای
یک کارشناس مسائل بین‌الملل معتقد است؛ ایران با اجرای گام سوم کاهش تعهدات برجامی جهشی در رفع محدودیت‌ها برداشته است.
حسن عابدینی در گفت‌وگو با ایسنا در ارزیابی خود از اجرای گام سوم کاهش تعهدات ایران در راستای برجام با توجه به عدم اجرای تعهدات اروپایی‌ها اظهار کرد: افزون بر ۵۰ ماه از امضای برجام و حدود ۱۶ ماه از خروج آمریکا از برجام می‌گذرد، در این مدت جمهوری اسلامی ایران به صورت یک‌جانبه تمام تعهداتش را انجام داده و آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز بر آن صحه گذاشته است.
وی افزود: کشورهای اروپایی اما تعلل زیادی را در زمینه انجام تعهدات انجام دادند که هم در چارچوب برجام به تعهداتشان عمل نکردند و هم این که ۱۱ تعهد را به صورت کتبی خانم موگرینی به‌عنوان نماینده ۱+۴ به ایران داد و قرار شد این ۱۱ تعهد را انجام دهند که متاسفانه در این زمینه هم وفای به عهد نکردند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل همچنین بیان کرد: عدم تعهد اروپایی‌ها دو دلیل دارد؛ یکی اینکه اراده‌ای برای انجام تعهداتشان وجود ندارد، دوم اینکه به نظر می‌رسد توان انجام این تعهدات از قدرت کشورهای اروپایی بالاتر است. علت مساله هم این است که به دلیل در هم تنیدگی شدید اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، نظامی و حتی دیپلماسی بین دو سوی آتلانتیک یعنی اتحادیه اروپا و ایالات متحده این دو حوزه را نمی‌توانیم جدا از هم تحلیل کنیم.
عابدینی ادامه داد: بنابراین طبعا اروپایی‌ها از سیاست آمریکا و دونالد ترامپ پیروی می‌کنند، اساس رفتار ترامپ هم بر منافع آمریکا است نه منافع شرکای خود. به همین دلیل جمهوری اسلامی ایران براساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی ۱۷ اردیبهشت سال جاری تصمیم گرفت تا کاهش تعهدات برجامی داشته باشد که سومین مرحله کاهش تعهدات خود در حوزه تحقیق و توسعه را کلید زده و اکنون به این مرحله رسیده است.
وی درباره تلاش‌های اخیر فرانسه در جهت عملی کردن تعهدات اروپا هم گفت: اروپایی‌ها روی کاغذ این خواسته را بارها و بارها اعلام کردند و در این زمینه تلاش می‌کنند و رئیس جمهور طی این مدت تلاش کرد تا آن را به مرحله اجرا در آورد اما چون ماکرون و لودریان وزیر خارجه فرانسه گفتند که انجام این تعهدات یعنی همان بحث ۱۵ میلیارد دلاری که قرار بود در چارچوب یک طرح به ایران پیشنهاد دهند، منوط به موافقت ترامپ رئیس جمهور آمریکا است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید کرد: در واقع تا زمانی که اتحادیه اروپا خودش به صورت مستقل تصمیمی در این زمینه نگیرد و همه مسائل را به تصمیم‌گیری ترامپ موکول کند، به نظر می‌رسد که نمی‌توان امید چندانی به عملیاتی شدن آن داشت.
عابدینی با بیان اینکه در اجرای گام سوم خوشبختانه برخی از محدودیت‌ها برداشته می شود، گفت: ما براساس برجام محدودیت‌هایی را در سه حوزه پذیرفته بودیم، خوشبختانه با فرمان رئیس جمهور این محدودیت‌ها برداشته شده است، یکی از این محدودیت‌ها در حوزه نوع سانتریفیوژها است، براساس بند ۳۲ برجام، جمهوری اسلامی پذیرفته بود تست سانتریفیوژهای IR۴ ،IR۵ ،IR۶ ،IR۸ با اورانیوم صورت بگیرد و در مورد تست مکانیکی هم گفته شده بود در مورد IR۴ ،IR۶ ،IR۷ ،IR۸ کار شود اما با فرمان رئیس جمهور عملا این محدودیت‌ها برداشته شده که می‌تواند هم جهش در زمینه میزان تولید اورانیوم و هم درصد آن داشته باشد.
وی افزود: نکته دوم در مورد مکان تحقیق و توسعه است، براساس بند ۴۵ ایران پذیرفته بود که ۱۵ سال فقط در فردو تحقیق و توسعه انجام ندهد و در بند ۷۰ گفته شده که برای ۱۵ سال ایران فقط در نطنز می تواند تحقیق و توسعه انجام دهد، که خوشبختانه با برداشته شدن این مانع ایران می‌تواند تحقیق و توسعه را در فردو از سر بگیرد.
این کارشناس مسائل سیاسی در ادامه بیان کرد: مساله دیگر بحث موضوع تحقیق و توسعه است که ایران براساس بند ۸۱ پذیرفته که تحقیق و توسعه جداسازی ایزوتوپی اورانیومی منحصرا بر مبنای تکنولوژی گازی باشد یعنی عملا ما تاکنون نمی‌توانستیم تحقیق و توسعه را در حوزه لیزر، ایزوتوپی، الکترومغناطیسی، تبادل شیمیایی و… داشته باشیم اما از این به بعد محدودیت برداشته شده است. همچنین براساس بند ۱۸ ایران متعهد شده بود که به مدت ۱۵ سال نباید تحقیق و توسعه را با فرآوری سوخت انجام دهد.
عابدینی در پایان خاطرنشان کرد: استنباط ما این بود که این محدودیت‌ها می‌تواند زنگ خطری برای کشورهای اروپایی باشد تا اگر به اصطلاح اراده‌ای در آن‌ها وجود دارد، سریعا موضوع ۱۵ میلیارد دلار و طرح جدید خود را ارائه دهند و ایران پس از بررسی ممکن است به یک جمع بندی برسد.
