استفاده از هدفون و هزار و یک آسیب سلامتی

 با پیشرفت فناوری هر روز شاهد ورود تجهیزاتی با کیفیت‌تر و کم حجم‌تر با کارایی بیشتر به بازار هستیم. این فناوری‌ها علاوه بر اینکه بسیار لذت‌بخش هستند و موجب سهولت در بسیاری از فعالیت‌ها می‌شوند، ممکن است خطراتی را برای سلامتی به همراه داشته باشند.

در این گزارش سعی داریم به برخی خطرات استفاده از هدفون و هندزفری بپردازیم. در ابتدا لازم است تفاوت این تجهیزات را شرح دهیم.

هدفون دارای دو گوشی به اندازه گوش است و مانع از ورود صدای محیط به گوش می‌شود. شنیدن موسیقی و بازی از جمله مهم‌ترین کاربردهای هدفون هستند.

عملکرد هدست دقیقا مشابه هدفون است، با این تفاوت که قابلیت مکالمه دارد. این ابزار معمولا برای افرادی کاربرد دارد که به طور هم‌زمان نیازمند شنیدن و استفاده از دست هستند. ایرفون نیز مشابه هدفون است و بیشتر برای موبایل و انواع دستگاه‌های پخش موسیقی کاربرد دارد.

این دستگاه به وسیله سیم و بلوتوث به پخش‌کننده متصل می‌شود و بسیار کم وزن است. کاربرد هندزفری نیز مشابه هدست است، یعنی به طور هم‌زمان می‌توان شنید و مکالمه کرد. این ابزار بسیار سبک است.

استفاده طولانی‌مدت از این ابزار مشکلات جدی سلامت به همراه دارد که در ادامه به برخی از این موارد اشاره شده است.

وز وز گوش

وز وز گوش یا (Tinnitus) به احساس صدای زنگ یا صداهای دیگر در گوش یا درک آن توسط مغز، زمانی که محرک صوتی خارجی در محیط وجود ندارد، گفته می‌شود. در این حالت شخص بدون اینکه صدایی در محیط باشد، به طور مداوم صداهایی شبیه نویز احساس می‌کند.

این حالت می‌تواند دائمی یا موقتی باشد، که در هر دو صورت احساس ناخوشایندی است.

وز وز گوش می‌تواند خفیف باشد و فقط در سکوت شنیده شود یا می‌تواند به اندازه‌ای شدید باشد که در شنوایی فرد تداخل ایجاد کند و شدت شنوایی را کاهش دهد. این عارضه بیماری نیست و علاوه بر استفاده طولانی‌مدت از هدفون یا شنیدن موسیقی با صدای بلند، می‌تواند ناشی از مشکلات دیگری از قبیل عفونت گوش، یا استفاده از داروهای مختلف باشد.

معمولا این عارضه به دلیل آسیب به سلول‌های مویی (hair cells) در حلزون (بخشی از گوش داخلی) رخ می‌دهد.

سلول‌های مویی گیرنده‌های حسی در دو سیستم شنوایی و سیستم دهلیزی گوش مهره‌داران هستند. این سلول‌ها امواج صوتی را به سیگنال‌های شنوایی تبدیل می‌کنند که در مغز پردازش می‌شوند. زمانی که مغز سیگنال‌های عصبی را به درستی دریافت نمی‌کند، سیگنال‌های عصبی غیر طبیعی تولید می‌کند. یکی از مهم‌ترین عوارض استفاده طولانی مدت از هدفون و تجهیزات مشابه، وز وز گوش است.

پُرشنوایی

درک غیرطبیعی از میزان صدای بلند را پُرشنوایی یا تیزی شنوایی (Hyperacusis) می‌نامند. این عارضه معمولا با کاهش شنوایی همراه نیست. افراد پرشنوا محدوده شنوایی باریکی دارند و معمولا صداهای زیر ۵۰ دسی‌بل را نمی‌شوند و صداهای بالای ۸۰ دسی‌بل برایشان آزاردهنده است. این عارضه معمولا با وز وز گوش همراه است. در واقع این حالت به معنای حساسیت به صداهای طبیعی محیط است.

عفونت جدی گوش

استفاده از هدفون و تجهیزات مشابه به مدت طولانی یکی از مهم‌ترین دلایل عفونت گوش است. این تجهیزات معمولا به دلیل استفاده در محیط، به انواع میکروارگانیسم‌ها آلوده هستند. از طرفی استفاده طولانی‌مدت از آنان موجب عرق در ناحیه گوش شده و محیطی مرطوب و مناسب برای رشد انواع میکروب‌ها فراهم می‌کند.

این عارضه در افرادی که از هدفون‌های اشتراکی استفاده می‌کنند شدیدتر است و باعث اشتراک میکروارگانیسم‌های مختلف بین افراد می‌شود.

کاهش شنوایی

کاهش شنوایی شایع‌ترین عارضه ناشی از گوش دادن موسیقی با استفاده از هدفون و تجهیزات مشابه است. اگر روزانه به مدت ۱۵ دقیقه و بیشتر با استفاده از هدفون با صدای بلند موسیقی گوش می‌کنید، باید گفت انتظار کاهش شنوایی را در آینده‌ای نزدیک داشته باشید.

گوش‌دادن به موسیقی با استفاده از هدفون باعث آسیب به پرده گوش شده و به مرور آستانه شنوایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

درد گوش

افرادی که به طور مداوم از هدفون استفاده می‌کنند، معمولا به درد گوش دچار می‌شوند. از طرفی استفاده افراطی از این تجهیزات می‌تواند به بی‌حسی گوش منجر شود.

بی‌توجهی به محیط

افرادی که مدام هدفون در گوش دارند، معمولا نسبت به محرک‌های محیطی کاملا بی‌تفاوت هستند، تصادف و زمین‌خوردن از جمله مهم‌ترین خطراتی است که برای این افراد رخ می‌دهد.

کاهش یادگیری

شنوایی یکی از اصلی‌ترین ارکان یادگیری است. استفاده افراطی از هدفون به دلیل کاهش شنوایی بر یادگیری اثرات نامطلوبی دارد.

آسیب جدی به مغز

هدفون به خاطر تولید امواج الکترومغناطیسی، در دراز مدت اثر مخربی بر مغز دارد. از طرفی هرگونه آسیب و عفونت ناشی از هدفون در گوش، به طور مستقیم بر مغز اثرگذار است. از طرفی مغز عاشق سکوت است و انواع صدا خیلی برای مغز خوشایند نیست. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۱ میلادی که آلودگی صوتی را «طاعون مدرن» نامید، مدارک محکمی وجود دارد که آلودگی‌های صوتی اثرات مضر شدیدی بر سلامت دارد. سکوت برای مغز مفید است و موجب کاهش استرس و تمرکز بیشتر می‌شود.

در ادامه به چهار اثر مثبت سکوت اشاره شده است:

۱- سکوت موجب کاهش استرس و تنش می‌شود

بر اساس نتایج تحقیقات، آلودگی صوتی، عامل فشارخون بالا و حمله قلبی است و موجب کاهش شنوایی و افت سلامت عمومی بدن می‌شود. صداهای بلند با تحریک بخش آمیگدال مغز که وظیفه درک احساسات را بر عهده دارد، باعث افزایش استرس و تولید هورمون کورتیزول می‌شوند؛ این در حالی است که سکوت دارای آثار مخالف آلودگی صوتی است و تنش را از مغز و بدن دور می‌کند.

بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۰۴ در نشریه Heart منتشر شد، دو دقیقه سکوت موجب از بین رفتن تنش می‌شود و به آرامش فرد کمک می‌کند.

۲- سکوت، توان ذهنی را بازیابی می‌کند

در زندگی روزمره، دائما اطلاعات حسی به مغز ارسال می‌شوند و فرآیند تصمیم‌گیری، حل مشکل و کنترل امور روزمره، بخش عمده‌ای از مغز را درگیر می‌کند. با اجرای مکرر این فرآیندها، توجه و توان مغزی کاهش می‌یابد و احتمالا در هنگام تمرکز، حل مساله و ارائه ایده‌های جدید، با مشکل مواجه می‌شویم. زمانی که از محرک‌های صوتی رهایی می‌یابیم، مغز فرصتی برای بازسازی و بازیابی توان خود به دست می‌آورد.

۳- در سکوت شبکه پیش فرض مغز فعال می شود

هنگامی که به تمرکز یا مدیتیشن می‌پردازیم، شبکه پیش‌فرض مغز فعال می‌شود. شبکه پیش فرض مغز در واقع شبکه‌ای از بخش‌های مختلف مغز است که با یکدیگر تعامل دارند و فعالیت آن‌ها به شدت با یکدیگر ارتباط دارد. این شبکه زمانی بیشترین فعالیت را دارد که شخص به دنیای خارج توجهی نداشته باشد. این حالت مغزی امکان درک کامل تجارب، همدردی با سایرین، خلاقیت بیشتر و بهبود وضعیت روحی و روانی را فراهم می‌کند.

۴- سکوت امکان بازسازی سلول‌های مغز را فراهم می‌کند

بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۳ روی موش‌ها انجام گرفت و نتایج آن در نشریه Brain منتشر شد، دو ساعت سکوت روزانه به شکل‌گیری سلول‌های جدید در هیپوکامپ منجر می‌شود. این بخش از مغز مسؤولیت یادگیری، حافظه و کنترل احساسات را برعهده دارد.