عربستان اراده‌ای برای گفتگو با ایران ندارد
رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا معتقد است هیچ شواهد قانع کننده ای که نشان دهد عربستان مایل به حل و فصل اختلافاتش با ایران از طریق گفتگوی مثبت باشد وجود ندارد.
به تازگی، محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان که برای شرکت در کنفرانس امنیتی مونیخ به آلمان سفر کرده بود گفته است: بعد از شهادت سردار سلیمانی پیامی از سوی عربستان مبنی بر تمایل آنها برای گفت و گو با ایران دریافت کردیم. ما به پیام آنها پاسخ مثبت دادیم و گفتیم برای گفت و گو آماده‌ایم، اما دیگر پاسخی از جانب عربستان دریافت نکردیم.
ظریف با تاکید بر اینکه ایران به دنبال تنش با همسایگان نیست، تصریح کرد امنیت همسایگان را امنیت خود می‌دانیم و همین امروز حاضریم با همه همسایگان گفت و گو کنیم.
بعد از این سخنان بود که فیصل بن فرحان آل سعود وزیر خارجه عربستان سعودی مدعی شد که ریاض هیچ پیامی به صورت خصوصی برای تهران ارسال نکرده است. پیام ما به ایران همواره همان پیام‌های عمومی بوده است و هیچگاه به ایران پیام خصوصی نداده‌ایم.
وزیر خارجه سعودی با متهم کردن ایران به انجام حملات موشکی علیه تأسیسات نفتی عربستان و تسلیح انصارالله یمن، گفت: «پیام ما همواره به ایران این بوده است که هرگاه بپذیرند که رفتار منطقه‌ای آنها از جمله شلیک موشک به ثبات در منطقه کمکی نمی‌کند، در آن صورت پتانسیل گفتگو وجود خواهد داشت».
در گفتگو با پروفسور «نادر انتصار» رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا به بررسی تحولات اخیر در روابط ایران و عربستان پرداخته شده که در ادامه می‌آید. انتصار از اساتید مطرح مطالعات خاورمیانه در سطح جهانی است. کتاب «سیاست کردها در خاورمیانه» از جمله آثار وی است که در حوزه مطالعات کردی آوازه بین المللی دارد.
* روزنامه لبنانی «البنا» فاش کرد که عربستان سعودی پس از ماجرای تأسیسات نفتی آرامکو برای مذاکره با ایران ابراز تمایل کرد اما در نهایت این آمریکایی‌ها بودند که مانع از تحقق خواسته ریاض شدند. به نظر شما آمریکا تا چه میزان در این خصوص تأثیرگذار است؟
ممکن است که خبری را که روزنامه لبنانی «البنا» فاش کرد تا اندازه‌ای درست باشد ولی بعد از اینکه آمریکا به رژیم عربستان سعودی اطمینان داد که نترسد و آمریکا پشتیبان آن باقی خواهد ماند عربستان دوباره به سیاست ایران ستیزی خود بازگشت.
* به نظر شما چه گروه‌هایی در داخل خود عربستان طرفدار گفتگو با ایران هستند و چه گروه‌هایی مخالف این موضوع؟ به طور کلی سوال این است که اختلافات داخلی در خود عربستان آیا عاملی تعیین کننده به شمار می‌روند؟
محمد بن سلمان بعد از بدست گرفتن قدرت تا مقدار زیادی موفق به تغییر ساخت داخلی عربستان شده است و تقریبأ تمام رقبای اصلی خود را از دایره بیرون انداخته است. امروز بن سلمان تنها عامل تصمیم گیری در عربستان است و اختلافات داخلی در خود عربستان عاملی تعیین کننده در مورد سیاست عربستان در مقابل ایران نیستند.
دیکتاتوری حاکم در عربستان امروز یک دیکتاتوری مطلق است و با سیستم تصمیم گیری سنتی در این کشور متفاوت است.
* عربستان در راستای سیاست حداکثری آمریکا علیه ایران با واشنگتن همسو بوده است. ولی بعد از حملات آرامکو و عدم حمایت جدی آمریکا از عربستان برای ریاض مشخص شد مسائل و مشکلاتش با ایران را باید از طریق دوجانبه ارزیابی موافق کند. آیا با این ارزیابی موافق هستید؟
خیر. من با این ارزیابی موافق نیستم. من هیچ شواهد قانع کننده‌ای که نشان دهنده این باشد که عربستان و بخصوص شخص بن سلمان مایل به حل و فصل اختلافاتش با ایران از طریق گفتگوی مثبت باشد نمی بی نم. ایران ستیزی به عنوان محور اصلی سیاست منطقه‌ای عربستان به قوت خود باقی است.
* به نظر شما کدام طرف‌های خارجی مخالف عادی سازی روابط ایران و عربستان هستند و از شرایط کنونی بیشتر نفع می‌برند؟
اسرائیل و آمریکا مهمترین طرف‌های خارجی مخالف عادی سازی روابط ایران و عربستان بوده و هستند و از شرایط کنونی بیشتر از هر کشوری نفع می‌برند.
* برخی رسانه‌ها اعلام کردند که آمریکایی‌ها به مقامات ریاض اعلام کردند که پس از آغاز تظاهرات در عراق، لبنان و ایران، نظام ایران در وضعیت سختی قرار دارد و اساساً نیازی به مذاکره با آن وجود ندارد. اگر این موضوع صحت داشته باشد چرا عربستان با وجود عدم حمایت آمریکا در خصوص حمله ارامکو، سیاست خارجی خود در قبال ایران را تماماً در چارچوب آمریکا تعریف می‌کند؟
شکی نیست که آمریکا مایل به حل اختلافات ایران و عربستان از طریق مذاکره دو جانبه بین تهران و ریاض نیست، بخصوص مذاکراتی که آمریکا بر روی آنها کنترل نداشته باشد.
ولی رژیم عربستان سیاست خارجی خود در قبال ایران را فقط در چهار چوب فشار آمریکا تعیین نمی‌کند و این چنین نیست که فکر کنیم که اگر فشار آمریکا نبود عربستان روابط خوبی با ایران خواهد داشت.
سیاست خارجی عربستان سال‌ها است که روی دشمنی با ایران و سعی در حاشیه نشاندن منطقه‌ای ایران بنا شده است. سیاست کنونی آمریکا در مقابل ایران کمکی به اجرای سیاست عربستان داشته است و باعث این شده سیاستهای عربستان و آمریکا در مورد ایران بتوانند موازی با یک دیگر حرکت کنند.
چه فشار آمریکا باشد و چه نباشد، عربستان همیشه ایران را به عنوان رقیب اصلی خود در منطقه حساب می‌کند و سیاست خارجی خود را روی تضعیف ایران و حاشیه نشاندن آن بنا خواهد کرد.
