ضدعفونی کردن معابر تا چه حد موثر است؟

به گزارش میزان، ضدعفونی کردن معابر، دستگاه‌های خودپرداز، خطوط مترو، اتوبوس‌ها و… از اولین اقداماتی بود که از سوی نهاد‌های مختلف در دستور کار قرار گرفت و گروه‌های خودجوش زیادی هم برای کمک به این کار تشکیل شد و تصاویر زیادی هم از این گروه‌ها که در حال گندزدایی بوده و هستند در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود.

اما اندک اندک علامت سوال‌های جدی مقابل این شیوه قرار گرفت و عملا برخی از کارشناسان این شیوه از گندزدایی را نه تنها موثر ندانستند بلکه معتقدند جدای از اتلاف منابع و انرژی باعث تخریب هم می‌شود. این کارشناسان معتقدند هدف از گندزدایی در کنترل کووید-۱۹ حذف عامل بیماری‌زا از روی سطوحی است که مردم در تماس با آن قرار می‌گیرند، در حالی که در گندزدایی عمومی خیابان‌ها و معابر شهری و روستایی بخش اعظم ماده گندزدا روی سطوحی مصرف می‌شود که مردم با آن تماس چندانی ندارند و لذا این نوع گندزدایی در کاهش تماس مردم با سطوح آلوده تأثیر اندکی دارد.

از سوی دیگر گندزدایی باید به طور متناوب صورت بگیرد و الا در اولین تماس فرد آلوده با سطوح ضدعفونی شده دوباره ویروس بر سطح می‌ماند و احتمال آلوده کردن افراد دیگر را دارد. امروز باهم ضمن بررسی تجربه کشور‌های دیگر در خصوص ضدعفونی معابر به دلایلی که این کارشناسان برای ناکارآمدی این نوع از ضدعفونی مطرح کرده اند اشاره می‌کنیم.
تجربه دیگر کشور‌ها

اولین تصاویری که از ضد عفونی خیابان‌ها و معابر در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد مربوط به ووهان چین بود که در آن تصاویر خودرو‌های غول پیکری که در حال ضدعفونی کردن معابر و خودرو‌ها بودند دیده می‌شد.

بعضی بر این باورند که در ووهان ضد عفونی به شکلی که شرح دادیم مفید بوده، زیرا سخت گیری‌های شدید برای آمد و شد باعث می‌شده که سطوح در معابر بعد از گندزدایی، احتمال آلوده شدن به ویروس شان بسیار اندک باشد.

به غیر از چین در کره جنوبی و ایتالیا هم در روز‌های ابتدایی شیوع کرونا گندزدایی و ضدعفونی معابر اتفاق افتاد، اما خیلی زود متوقف شد و دیگر خبری از خودرو‌های ضد عفونی کننده نبود. چک، اما برای تمیز کردن وسایل حمل‌ونقل عمومی به جای استفاده از مواد گندزدا به سراغ فناوری‌نانو رفت تا بتواند سرعت شیوع کرونا را کم کند.

براساس اطلاعات منتشر شده در سایت‌های مختلف کشور چک دو نوع ماده ضدعفونی‌کننده با استفاده از مواد نانوپلیمری ساخته شده که می‌تواند برای از بین بردن باکتری‌ها، مخمرها، ویروس‌ها و انواع مختلف میکروارگانیسم‌ها به کار رود. مواد ضدعفونی‌کننده معمولی دارای بازه زمانی کارکردی محدودی هستند و معمولا بین چند دقیقه تا چند ساعت موثرند. در همین حال، نانوپلیمر‌ها می‌توانند تا سه هفته موثر باشند.
دلایل ناکارآمدی ضدعفونی معابر و دستگاه‌ها

غیر از تخریب چندین دستگاه خودپرداز به دلیل ضدعفونی کردن‌های غیر اصولی برخی کارشناسان حوزه بهداشت، استادان دانشگاه علوم پزشکی و فعالان محیط زیست هم به این شیوه از گندزدایی انتقاداتی داشته اند و معتقدند این شیوه نه تنها از شیوع ویروس جلوگیری نمی‌کند که باعث تخریب هم می‌شود.

۱- نبود دستورالعمل تایید شده

در نامه‌ای از سوی تعدادی از استادان دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور آمده است که در هیچ مستند علمی نظیر رهنمود‌ها و دستورالعمل‌های سازمان‌های معتبر ملی و بین المللی و مقالات علمی دانشمندان ایرانی و خارجی به تاثیر گندزدایی عمومی خیابان‌ها و معابر شهری و روستایی در پیشگیری از کووید-۱۹ اشاره نشده است، بلکه مستنداتی در زمینه نهی از این اقدام وجود دارد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد تنها مستند مورد استفاده در این زمینه فیلم‌ها و عکس‌های موجود از اقدامات بعضی کشور‌ها در روز‌های اولیه بحران در فضای مجازی و پایگاه‌های خبری غیرتخصصی است که به هیچ وجه از نظر علمی قابل استناد نیست.

۲- احساس ایجاد ایمنی کاذب

برخی از کارشناسان بر این باورند که این اقدام ممکن است در افراد جامعه تصور ایمنی کاذب ایجاد و از توجه به اقدامات پیشگیرانه ضروری مانند توجه به بهداشت دست و تنفس کم کند و افراد به تصور این که معابر عمومی پس از گندزدایی برای تردد بدون محدودیت ایمن هستند به میزان کافی به توصیه‌های مربوط به رعایت اصول بهداشت دست و تنفس و رعایت فاصله اجتماعی عمل نکنند.

۳- تحریک سیستم تنفسی

در بخش دیگری از این نامه استادان دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور آمده است که استفاده از محلول گندزدا در این ابعاد باعث تحریک سیستم تنفسی مجریان و مردم در معرض تماس و مشکلات بهداشتی می‌شود.

۴- آثار نامطلوب محیط زیستی

رئیس سابق اداره محیط زیست شهر تهران هم با تاکید بر این که مواد ضدعفونی کننده آلودگی‌هایی دارد، در گفت وگویی با پانا گفته: «مواد ضد عفونی کننده یا شوینده، آب و خاک را آلوده می‌کنند و استفاده بی‌رویه از این مواد بر زندگی موجودات زنده، آب و خاک و هوا تاثیرات منفی دارد.»

مدیر عامل انجمن حفاظت از پرندگان آوای بوم هم در گفت و گویی با ایسنا، پرندگان را در معرض آسیب‌های احتمالی ضدعفونی‌سازی غیر استاندارد دانست و گفت: «اگر از تاثیر مستقیم آن چشم پوشی کنیم، این عملیات می‌تواند در بلندمدت به پرندگان آسیب وارد کند. ترکیب غلیظ آب ژاول، می‌تواند باعث از بین رفتن شمار زیادی میکرو ارگانیسم‌ها و ایجاد اختلال در اکوسیستم شود، چرا که بخش عمده رژیم غذایی پرندگان در شهر، حشراتی هستند که از همین میکروارگانیسم‌ها تغذیه می‌کنند و اگر بعد از این فرایند، به طور سریع جمعیت پرندگان کاهش پیدا نکند، در میان‌مدت این اتفاق حتما رخ خواهد داد.»

۵- تخریب دستگاه‌های الکترونیکی

در روز‌های گذشته خبرگزاری‌های مختلف کشور از تخریب زیادی از دستگاه‌های خودپرداز بانک‌ها نوشتند که به دلیل شست وشوی غیراصولی توسط گروه‌های مختلف اتفاق افتاده که با توجه به نبود قطعات، راه‌اندازی این دستگاه‌ها امکان پذیر نخواهد بود. این اتفاق باعث شد مسئولان امور شعب بانک‌ها از مردم بخواهند از شست وشوی خودپرداز‌ها خودداری کنند؛ لذا به نظر می‌رسد با فرض درستی این ایرادات باید تصمیم جدیدی درباره این شیوه اتخاذ یا این که پاسخ این ایرادات به طور علمی داده شود.