سازماندهی خود را تغییر دادیم/ اراده ما تقویت شبکه امام و امت است

سازمان تبلیغات اسلامی از جمله نهادهایی است که با هدف اعتلای فرهنگ اسلام راستین و تبلور حیات معنوی و تعیین و ترویج شاخص‌های اعتقادی، بنیاد نهاده شد. در طی سال‌هایی که از فعالیت این سازمان سپری شده است به اقتضا، نیازمندی‌های مطرح در سطح جامعه و به تناسب سیاستهای کلی نظام اسلامی فعالیت‌های این سازمان دستخوش تغییر و تحول بوده است. از جمله وظایف این ستاد فرهنگی، سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، هدایت، سازماندهی، پشتیبانی و نظارت بر تبلیغات دینی- مردمی است.

به مناسبت اول تیرماه، سالروز تأسیس سازمان تبلیغات اسلامی به فرمان حضرت امام (ره) و روز اطلاع رسانی و تبلیغ دینی با حجت الاسلام سیدناصر میرمحمدیان، قائم مقام معاونت امور فرهنگی و تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی گفتگویی انجام داده ایم که در ادامه می‌خوانید؛

حجت الاسلام سید ناصر میرمحمدیان، در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: بعد از پیروزی انقلاب، مدل‌های مختلف و نمونه‌های مختلفی از فعالیت‌های فرهنگی را در بستر کشور طراحی کرده ایم. شاید بشود این فعالیت‌ها را به ۴ قسم تقسیم کرد؛ یک قسم فعالیت‌هایی با محوریت کارهای مباشری و تصدی گرایانه است. با این استدلال که وقتی دولت جمهوری اسلامی روی کار آمده خودش باید فعالیت فرهنگی کند. این باعث شد که تعداد زیادی از کارمندان سازمان تبلیغات اسلامی و باقی سازمان‌ها را استخدام کنیم که به صورت مباشر، خودشان انواع و اقسام اقدامات فرهنگی را داشته باشند.

معاون فرهنگی و تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی افزود: مدتی شور و حال این فضا افتاد و جنبه‌های کارمندی به آن غلبه کرد. دغدغه‌ها متفاوت شد و گفتند باید کمی میزان مشارکت را بالا ببریم و از مدل‌های مردمی‌تر استفاده کنیم که طبیعتاً تجربه بسیج در دهه دوم انقلاب، تجربه خوبی برای مردمی شدن بود. در دهه سوم باز یک مرحله به دلایل مختلف خواستند از آن فضا فاصله بگیرند و تجربه دیگری را سازمان تبلیغات اسلامی انجام داد که با مبانی دموکراتیک این کار را انجام می‌داد و مبنای خود را بر راه اندازی شبکه‌هایی در کشور به صورت کاملاً دموکراتیک گذاشت. یعنی از شهرستان و استان رأی گیری می‌شد و بعد در سطح کشور و به صورت شاخه‌ای بالا می‌آمد و مجموعه‌هایی مانند شورای هیئات مذهبی و کانون مداحان و مجموعه اتحادیه انجمن‌های اسلامی و مجمع کانون‌های فرهنگی تبلیغی و مجموعه‌هایی شبیه به این به وجود آمدند که تا آخرین لایه‌ها رأی گیری داشتند.

وی ادامه داد: نسل بعدی نسل فعالیت‌هایی بود که توسط بنیاد خاتم الاوصیا طراحی شد که در دهه چهارم انقلاب جدی بود و محور این برنامه‌ها بیشتر سازماندهی‌های تخصصی و مشارکت مؤسسات خودجوش بود. دغدغه‌های گفتمانی این برنامه قوی‌تر بود و سعی کردند شبکه‌های تخصصی را راه بیاندازند. در کنار اینها در دوره‌ای که ما وارد سازمان تبلیغات شدیم، همه ۴ نحو و دسته‌های دیگر، روی زمین یک ما به ازایی هنوز از آنها وجود داشت. عضویت دولتی، بسیج، کارهای دموکراتیک و اتحادیه‌ای و بحث شبکه سازی های بنیاد خاتم الاوصیا، همین الان هم روی جغرافیای فرهنگی کشور نشانه‌هایی از اینها وجود دارد.

این پیشنهاد را مطرح کردیم که مدل سازماندهی خود را تغییر دهیم. ایده مرکزی که به آن رسیدیم که به نظر می‌رسید حیاتی و مهم و کلیدی است و می‌تواند این چهار دسته را پوشش دهد بدون اینکه با آنها موازی شود، سازمان دهی و مدیریت مکان پایه بود

سید ناصر میرمحمدیان اضافه کرد: به همین جهت ما گفتیم اگر بخواهیم سازماندهی هایمان را دوباره شبیه به آن پیش ببریم ممکن است دچار مشکلات متعددی شویم که عمده آن موازی کاری و رقابت کردن با مجموعه‌های دیگر بود که لازم نیست ما وارد رقابت با آنها شویم. همین شد که این پیشنهاد را مطرح کردیم که مدل سازماندهی خود را تغییر دهیم. ایده مرکزی که به آن رسیدیم که به نظر می‌رسید حیاتی و مهم و کلیدی است و می‌تواند این چهار دسته را پوشش دهد بدون اینکه با آنها موازی شود، سازمان سازماندهی و مدیریت «مکان پایه» بود. اگر مکان را برای برنامه ریزی و سازمان دهی خودمان محور قرار دهیم می‌توانیم با آن چهار نسل و نسل‌های دیگری که فعالیت فرهنگی دارند همکاری کنیم.

وی سپس گفت: منظور از مکان پایه بودن این است که سازماندهی‌های ما بر اساس نقاط جغرافیایی باشد، نه بر اساس تخصص و یا کنشگران و یا موضوعات و تقسیم بندی‌های دیگر. ما تاکنون تقسیم بندی‌های تخصصی داشتیم و یک بخش از آن بر اساس کنشگران، بخش دیگر موضوعات و … بود. یک زمان کنشگران را دانشجویی و دانش آموزی در نظر می‌گیریم. یک زمان حجاب و عفاف و مهدویت و… در نظر می‌گیریم که موضوعی می‌شود. یک زمان تبلیغ و هیئت و کتاب را در نظر می‌گیریم که می‌شود قالبی.

قائم مقام معاونت امور فرهنگی و تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی در ادامه اظهار داشت: انواع تقسیم بندی‌ها وجود دارد که حتی متأثر از مخاطبین است. مانند زنان و یا کودکان که تقسیم بندی‌های دیگری دارد. ما گفتیم به جای این تقسیم بندی‌ها بر اساس مکان و تقسیم بندی مکان پایه، کار خود را پیش ببریم. این نکته مهمی بود که به نظر می‌آمد وجه افتراق است. در کنار این دو دغدغه دیگر هم آمد و موضوع را جدی تر کرد. گفتیم بالاخره در گام دوم انقلاب باید شبکه امت و امامت را تقویت کنیم. این جزو وظایف اصلی ما است که مردم را پای کار انقلاب و رهبری بیاوریم و این شبکه امت و امام تقویت کنیم.

این جزو وظایف اصلی ما است که مردم را پای کار انقلاب و رهبری بیاوریم و این شبکه امت و امام تقویت کنیم

وی همچنین خاطرنشان کرد: تقویت کردن این شبکه یک سری لوازم دارد. طبیعتاً باید در سراسر کشور از ولی فقیه تا کوچک‌ترین نقاط ادامه پیدا کند. سومین دغدغه‌ای که به نظرمان می‌آمد که یکی از دغدغه‌های کلیدی و تمدنی است و متأسفانه مغفول مانده بحث مسجد بود که دغدغه جدی بود و از ابتدای انقلاب تأکیدات فراوانی را حضرت امام درباره مسجد داشتند که مسجد سنگر است و سنگرها را پر کنید. حضرت آقا هم به همین صورت و آن‌ها حتماً تفکر و اندیشه خود را از اسلام ناب گرفته اند که در آیات متعدد قرآن و روایات متعدد درباره اهمیت و محوریت و جنبه راهبردی و تمدنی مسجد تأکیدات متعددی شده است. ولی آرام آرام متأسفانه به خاطر مجموعه‌های رقیب و اینکه این مدل‌های مکان پایه به هم ریخته بود، عملاً مساجد نیز کم رونق شده اند.

حجت الاسلام میرمحمدیان عنوان کرد: ما با راه اندازی طرح تحول اجتماعی مسجد محور که در حقیقت طرح معروف به امام محله است، خواستیم سه موضوع را با هم ترکیب کنیم. یعنی هم سازماندهی مکان پایه و هم تشکیل و تقویت شبکه امام و امت و هم محور قرار گرفتن مساجد. در ادامه این کار را راه اندازی کردیم و دغدغه‌های متعددی وجود داشت. طبیعتاً اگر می‌خواستیم این کار را در سراسر کشور انجام دهیم نمی‌توانیم الان برای همه مساجد این کار را انجام دهیم. برای اینکه سازمان تبلیغات توان محدودی دارد. هم توان مالی و هم انسانی و شبکه اش محدودیت‌هایی دارد.

ما با راه اندازی طرح تحول اجتماعی مسجد محور که در حقیقت طرح معروف به امام محله است، خواستیم سه موضوع را با هم ترکیب کنیم. یعنی هم سازماندهی مکان پایه و هم تشکیل و تقویت شبکه امام و امت و هم محور قرار گرفتن مساجد

وی سپس گفت: برای پیش برد این مدل یک مدل تکثیر در نظر گرفتیم. گفتیم یک تعداد مسجد را در شهرها و روستاها و حاشیه شهرها انتخاب می‌کنیم و این مساجد را الگو قرار می‌دهیم و بعد روی این الگوها کار می‌کنیم و دیگران را تشویق می‌کنیم که به این سطح برسند. اتفاق مهمی که الان افتاده این است که بسیاری مواقع وقتی به کسی می‌گوئیم این کار را انجام بدهید، می‌گوید نمی‌شود و مردم نمی‌آیند و بهانه می‌آورند، اما اگر یک الگو داشته باشیم هم خود آن فرد جدی می‌شود و پای کار می‌آید و هم این که مردم می‌پذیرند که آرام آرام بیایند، به شرطی که این جریان سازی و گفتمان سازی اتفاق بیافتد. به همین دلیل گفتیم این ۴۰۰۰ روحانی را که در روستاها داریم با یک نسبتی تعدادی از آنها را انتخاب می‌کنیم و به ترتیب همه را در فرآیند ارتقا می‌گذاریم. همچنین ۱۰۰۰ نقطه شهری در حاشیه شهر در نظر گرفته ایم که دارای امام محله شدند.

سید ناصر میرمحمدیان در ادامه عنوان کرد: در کنار اینها گفتیم اگر می‌خواهیم کاهش آسیب‌های اجتماعی را داشته باشیم راه حل آن این است که بافت‌های اجتماعی را تقویت کنیم و ساختارهای ارتباطات اجتماعی را با محوریت عنصر مؤثر تسهیل گر فعال، قوی کنیم که در محله‌ها همان امام محله‌های آسیب پذیر بود. به این نتیجه رسیدیم و این مدل را پیش بردیم که در حاشیه شهرها روحانیون را با خانواده‌هایشان مستقر کنیم و این فرآیند استحکام اجتماعی را پیش ببریم.

اگر می‌خواهیم کاهش آسیب‌های اجتماعی را داشته باشیم راه حل آن این است که بافتهای اجتماعی را تقویت کنیم و ساختارهای ارتباطات اجتماعی را با محوریت عنصر مؤثر تسهیل گر فعال، قوی کنیم که در محله‌ها همان امام محله‌های آسیب پذیر بود. به این نتیجه رسیدیم و این مدل را پیش بردیم که در حاشیه شهرها روحانیون را با خانواده‌هایشان مستقر کنیم و این فرآیند استحکام اجتماعی را پیش ببریم

وی افزود: در حقیقت ما ۳ طرح داریم که محوریت آنها «امام محله» است. یک طرح درباره روستاها داشتیم که معروف به امام روستا است و روحانیونی که در روستاها بودند را ارتقا دادیم و می‌خواهیم این روحانیون را به اینجا برسانیم که امام روستا شوند. طرح دیگر طرحی است که در مناطق شهری معمولی ۱۰۰۰ نقطه را انتخاب کرده ایم. روی نقاطی که خیلی به فعلیت نرسیده اند کار می‌کنیم که به فعلیت برسند. اسم این طرح امام محله است. غیر از این‌ها حدود ۳۲۰ نقطه که به زودی ۴۲۰ نقطه می‌شود را انتخاب کرده ایم و در آن نقاطی که وزارت کشور به عنوان نقاط قرمز در نظر گرفته بود روحانیونی را مستقر کرده ایم که به این طرح، پایگاه‌های فرهنگی اجتماعی می‌گوئیم. در واقع پایگاه‌های فرهنگی اجتماعی همان سکونت گاه‌های غیر رسمی استقرار روحانیون است.

سید ناصر میرمحمدیان اضافه کرد: ما طبیعتاً ۲ مسیر حرکت را با هم به صورت موازی طی می‌کنیم. یک مسیر این است که از طریق ظرفیت‌های دولتی و حاکمیتی و بودجه‌های موجود و نهادهای حامی تلاش کنیم که برای این روحانیون منزل و محل استقرار ایجاد شود و ماهیانه مبلغی در اختیارشان قرار بگیرد، اما مسیری که به نظر ما مهم‌تر است و همه جا شاید جواب ندهد ولی در بسیاری مواقع جواب می‌دهد این است که روحانیون را آرام آرام توانمند کنیم به نحوی که وابستگی شأن به مجموعه‌های دولتی و حاکمیتی کم شود و بتوانند با کمک مردم و خیرین نیازهای خود و جامعه‌ای که در آن فعالیت می‌کنند را برطرف کنند که این هم آموزش‌ها و توانمندسازی هایی می‌خواهد.

وی ادامه داد: در حال حاضر دوره‌های متعدد آموزشی برای مبلغین و خانواده آنها و همسران آنها در سراسر کشور انجام می‌دهیم. کاری که در این یک سال و خرده‌ای اخیر انجام شد این بود که دو بار تمام مبلغین ما در روستاها آموزش‌های دقیق دیدند. جلسات آموزشی برگزار شد و خانواده ۱۵۰۰ نفر از این افراد آموزش‌هایی دیدند و البته به خاطر مشکلات کرونا به صورت مجازی کار را ادامه می‌دهیم و امید داریم که باقی آموزش‌ها را پیش ببریم. به شدت دنبال این موضوع هستیم. در کنار این، چیزی که به نظر ما مهم‌تر است این است که در حقیقت امامان ما کسانی شبیه مربی کنار آنها باشند و آرام آرام در کنارشان کمک کنند که حرکت کنند. برای همین داریم برای مسئولین سازمان تبلیغات سراسر کشور برنامه ریزی می‌کنیم و روی آنها کار می‌کنیم تا بتوانند آن مسئولیت را به عهده بگیرند.

حدود ۳۲۰ نقطه که به زودی ۴۲۰ نقطه می‌شود را انتخاب کرده ایم و در آن نقاطی که وزارت کشور به عنوان نقاط قرمز در نظر گرفته بود روحانیونی را مستقر کرده ایم که به این طرح، پایگاه‌های فرهنگی اجتماعی می‌گوئیم. در واقع پایگاه‌های فرهنگی اجتماعی همان سکونت گاه‌های غیر رسمی استقرار روحانیون است

قائم مقام معاونت امور فرهنگی و تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی در ادامه گفت: کار اصلی و مهم و جدی که در پیش داریم این است که با توجه به اینکه روحانیون را می‌بایست تقویت کنیم، در حال راه اندازی مرکزی تحت عنوان مرکز خدمات یارا هستیم که پشتیبانی‌های محتوایی و قالبی و پژوهشی و مشاوره‌ای و محصولات فرهنگی را در دست دارد. کارهای نهایی آن انجام شده و امید داریم تا چند روز آینده گام اول افتتاح آن صورت پذیرد. گام اول ارتباط با مرکز تلفن ۰۹۶۵۰۰ است که هر کدام از کنشگران فعال و امامان ما که در سراسر کشور مشکلی داشته باشند تماس می‌گیرند و تا حد امکان مشکل خود را با مشاوره حل می‌کنند و اگر بعد از مشاوره به ارسال محصولات دیجیتال یا فیزیکی نیاز باشد، هماهنگی‌هایی برای ارسال آنها انجام می‌شود.

در حال راه اندازی مرکزی تحت عنوان مرکز خدمات یارا هستیم که پشتیبانی‌های محتوایی و قالبی و پژوهشی و مشاوره‌ای و محصولات فرهنگی را در دست دارد. کارهای نهایی آن انجام شده و امید داریم تا چند روز آینده گام اول افتتاح آن صورت پذیرد

وی در پایان گفت: در صورت نیاز محصولات مجموعه‌های مختلف در اختیار آنها قرار می‌گیرد و اگر نیاز به تعاملاتی داشته باشند، مانند ارتباط گرفتن با افراد و یا معرفی شدن و معرفی کردن، سعی در برطرف شدن آن می‌شود. در واقع در مرکز «یارا» سکویی ایجاد می‌کنیم که تمام کسانی که خدمات فرهنگی می‌دهند خدمات شأن را آنجا عرضه کنند و تمام کسانی که می‌خواهند خدمات فرهنگی بگیرند، از آنجا خدمات فرهنگی را دریافت کنند. در این مرکز ابتدا از همین روحانیون شروع می‌کنیم و می‌توانیم در آینده به بقیه کنشگران فرهنگی هم توسعه دهیم.