آنها سال ۱۴۰۰ را ندیدند!
غم از دست دادن شاید تلخ‌ترین خاطره‌ای باشد که از روزگار کرونا برایمان به جا خواهد ماند. در میان شمارگان انسان‌هایی که سال ۹۹ از این دنیا رفتند، اسامی بسیاری از هنرمندان و چهره‌های فرهنگی نیز دیده می‌شود.
سالی که گذشت برای همه مردم دنیا سخت و تلخ بود. در میان خبرهای غم انگیزی که روزانه هر کدام از ما به نوعی درگیرش می شدیم، خبر درگذشت یک هنرمند، تلخی این روزها را برایمان بیشتر هم می کرد. چهره هایی که برخی در مبارزه با ویروس کرونا این دنیا را ترک کردند یا به دلایل دیگری نامشان در میان همیشه رفتگان سال ۹۹ به ثبت رسید.
در این گزارش ایسنا از برخی از هنرمندان عرصه هنرهای تجسمی که سال ۹۹ دار فانی را وداع گفتند، یاد شده است.
********
- ادمان آیوازیان، هنرمند نقاش و معمار
ادمان آیوازیان ـ هنرمند نقاش و معمار ـ صبح روز پنجم فروردین‌ماه در لندن درگذشت.
وزارت فرهنگ در سال ۱۹۶۰ به او به خاطر راه یافتن به بی‌ینال ونیز جایزه داد و این موفقیت او را تشویق کرد تا در سال (۱۳۴۴) در گیلدهال لندن در یک نمایشگاه گروهی شرکت کند، اما ۲۰ سال طول کشید تا او بالاخره در سال ۱۳۶۴ اولین نمایشگاه انفرادی خود را در نیویورک در ماه مه و نیز در تالار گولبنکیان در لندن در ماه نوامبر برگزار کند.
آثار آیوازیان در مساجد، کلیساها، موزه‌ها و بسیاری از اماکن عمومی و مجموعه‌های شخصی نگهداری می‌شوند. او شرکت در بیش از ۴۰ نمایشگاه انفرادی و گروهی را در کارنامه حرفه‌ای خود ثبت کرده است.
- فریدون صدیقی، هنرمند مجسمه‌ساز
فریدون صدیقی ـ هنرمند مجسمه‌ساز و مرمت‌گر آثار هنری ـ اردیبشهت ۹۹ و در سن ۸۴ سالگی بر اثر ایست قلبی درگذشت.
صدیقی تحصیلات آکادمیک مجسمه‌سازی و مرمت مجسمه را در آکادمی هنر اتریش تکمیل کرد و سپس در کارگاه پدرش در رم، به عنوان دستیار او کار کرد. از آثار مهم فریدون صدیقی می‌توان به نماد میدان انقلاب اشاره کرد که در سال ۶۱ ساخته و نصب شد.
این هنرمند فقید مرمت برخی از مجسمه‌های مهم پدرش از جمله خیام، امیرکبیر و مجسمه مشهور فردوسی که در میدان فردوسی نصب شده است را هم بر عهده داشت.
- فیض‌الله صفدرزاده حقیقی، هنرمند عرصه فرش
فیض‌الله صفدرزاده حقیقی، هنرمند پیشکسوت در عرصه هنر فرش دست‌بافت ۷ اردیبهشت‌ماه درگذشت.
زنده‌یاد فیض‌الله صفدرزاده حقیقی متولد ۱۳۲۱ فارغ‌التحصیل از هنرستان هنرهای زیبای اصفهان در سال ۱۳۴۳ در یک خانواده آشنا با حرفه و هنر فرش‌بافی به دنیا آمد. او به خاطر علاقه به نقاشی و حرفه پدر، تحصیلات خود را در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان زیر نظر رستم شیرازی در رشته مینیاتور به پایان رساند.
از سوابق این هنرمند فقید می‌توان به همکاری در سازمان میراث فرهنگی و مرمت و ترمیم نقاشی‌های برخی از بناهای تاریخی اشاره کرد.
- حسن توفیق، هنرمند کارتونیست
حسن توفیق، کاریکاتوریست و مدیرمسوول نشریه «توفیق» روز یکشنبه (۱۱ خردادماه) بر اثر ایست قلبی درگذشت.
حسن توفیق (متولد ۱۱ اسفند ۱۳۰۴) از مدیران مسوول نشریه طنز «توفیق» و بزرگ‌ترین برادر از برادران توفیق بود که دوره سوم این مجله را منتشر کردند. او به مدت ۲۹ سال مدیریت نشریه «توفیق» را برعهده داشت.
- حبیب نقاش، هنرمند نقاشی پشت شیشه
حبیب نقاش از نقاشان سنتی دزفول و از آخرین بازمانده‌های نقاشان پشت شیشه بود که تیرماه ۹۹ از دنیا رفت.
پدر او ملاحسن نقاش بود و پدربزرگش نیز ملاابراهیم نقاش، از هنرمندانی خوش‌ذوق بود که برای نقاشی تاج‌محل به هندوستان دعوت شد. فرهنگستان هنر در سال ۱۳۸۶ در همایش گنجینه‌های از یادرفته هنر ایران، از این هنرمند که قریب هفتاد سال مأنوس رنگ و نقش بود، تجلیل کرد.
- حسین رسام حقیقی، هنرمند خوشنویس
حسین رسام حقیقی، هنرمند پیشکسوت خوشنویسی مردادماه ۹۹ دار فانی را وداع گفت.
او حسین رسام حقیقی پرورش یافته مکتب خوشنویسی بود که سال ها برای آموزش و توسعه خوشنویسی استان آذربایجان شرقی تلاش کرد.
- مژگان پارسا مقام، هنرمند عکاس
مژگان پارسا مقام که در حوزه عکاسی هنری و فاین آرت فعالیت می‌کرد، مرداد ۹۹ در سن ۵۳ سالگی بر اثر ابتلا به کرونا جان باخت.
جاسم غضباپور ـ عکاس ـ درباره این هنرمند به ایسنا گفته بود: او سال‌ها جزو مجموعه انتشارات تندیس بود و در حوزه آرت و فاین آرت فعالیت می‌کرد. او هیچگاه زیر بار کارهای معمول یا سیستم بازاری که همه ما برای امرار معاش مجبوریم به آن تن دهیم، نمی‌رفت.
- ناهید سالیانی، هنرمند مجسمه‌ساز
ناهید سالیانی ـ مجسمه ساز قدیمی و استاد اسبق دانشکده هنرهای زیبا ـ شهریور سال ۹۹ و در دهه ۸۰ زندگی خود دار فانی را وداع گفت.
ناهید سالیانی، استاد اسبق دانشکده هنرهای زیبا، عضو شورای هنری سازمان زیباسازی شهر تهران و داور بسیاری از فراخوان ها و رویدادهای مجسمه سازی کشور از جمله دوسالانه مجسمه های شهری تهران و سمپوزیوم بین المللی مجسمه سازی تهران بود.
- سیا ارمجانی، هنرمند مجسمه‌ساز و معمار
سیا ارمجانی، مجسمه‌ساز و معمار ایرانی الاصل که در زمینه «پابلیک آرت» یا هنر عمومی شهرت داشت در سن ۸۱ و در شهریور ۹۹ سالگی درگذشت. ارمجانی که بیشتر شهرت خود را مدیون آثار هنری عمومی بزرگ است در سال ۱۹۳۹ میلادی در تهران متولد شد و در سال ۱۹۶۰ به ایالات متحده مهاجرت کرد.
مجله هنری «دیلی آرت» پیشتر درباره «ارمجانی» نوشته بود: «آثار این هنرمند در سراسر ایالات متحده، اروپا و ایران شناخته شده است. تمرکز فعالیت او بر معماری و هنر چیدمان است. اغلب اوقات آثار او با الهام از سنت‌های ایران در کنار تاریخ هنر اروپا است … نخستین آثار او عمیقا با میراث ملی این هنرمند آمیخته بود. «ارمجانی» در سال ۱۹۵۸ میلادی بر روی پیراهنی که به پدرش تعلق داشت اشعاری از «حافظ» نوشته بود.»
- مهرداد قهرمانی، هنرمند نقاش و مجسمه‌ساز
مهرداد قهرمانی، هنرمند نقاش و مجسمه‌ساز و استاد دانشگاه در رشته هنر، شهریور ۹۹ درگذشت.
عباس مخبر، مترجم و از دوستان زنده یاد مهرداد قهرمانی درباره این هنرمند نوشته بود که «به گلگشت جوانان یاد ما را زنده دارید ای رفیقان. مهرداد قهرمانی، نقاش، مجسمه ساز و مدرس هنر در دانشگاه های تهران درگذشت. انسانی پرشور و شر و شریف که خانه تنهایی اش در شهرک آپادانا سالیان دراز میعادگاه دوستان بود و مهرداد مجلس آرایی تمام عیار، تیزبین، ناسازگار و دوست داشتنی. هرچند این اواخر به دلایل بیماری و شرایط کرونا کمتر همدیگر را می دیدیم. اما یقینا خاطره سوگوارش برای همیشه در دل من و دوستان باقی خواهد ماند. یادت بخیر خراسانی مرد بحث انگیز.»
- سرژ آواکیان، هنرمند طراح و گرافیست
سرژ آواکیان، طراح و گرافیست پیشکسوت ۱۸ شهریور ۹۹ درگذشت. این هنرمند فقید از پایه‌گذاران مجموعه‌های جدید رشته گرافیک در ایران مانند طراحی حروف گرافیک تلویزیونی و چاپ گرافیک بود.
سرژ آواکیان تحصیلکرده رشته نقاشی و طراحی گرافیک در آکادمی هنرهای زیبای کریدون لندن و اولین ایرانی عضو انجمن طراحان انگلستان L.S.I.A.D بود. وی حدود چهل سال عضو رسمی هیات علمی دانشگاه هنر بود و به تدریس هنر در این دانشگاه مشغول بود. وی بنیانگذار زیرمجموعه‌های جدید گرافیک چون طراحی حروف، گرافیک تلویزیونی، گرافیک محیط، ایربراش، چاپ، صفحه آرایی و شناخت ابزار در دانشگاه شد.
- سید محسن حبیبی، هنرمند معمار و شهرساز
سید محسن حبیبی، معمار، شهرساز مهرماه ۹۹ از دنیا رفت. از او به عنوان پدر شهرسازی ایران نیز از وی یاد می شود. او در سال ۱۳۶۰ از رساله دکتری خود با عنوان «ترکیب شهری از شهر سنتی به شهر نوین» در دانشگاه پاریس دفاع کرد. او سال‌ها استاد شهرسازی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود و در سال ۱۳۸۱ از وی به عنوان استاد نمونه دانشگاه تهران تجلیل شد.
سید محسن حبیبی علاوه بر تدریس در دانشگاه و مدیریت گروه و ریاست دانشکده و پردیس هنرهای زیبا، در سمت‌های اجرایی و مشورتی متعدد خدمت کرد.
- عباس معیری، هنرمند نقاش، نگارگر و مجسمه‌ساز
عباس معیری، هنرمند نگارگر، نقاش و مجسمه‌ساز سوم آبان‌ماه بعد از تحمل دوره‌ای بیماری، از دنیا رفت.
زنده‌یاد عباس معیری سال ۱۳۱۸ خورشیدی در شهر رشت به دنیا آمد. او دیپلم خود را در سال ۱۹۶۰ میلادی در مدرسه هنرهای زیبای تهران گرفت و از سال ۱۹۷۰ برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت. معیری در جامعه هنری به عنوان هنرمند فرانسوی نیز شناخته می‌شود و برخی از آثارش توسط موزه لوور خریداری شده است.
در سال ۱۳۵۶ نمایشگاه انفرادی از آثار زنده‌یاد معیری در ایران برگزار شد و پس از آن در سال ۱۳۹۷، نمایشگاه مرور آثار این هنرمند پیشکسوت شامل مجسمه، طراحی، نقاشی، نگارگری و اسناد و تصاویری از فعالیت‌های او در سینما و تئاتر در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ خورشیدی در گالری شیرین به نمایش درآمد.
- احمد نصیرپور، هنرمند عکاس
احمد نصیرپور، از پیشکسوتان عکاسی خبری که به عنوان عکاس جنگ شناخته می‌شد، ۸ آبان ماه از دنیا رفت.
احمد نصیرپور سال ۱۳۳۸ در هشترود به دنیا آمد، از سال ۱۳۵۵ در دبیرستان کار عکاسی را تجربه کرد. درسال ۱۳۶۰ به عنوان خبرنگار عکاس به استخدام سرویس عکاسی کیهان در آمد و در همین روزنامه بازنشسته شد. نصیرپور در حقیقت عکاسی در کیهان را با عکاسی جنگ آغاز کرد. عکس‌های او از جبهه‌های جنگ عراق با ایران در نشریات داخلی وخارجی منتشر شد. از جمله معروف‌ترین عکسش، تصویر رزمنده‌ی ۱۳ سالهای است که تفنگ‌اش هم قد خودش بود!
- مصطفی سهرابی، هنرمند نقاش
مصطفی سهرابی، هنرمند پیشکسوت نقاش در پی ابتلا به کرونا ۲۱ آبان‌ماه در سن ۸۴ سالگی درگذشت.
منیر دارایی، رئیس سابق موزه هنرهای ملی درباره آثار این هنرمند اظهار کرده است که «زنده یاد مصطفی سهرابی، هنرمند مینیاتوریست، خوشنویس و عکاس و از شاگردان خوب استاد بهزاد و سبک کاری او نیز به ایشان شباهت داشت. همان‌طور که می‌دانید استاد بهزاد را به دلیل استفاده از ترکیب رنگ‌های خاص به عنوان خدای رنگ می‌شناسند. آقای سهرابی نیز در این سال‌ها در زمینه طراحی و رنگ‌آمیزی بسیار به استاد بهزاد نزدیک بودند.»
- حسین درخشان، هنرمند خوشنویس
حسین درخشان، هنرمند پیشکسوت در عرصه خوشنویسی روز ۲۶ آبان ماه دار فانی را وداع گفت.
زنده یاد حسین رنجبران متولد سال ۱۳۲۵ در همدان بود. او یکی از شاگردان استاد امیرخانی بود که در سال ۶۵ موفق به اخذ مدرک ممتاز و در سال ۸۶ وفق به اخذ مدرک فوق ممتاز از انجمن خوشنویسان ایران شد. او بیش از ۲۰ سال به عنوان استاد خوشنویسی در استان همدان فعالیت می کرد.
همچنین رنجبران دو بار موفق به تحریر قرآن با رسم الخط نستعلیق شد و یک مرتبه نیز در ماه مبارک رمضان سال ۸۶ شروع به کتابت قرآن کرد و آن را در ۲۹۰ صفحه در قطع رحلی به پایان رساند. او کتاب های دیگری همچون رباعیات خیام و گلستان سعدی را نیز خوشنویسی کرده بود.
- امیرعلی سردار افخمی، معمار تئاترشهر
امیرعلی سردار افخمی، از معماران پیشرو آذرماه ۹۹ به علت کهولت سن در ۹۱ سالگی در فرانسه درگذشت.
از جمله آثار مهم سردار افخمی می‌توان به ساختمان تئاتر شهر تهران، آرام‌گاه صادق هدایت در پاریس و ساختمان کنونی مجلس که در سال ۱۳۵۵ طراحی و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۰ اجرایی شد، اشاره کرد.
سردارافخمی در سال ۱۳۰۸ در تهران به دنیا آمد. در سال ۱۳۲۳ زمانی که شاگرد دوره متوسطه بود برای ادامه تحصیلات راهی فرانسه شد و پس از ورود به رشته معماری در مدرسه هنرهای زیبای پاریس «بوزار» شاگرد اول شد. سردار افخمی پس از اخذ مدرک دکتری معماری از دانشکده هنرهای زیبای پاریس در سال ۱۳۴۲ به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران به تدریس مشغول شد. وی سپس تدریس را رها کرد و منحصراً به کار معماری در دفتر خود در تهران پرداخت. سردار افخمی کمی قبل از انقلاب به دلیل مسائل خانوادگی ایران را مجدداً به مقصد فرانسه ترک کرد.
- هُدی زرباف، هنرمند مجسمه‌ساز
هُدی زرباف، هنرمند مجسمه‌ساز و چند رسانه‌ای به علت بیماری و در سن ۳۸ سالگی، آذرماه ۹۹ از دنیا رفت.
زرباف لیسانس نقاشی و فوق‌لیسانس انیمیشن را از دانشگاه تهران اخذ کرد و چند سال پس از آن ۱۳۸۷ لیسانس هنرهای زیبا را از دانشگاه وینزر کانادا دریافت کرد. وی نخستین نمایشگاه انفرادی خود را در سال ۱۳۸۹ و در گالری آرت لیبل کانادا برگزار کرد و پس از آن با دیگر گالری‌ها در کشورهای آلمان و کانادا همکاری داشت. علاوه‌بر حضور بین‌المللی، این هنرمند در ایران نیز نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی برگزار کرد که ازجمله می‌توان به همکاری وی با گالری‌های دستان، پروژه‌های آران، طراحان آزاد، باوان و نک اشاره کرد.
- زاون سارکسیان، هنرمند عکاس ارمنی
سارکسیان، هنرمند عکاس ارمنی آذرماه ۹۹ درگذشت.
زاون سارکسیان از علاقمندان هنر ایرانی بود. رفاقت او با عباس کیارستمی باعث شد آثاری از این هنرمند شاخص ایرانی در موزه پاراجانف جایگاه دائمی خود را داشته باشند. سارکسیان در زمان حیاتش عنوان کرده بود که بیش از ۳۰ اثر از عباس کیارستمی در این موزه نگهداری می‌شود. او در کنار عکاسی و موزه داری، در دوران جوانی از چهره‌های شناخته شده گروه‌های زیرزمینی راک شوروی بود.
