اسرار تجاری چیست و افشای آن چه مجازاتی خواهد داشت؟

بر اساس مقررات جاری، افشای اسرار شغلی نه تنها در برخی حِرف مانند
پزشکی، وکالت و کارشناسی بلکه در شرایط موجود به سایر مشاغل از جمله
حرفه‌های تجاری نیز سرایت کرده است؛ بنابراین در عرصه فعالیت‌های صنعتی و
تجاری، مهندس نرم افزاری که بطور مثال در یک شرکتی اشتغال دارد و در متن
قرارداد از وی تعهد گرفته شده از اسرار شغلی مربوط به آن شرکت صیانت کند،
انتقال آن‌ها به شرکت رقیب نقض تعهد تلقی و علاوه بر مجازات کیفری محکوم به
جبران ضرر و زیان کارفرمای خویش خواهد شد.

به گزارش عصرخبر؛ اسرار تجاری به هر نوع اطلاعات ارزشمندی اطلاق
می‌شود که دارای ارزش مستقل اقتصادی باشد، بدون آن که در نزد عموم شناسایی
شده باشد. با این توصیف شامل هر نوع اطلاعات مانند فرمول شیمیایی تولید
نوشابه، الگو و نظریه ایی است به صاحب خود امتیاز رقابتی در بازار‌های
تجاری اعطا می‌کند و اتکا به این اطلاعات به دارنده آن قدرت رقابت بیشتری
در عرصه فعالیت‌های تجاری می‌دهد. دایره این موضوع گاهی مواردی از قبیل:
اختراع جدید بدون آنکه هنوز تقاضای ثبت آن شده باشد، استراتژی‌های بازار،
تکنیک‌های تولید و مجموعه دستورات کامپیوتری را نیز در بر می‌گیرد. حتی
بعضاً شامل فهرست‌های مشتریان و همچنین طرح ایجاد و خط تولید جدید، اعم
اینکه از طریق صحیح یا نا صحیح مانند سرقت، به دست آید، می‌شود.

آثار کیفری در قانون مجازات اسلامی و سایر قوانین

طبق قانون مجازات اسلامی، پزشکان، جراحان، ماما‌ها و داروفروشان و کلیه
کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه‌شان محرم اسرار می‌شوند هرگاه درغیر موارد
قانونی اسرار مردم را افشا کنند، به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس یا به
جزای نقدی از یک میلیون و ۵۰۰ هزار ریال تا ۶ میلیون ریال محکوم می‌شوند.

قانونگذار در ماده ۶۴۸ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی، پزشکان و
ماما‌ها را رازداران حرفه‌ای معرفی کرده است که البته به این گروه می‌توان
وکلا و قضات را هم اضافه کرد.

پر واضح است که ما نمی‌توانیم هر گونه اطلاعاتی را جزو اسرار تجاری
محسوب کنیم، لیکن از آنجایی که ملاک قابل مجازات بودن افشای اسرار جنبه
عمومی این عمل است، هر شغل و حرفه‌ای را که موجب اعتماد به آن‌ها شده را در
بر می‌گیرد؛ بنابراین از جمله موارد آن، اسراری است که افرادی به مناسبت
شغل و حرفه خود به آن‌ها پی می‌برند و این اطلاعات باید صرف نظر از سری
بودنشان، دارای ارزش اقتصادی مستقل نیز باشند. بدین ترتیب اگر کسانی مانند
پرسنل فنی شرکتی که به مناسبت شغل خود به اسراری پی می‌برند، مشمول ماده
۶۴۸ خواهند شد. زیرا در ماده مزبور گفته شده: «و کلیه کسانی که به مناسبت
شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌شوند»، که یک اصل کلی به دست می‌آید و آن
عبارت است از اینکه برای حفظ ارزش اعتماد عمومی در مراودات اقتصادی بتوان
این دست افراد را مشمول ماده دانست.

همچنین در خصوص سوء استفاده از برند‌ها و علایم تجاری ثبت شده، ضمن
اینکه مطابق ماده ۴۱ قانون ثبت علایم و اختراعات مصوب سال ۱۳۸۶ هر ذی‌نفعی
می‌تواند از دادگاه ابطال استفاده از علامت ثبت را درخواست نماید، حسب ماده
۶۱ قانون مذکور هر شخصی که با علم و عمد مرتکب عملی شود که نقض حقوق به
شمار آید یا طبق آن عمل غیرقانونی تلقی شود، مجرم شناخته شده و علاوه بر
جبران خسارت به پرداخت جزای نقدی یا حبس تعزیری از نود و یک روز تا شش ماه
یا هر دوی آن‌ها محکوم می‌شود.

تهیه و تنظیم: رضا جعفری