جایگاه سیاست خارجی در برنامه های کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری

عصرخبر – همزمان با داغ شدن بحث های انتخابات ریاست جمهوری یکی از مواری که نامزدهای احتمالی این رقابت ها بر آن تمرکز کرده اند بحث سیاست خارجی است.

به اعتقاد کاندیداهای یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، دولت دهم در بعد سیاست خارجی ضعیف عمل کرده و به موجب این ضعف فرصت ها و منافع زیادی را از دست داده است.
سیاست خارجی به معنای دنبال کردن اهداف  کشور در محیط بین الملل است که این امر از طریق ارتباط با کشورهای دیگر به تحقق می رسد. در تعریفی دیگر سیاست خارجی راهنمای موضع گیری در جهان است که مجموعه ای از اهداف بین المللی و راه های رسیدن به آن ها را شامل می شود. نظر به اینکه اولویت ها و منافع یک کشور با کشورهای دیگر متفاوت است سیاست خارجی کشورها نیز با یکدیگر تمایز دارد.

دکتر فریدون وردی نژاد، استادیار داشنگاه تهران، در تعریف سیاست خارجی می گوید : نظام جهانی، روابط میان کشورها وهمچنین ظهور بازیگران دربسیاری از کشورها،به درجه ای رسیده که نمی توان آنرابا روابطی که تنها چند دهه پیش بوده، مقایسه نمود.
سیاست خارجی نیز به همین میزان اهمیت پیدا نموده وعواملی که سیاست خارجی را می سازند ،بیشتر وبا اهمیت تر گشته اند.

کنش، واکنش و رقابت میان کشورها به سطح بالایی رسیده ودرقرن بیست ویکم، دیگر بدون داشتن روابط با دیگر کشورها ادامه حیات برای هیچ واحد سیاسی امکان پذیر نیست.
سیاست خارجی،اصولا فعالیت های یک کشور در محیط و شرایط خارجی است. در همین ارتباط سیاست خارجی می تواند یک استراتژی ویا برنامه ای از فعالیت ها تعریف گردد که توسط تصمیم گیران یک کشور در برابر کشورهای دیگر ویا نهادهای بین المللی انجام شده، تا به اهدافی که منافع ملی آن کشورهاخوانده می شود نائل آیند.

 سیاست خارجی همچنین پروسه ای شامل اهداف مشخص،عوامل معین خارجی وابسته به اهداف فوق الذکر،توانایی کشور در رسیدن به نتایج مطلوب، توسعه یک استراتژی سودمند، اجرای استراتژی،ارزیابی وکنترل آن را شامل می شود.
 دردنیای امروز همه مسایل با یکدیگر پیوند دارند و نمی‌توان آنها را چندان از هم جدا کرد. سیاست، اقتصاد، فرهنگ و اجتماع قابل تفکیک نیستند.

اگر فرهنگ کشوری بتواند منظومه فکری جدیدی با منطقی سنجیده طرح کند، می‌تواند به دستاوردها و پیامدهای آن انديشه در ديگرعرصه ها نيز اميدوار باشد. بي سبب نيست كه امروز كشورها و به ويژه كشورهاي توسعه یافته در تلاش هستند تا ارزش‌ها و هنجارها، حتی زبان خود را که مظهر فرهنگ است، بر دیگران تحمیل کنند. آنان می‌دانند که تسلط و حضور فرهنگ در یک کشور، منافع مادی و معنوی بسیاری را درپی می‌آورد.

به نظر می‌رسد که اگر ایران تجربه موفقی درارتباط با دیگر فرهنگ ها و تمدن‌ها داشته باشد و بتواند به‌خوبی فرهنگ عقلی، اصیل، مداراجویانه، خلاق و معنوی خود را به دیگران عرضه کند، توانسته است فرصتی گرانبها برای خود ایجاد کند. درهم آمیختن دین و مردم‌سالاری، مذهب و جمهوریت و تن دادن به قواعد آن می‌تواند فرهنگ بومی و اسلامی ما را توانی مضاعف بخشد و درجهان امروزراهگشا باشد و علاوه بر آن  تعاملی صحیح و سودآور با دیگر کشورها به وجود آورد.

به اعتقاد دکتر وردی نژاد، ایجاد شرایط نوین درعرصه سیاست خارجی می تواند با همگانی کردن گفتمان توسعه و کارآمدی و با تکیه بر ارزشهای بنیادین نظام و برخوردارازعقلانیت جمعی بر مسیر اعتدال به چرخش درآید. این امر همراه با تلاش مدیران و کارشناسان انتقاد پذیر، توانمند وپشتیبان توسعه به ایجاد ساختارهای سازمانی پویا ،ارگانیکی و با حداقل سلسله مراتب می انجامد و شکوفا سازی ظرفیت های سیاست خارجی را در پی خواهد داشت.

قدرت تاثیر گذاری سیاست خارجی می تواند با حرکتهایی نظیر :  
 -بهبود کارایی دستگاه های مسوول درامر سیاست خارجی
 -افزایش میزان نقش و تاثیرایران در رقابت اقتصادی منطقه ای
 -گسترش مناسبات با کشورهای همسایه در برنامه هایی با منشا اقتصادی وامنیتی
 -دستیابی به جایگاه متناسب در منطقه با کارایی عملیاتی در بلند مدت همراه شود و با ایجاد محیط اقتصادی و سیاسی رقابتی درسطح منطقه، انگیزه های جدی در دولت های منطقه برای ارتقاء سطح همکاریها و کاهش تنش ها بوجود آورد و تمایل جمعی برای ثبات و امنیت و توسعه را فراهم سازد.

شکی در این مطلب نیست که در صورت بهره مند بودن از سیاست خارجی فعال و پویا و داشتن رابطه خالی از تنش با کشورهای منطقه و دیگر کشورهای جهان فرصت های اقتصادی زیادی برای کشور بوجود می آید که استفاده مناسب از آنها تاثیرات مثبت زیادی بر داخل کشور خواهد داشت.  

پس باید دید در بین  کاندیداهای یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری کدام یک بهتر می توانند این تنش ها را رفع در راستای رسیدن به اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی گام بردارند.