وزیر پیشنهادی فرهنگ: به ایجاد آرامش در فضای فرهنگ و هنر متعهد می‌مانم
وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت سیزدهم، معتقد است که به هر حال، وضعیت سرمایه، اقتصاد فرهنگ، امنیت شغلی، کمیت و کیفیت تولیدات فرهنگی هنری در حال حاضر، با رضایت هیچ‌یک از اضلاع این عرصه همراه نیست و البته برای ارتقاء این وضعیت، باید به دغدغه‌های همه‌ی اقشار و نگاه‌ها توجه داشت و احترام گذاشت؛ تا در فضایی توام با آرامش، به وضعیتی مطلوب برای همه برسیم.
محمدمهدی اسماعیلی – وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی از سوی رییس‌جمهور به مجلس شورای اسلامی – در گفت‌وگویی با ایسنا، به برخی دغدغه‌های اهالی فرهنگ و هنر در این روزها پاسخ داده است که در ادامه می‌خوانید:
شما در حالی به‌عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت آقای رییسی معرفی شده‌اید که بخش زیادی از اهالی فرهنگ و هنر، به‌واسطه‌ی مشکلات اقتصادی و بیماری فراگیر ویروس کرونا، وضعیت مناسبی ندارند. برنامه‌ی شما برای خروج از این وضعیت نسبتا بحرانی چیست؟
برای خروج از این وضعیت، دو راهکار کوتاه‌مدت و میان‌مدت پیش‌بینی شده است. در کوتاه‌مدت، با توجه به موافقت دولت، واکسیناسیون فوری تمامی اهالی فرهنگ و هنر با معرفی «صندوق اعتباری هنر» (حدود ۸۰ هزار نفر) در دستور کار قرار می‌گیرد. همچنین تلاش می‌شود که با تعامل با سازمان برنامه و بودجه، مساعدت مالی به اهالی فرهنگ و هنر انجام شود.در میان‌مدت هم اقتصاد فرهنگ باید فعال شود و توسعه یابد و راهکارهای اجرایی مانند توسعه‌ی صادرات تولیدات فرهنگی، جذب مخاطبان در سراسر کشور و شکستن پوسته‌ی مخاطبان حداقلی کنونی، در دستور کار است.برای اجرایی شدن این برنامه‌ها، همکاری و هم‌افزایی سایر نهادهای فرهنگی مانند صداوسیما و صنوف و اقشار فرهنگی مانند خانه‌ی سینما، خانه‌ی تئاتر، خانه‌ی موسیقی و… اجتناب‌ناپذیر و ضروری است.
برخی می‌گویند، شما قبل از اینکه چهره‌ی فرهنگی باشید، یک شخصیت سیاسی هستید. نظر خودتان چیست؟
اولا کل سوابق و کارنامه‌ی حدود ۲۳ ساله‌ی اینجانب در حوزه‌ی فرهنگی است. ثانیا، اینجانب مسؤول اجرایی کردن نظرات و وعده‌های رییس جمهور محترم در حوزه فرهنگ و هنر هستم. در دو و نیم سالی که آیت‌الله رییسی ریاست قوه قضاییه را برعهده داشتند، به‌واسطه‌ی عملکرد عالمانه و متین خود توانستند اقشار مختلف مردم، ازجمله هنرمندان و اهالی فرهنگ را همراه کنند. برای نمونه، زمانی که در جلسات اهالی فرهنگ با رییس قوه قضائیه، هنرمندان با دیدگاه‌های متفاوت دعوت می‌شوند یا مدیران روزنامه‌ها و رسانه‌ها از همه‌ی طیف‌ها حاضر می‌شوند، مشخص است که رویکرد دولت ایشان هم در عرصه‌ی فرهنگ، آرامش، صداقت و همکاری واقعی است. دولت آیت‌الله رییسی، هنرمندان و اهالی فرهنگ را دستمایه‌ی بازی‌های سیاسی و رای‌آوری در انتخابات نخواهد کرد. از همه‌ی اهالی فرهنگ و هنر، صنوف و اقشار فرهنگی هم برای افزایش کمی و کیفی تولیدات فرهنگی، بر مبنای گنجینه‌ی گرانبهای تاریخ و ادبیات ایرانی و اسلامی دعوت به همکاری می‌کند.
ولی انتشار برنامه‌ی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت سیزدهم، جنجال‌برانگیز شد و واکنش‌هایی اعتراضی در بر داشت. نظر شما در این‌باره چیست؟
من به دغدغه‌های تمامی اهالی فرهنگ و هنر احترام می‌گذارم و واکنش‌ها را محترم می‌دانم. نکته‌ی اول که باید گفته شود، اینکه بخشی که در فضای مجازی پررنگ شده، بخش وضع موجود پیش‌نویس برنامه بوده که از منابع مختلف پژوهشی مربوط به خود وزارتخانه، یکی از مراکز بررسی وابسته به ریاست جمهوری و برخی گزارش‌های نهادها استفاده شده که در برخی از قسمت‌ها، منبع در پی‌نوشت آورده شده و موجب شده برنامه که همگی رویکرد مثبت به موضوعات بوده، دیده نشود. نکته دوم اینکه بر خود وظیفه می‌دانستم در جلسه‌ی غیر رسانه‌ای که با چند تن از رئوس صنوف داشتم، توضیحات لازم را به منظور رفع ذهنیات مطرح و عنوان کنم که این‌بخش برای توضیح شرایط بوده و برای اطلاع کمیسیون تخصصی داده شد. در این گزارش، بخش «برنامه» مجزا از وضعیت موجود است و همان‌طور که توضیح دادم، وضعیت موجود از گزارش‌های گوناگون بوده، مثلا تحلیل فیلم‌های سال ۹۷، متعلق به گزارش رسمی از نهاد ریاست جمهوری در دولت دوازدهم است. برنامه‌های ما در این گزارش، تماما نکات ایجابی و ناظر به سیاست‌های فرهنگی دولت در وزارت ارشاد آینده است. به نظر می‌رسد فضاسازی و دوقطبی‌سازی موجب شد تا بخش برنامه‌ها دیده نشود. یادمان نرود که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مدافع هنرمندان است و قطعا این مواضع که در گزارش‌ها درباره وضع موجود بوده، با ذهنیت اینجانب و شان و منزلت هنرمندان و نهادهای صنفی تطبیق ندارد.نکته دوم این که در جلسه با رؤسای صنوف تاکید کردم که جنجال رسانه‌ای باعث شده اساسا گزارش وضع موجود که قطعا موضع ما نیست، به عنوان برنامه پیشنهادی القاء شود.
به هر حال، یکی از انتقادها در پی انتشار این برنامه، بحث حذف نهادهای صنفی در عرصه‌ی فرهنگ است. پاسخ شما به این برداشت چیست؟
این نظر غلطی است. اولا به جد معتقدم که تصدی‌گری دولت در عرصه‌ی فرهنگ باید کاهش یابد و اصناف هنری و انجمن‌های فرهنگ به‌صورت واقعی تقویت شوند. ثانیا، در برنامه هم ذکر شد که خانه‌ی سینما، خانه‌ی موسیقی، خانه‌ی تئاتر و دیگر نهادهای صنفی تخصصی برای واگذاری بخشی از تکالیف و مسئولیت‌های دولتی، پیگیری مطالبات صنفی و معیشتی اهالی فرهنگ به رسمیت شناخته می‌شوند و به یقین، تقویت خواهند شد. در دوره‌ی ما، صنوف پل ارتباطی بدنه‌ی هنرمندان با دولت و بالعکس هستند.انجمن‌های فرهنگی مانند انجمن خوشنویسان، انجمن عکاسان، انجمن طراحان گرافیک، انجمن شاعران، انجمن تصویرگران، انجمن هنرمندان سفال و سرامیک و انجمن مجسمه‌سازان در صدر تعامل وزارت فرهنگ با اهالی هنر قرار خواهند گرفت.
نهاد کتابخانه‌های عمومی هم از مهمترین شبکه‌های فراگیر در کشور است. دوستان این حوزه معتقد بودند که در برنامه‌ی مورد اشاره، به این مهم چندان پرداخته نشده است. برنامه‌ی دولت سیزدهم برای تحول در این حوزه چیست؟
با توجه به ظرفیت و شبکه‌ی گسترده‌ی کتابخانه‌ها و کتابداران خدوم به‌عنوان یکی از راهبران اصلی و اساسی در توسعه‌ی فرهنگی، پیگیری، تصویب و اجرایی کردن قانون «تاسیس نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور»، پایدارسازی درآمدهای نهاد، تکمیل سند آمایش سرزمینی نهاد کتابخانه‌ها و تکمیل شبکه‌ی کتابخانه‌های مرکزی “استان‌ها”، گسترش خدمات و برنامه‌های کتابخانه‌ای در روستاها از طریق«پیشخان کتابخانه عمومی» ، «کتابخانه‌های سیار» و کاربرمحور کردن خدمات و برنامه‌های کتابخانه‌های عمومی، در اولویت برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار خواهد داشت.
اتفاقا حوزه‌ی کتاب را پیشران عرصه‌ی توسعه‌ی فرهنگی می‌دانند. برنامه‌ی شما برای بهبود وضعیت نشر کتاب و کتاب‌خوانی چیست؟
با توجه به وضعیت نامناسب اقتصادی، اولین محصولی که از سبد خانواده حذف می‌شود، محصولات فرهنگی و بویژه کتاب است. فلذا باید اقدامات جدی در دو راهبرد «کاهش هزینه‌ی تولید کتاب» و «گسترش فرهنگ کتاب‌خوانی» را در دستور کار قرار داد.
درباره‌ی کاهش هزینه‌ی تولید کتاب، یارانه‌ی هزینه شده توسط دولت اولا باید به‌صورت تهیه‌ی کاغذ در اختیار ناشر قرار گیرد. ثانیا حل مشکلات صنفی اهالی نشر و کتاب مانند بیمه، امنیت شغلی و غیره باید در دستور کار قرار گیرد. ثالثا یارانه‌ی فرهنگی به سبد مصرفی خانوار اختصاص گیرد.در حوزه‌ی گسترش فرهنگ کتاب‌خوانی هم تولید محصولات چندرسانه‌ای و کتاب‌های الکترونیکی باید در دستور کار قرار گیرد. همچنین تولیدات رسانه‌ای ویژه با همکاری صداوسیما، شهرداری‌ها و غیره مورد توجه ویژه قرار خواهد گرفت.البته حوزه‌ی “کتاب” نیازمند بازطراحی سیاست‌گذاری‌ها و اجرای طرح‌های جامع «حمایت از اطلاع‌رسانی، تبلیغات و ترویج کتاب»، «ارتقاء سرانه‌ی مطالعه در کشور»، «نشر حرفه‌ای کتاب» و «کاهش تصدی‌گری دولت و واگذاری به بخش خصوصی» است.
در حوزه‌ی سینما به‌عنوان جذاب‌ترین عرصه‌ی هنر، برنامه‌ی شما چیست؟
اهالی سینما در ۱۸ ماه گذشته به‌علت شیوع ویروس کرونا متحمل خسارت‌های فراوان شده‌اند و عزیزان زیادی را هم بابت بیماری ناشی از ویروس کرونا از دست داده‌اند. اولویت اول در این بخش برای ما واکسیناسیون است تا افراد شاغل در پروژه‌ها سلامتشان به خطر نیفتد.مسئله‌ی دوم، بحث ضرر و زیان انباشته‌ی سینماداران در اثر تعطیلی کروناست که باید هم بخشی را تامین و بخشی را با تسهیلات بلندمدت یاری کرد تا با رونق مجدد سینما این عزیزان امکان بازگشت به کار بخش عمده‌ای از کارکنان بیکار شده خود را فراهم کنند. مساله‌ی دیگری که باید به عنوان اولویت پیگیری شود، دوگانگی حکمرانی در حوزه‌ی نمایش خانگی است که نمی‌توانیم با دوگانگی قوانین آن را اداره کنیم. بحث اختلاف نظر بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما باید تعیین تکلیف شود تا سینماگران از سردرگمی درآیند.همچنین خود را موظف می‌دانیم که سرمایه‌های خردی را که در دولت به صورت جدا جدا هزینه شده است، سرجمع و توسط بنیاد سینمایی فارابی در تولید آثار سینمایی سرمایه‌گذاری کنیم. از مباحث و دغدغه‌های مهم سینماگران، بحث حقوق مادی و کپی‌رایت آثار است که مباحث قانونی را با کمک مجلس و مباحث اجرایی دفاع از حقوق مادی صاحبان آثار را با کمک نهادهای امنیتی، قضایی و وزارت ارشاد، پیگیری خواهیم کرد و با بحث قاچاق محصولات به‌شدت برخورد خواهد شد.
دوست داشتیم فرصت بیشتری بود و درباره‌ی حوزه‌هایی چون موسیقی، تئاتر، رسانه و هنرهای تجسمی هم مشخصا سؤال می‌پرسیدیم. اما با توجه به کمبود زمان برای پرسش‌های دیگر، یک جمع‌بندی نهایی بفرمایید.
اصحاب هنر بیشترین لطمه را از شیوع ویروس کرونا دیده‌اند. مساله‌ی «سلامت و سرعت‌بخشی به واکسیناسیون» و «حل مسائل معیشتی» در اولویت وزارت ارشاد قرار دارد.سیاست‌گذاری اصلی دولت مردمی، آرام‌سازی فضای اجتماعی و بهبود وضعیت اقتصادی جامعه است و من‌هم خودم را مکلف به آرامش و همکاری، هماهنگی و هم‌افزایی با هنرمندان و اهالی خانواده‌ی فرهنگ می‌دانم. تمام برنامه‌های من نیز در چارچوب جذب حداکثری و نگرش مثبت به سرمایه‌ی انسانی هنرمندان و اهالی فرهنگ است.وزارت ارشاد، مدافع همه‌ی اهالی فرهنگ، رسانه، هنر و کتابداران عزیز است.
