مجلس یازدهم در بوته شفافیت/ افکار عمومی مطالبه شفافیت از مجلس دارند

نمایندگان مجلس در جلسه علنی چهارشنبه دوازدهم آبان ماه با نظارت شفاف بر عملکرد نمایندگان مخالفت کردند. در این جلسه کلیات طرح اصلاح موادی از قانون نظارت بر رفتار نمایندگان در دستور کار قرار گرفت؛ طرحی که به دنبال شفاف‌تر کردن روند نظارت بر رفتار نمایندگان است. از جمله موارد مطروحه در این طرح ممنوعیت اعطای هرگونه هدیه با هر مقدار ارزش مالی به نمایندگان یا اشخاص معرفی شده توسط آنان، از سوی دستگاه های اجرایی و تعیین مجازات برای هدیه دهنده و دریافت کننده هدیه است.

در این طرح همچنین ارائه توصیه‌نامه توسط نمایندگان یا از طرف ایشان برای خود و بستگان درجه یک سببی و نسبی آنان و سایر نمایندگان، در رابطه با دریافت تسهیلات، امور مالیاتی، امور اداری و استخدامی، دعاوی حقوقی وکیفری و اداری، مناقصات و مزایده های دستگاه های اجرائی ممنوع شده است.

رحمت‌الله نوروزی از مخالفان این طرح آن را غیرضروری خواند و با بیان اینکه گفت در شرایط فعلی باید طرح‌هایی در دستور کار مجلس قرار گیرد که مشکلات اقتصادی مردم را حل کند، گفت: هیچ کس حق ندارد نماینده را محدود سازد این طرح نیاز به پخته‌تر شدن دارد.

علی خضریان از موافقان این طرح نیز گفت: چه ایرادی دارد مردم اموال ما را بدانند و رفتارمان مشخص باشد؟ امروز ما تحت نظارت افکار عمومی هستیم اگر خودمان نظارت را ساماندهی کنیم می‌توانیم به شایعاتی که دشمن در فضای مجازی ایجاد می‌کند پاسخگو باشیم.

محمد تقی نقدعلی هم در اخطاری در جریان بررسی این طرح گفت: ما مخالف نظارت بر رفتار نمایندگان نیستیم و خود را معصوم نمی‌دانیم، اما دغدغه‌ای که از صبح در بین نمایندگان شنیده می‌شود این است که نکند محدودیت آنقدر زیاد شود که آزادمنشی از نماینده گرفته شود.

در نهایت کلیات این طرح در مجلس رد و در نتیجه این طرح از دستور کار مجلس خارج شد.

شفافیت آراء

طرح شفافیت آرای نمایندگان تنها هفت روز پس از شروع به کار مجلس یازدهم اعلام وصول شد و بهمن ماه سال گذشته به صحن مجلس رسید. این طرح که در قالب اصلاح آیین نامه داخلی مجلس مطرح شد و نیازمند دوسوم آرای نمایندگان بود با ۱۵۳ رأی موافق، ۶۳ رأی مخالف و ۱۲ رأی ممتنع از ۲۲۸ رأی ماخوذه به تصویب نرسید.

الیاس نادران که اظهاراتش در جریان مخالفت با کلیات این طرح در رد آن تعیین کننده بود در جریان بررسی کلیات ضمن اشاره به اهمیت موضوع شفافیت، گفت: مشکل ما رفتار دوگانه‌ای است که نمایش شفافیت است. من در جریان بررسی کلیات لایحه بودجه تقاضای رای گیری با ورقه را مطرح کردم اما گفتند که رییس مجلس به صلاح نمی‌داند. چه‌طور دیروز شفافیت آراء بد بود و امروز خوب شده است؟ این رفتارها نمایش شفافیت است. رییس مجلس اگر طرفدار شفافیت هستند صراحتا اعلام کنند که به کلیات لایحه بودجه چه رایی دادند. بنده به شدت با شفافیت آراء موافقم ولی باید ملاحظه نمایندگان شهرستان‌ها را کنید که چه فشاری از سوی بخش‌های مختلف استان سال‌ها وارد خواهد شد. کل کشور تهران نیست، نباید نماینده را در شرایط پوپولیستی قرار دهیم.

بر همین اساس این طرح از دستورکار خارج شد. اگرچه همچنان تلاش‌هایی برای طرح مجدد موضوع و بازگرداندن آن به صحن در جریان بود.

حدود یک ماه پیش محمدباقر قالیباف در صحن علنی مجلس اعلام کرد: در هفته های آتی بررسی مجدد طرح شفافیت آرای نمایندگان در دستور کار قرار خواهد گرفت و مراحل اصلاح این طرح با اعمال نظر نمایندگان در کمیسیون آیین نامه داخلی به پایان رسیده و به رای نمایندگان گذاشته خواهد شد. اگر این طرح تصویب شود مجلس در مقایسه با تمامی دستگاه های اداری کشور در عرصه شفافیت روندها و فرایندها فاصله غیر قابل مقایسه پیدا خواهد کرد.

به گفته وی، در صورت تصویب نهایی این طرح جلسات کمیسیون ها به صورت علنی برگزار می شوند و برای پخش این جلسات از طریق صداوسیما بستری قانونی فراهم خواهد شد. حاضران، غایبان و آرای نمایندگان در جلسات کمیسیون ها به صورت عمومی منتشر می شود و جلسات بررسی طرح ها و لوایحی که متعاقب اصل ۸۵ قانون اساسی در کمیسیون های تخصصی یا مشترک مورد بررسی و تصمیم گیری قرار می گیرند به صورت علنی برگزار خواهند شد. همچنین گزارش ماموریت های کاری نمایندگان مردم و مشروح مذاکرات ظرف یک ماه در اختیار عموم قرار خواهد گرفت.

او همچنین گفت که مجلس یازدهم شفاف سازی را از خودش آغاز کرده است، لذا جهت گیری اقدامات این مجلس در امور قانونگذاری و نظارت به گونه ای خواهد بود که همه دستگاه های اداری کشور به سمت شفافیت و مدیریت تعارض منافع پیش بروند.

در همین راستا، طرح شفافیت آرای نمایندگان پس از اعمال اصلاحاتی برای جلب نظر نمایندگان مخالف و ایجاد اجماع از مهرماه در دستورکار مجلس قرار گرفته اما هنوز مورد بررسی و تصویب قرار نگرفته است.

طرح‌های اصل هشتاد و پنجی

در حالی که شفافیت آراء و کلیدواژه شفافیت به اصلی‌ترین شعار مجلس یازدهم تبدیل شده است، بررسی دو طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام رسان‌های اجتماعی و همچنین طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به صورت اصل هشتاد و پنجی یعنی بررسی و تصویب در کمیسیون به جای صحن علنی، انتقاداتی را به دنبال داشت. با این وجود طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت با همین شیوه بررسی و تصویب شد و به تایید شورای نگهبان رسید و بررسی طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام رسان‌های اجتماعی نیز علی‌رغم انتقادات بسیار در کمیسیون مشترک آغاز شده اما براساس وعده رییس مجلس، جلسات آن به صورت علنی برگزار خواهد شد.

به نظر می‌رسد با توجه به وعده‌ مجلس یازدهمی‌ها، افکار عمومی بیش از پیش مطالبه شفافیت را از این دوره مجلس دارد لذا انتظار می‌رود علاوه بر تصویب طرح شفافیت آراء که از ابتدای مجلس مطرح بوده، ایجاد شفافیت در سازوکارهای دیگر پارلمان و سایر دستگاه‌ها نیز مورد توجه قرار گیرد.