گسترش حمل و نقل عمومی لازمه دست یافتن به توسعه پایدار شهری

عصر خبر: پس از انقلاب صنعتی و افزایش بی سابقه شهرنشینی با گسترش روزافزون شهرها ، نیاز به ارتقای کیفیت زندگی انسان ها در محیط های شهری احساس شد . در این میان پرداختن به اصل مهم و حیاتی توسعه پایدار شهری بیش از پیش مورد توجه دولت ها قرار گرفت . توسعه پايدار شهري که در معناي عام خود رشد وگسترش همه جانبه و بدون تعارض معنا مي شود، با دو هدف عمده ، ارتقاي کيفيت زندگي با اولویت حفظ و بهبود ظرفيت های محيط زيستی و پاسخگويي به نيازهاي نسل حاضر بدون محدوديت براي آيندگان، تعريف مي شود.اهمیت  توسعه پايدار با درنظر گرفتن  حوزه هاي فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي در ساحت شهری ، در سطوح مختلفي قابل بحث است و در مقياس هاي متفاوتي از بافت ها ومحلات گرفته تا توسعه پايدار کلان شهرها قابل ذکر است . حمل و نقل پایدار با رویکرد حمل و نقل درون شهری یکی از مهمترین مباحث در توسعه پایدار شهری است. 
اگرچه در طول سالیان اخیر گسترش حمل و نقل درون شهری مورد توجه متولیان امور شهرسازی خصوصا در کلان شهرهای کشورمان بوده اما شواهد نشان از کم بودن میزان  اقدامات صورت گرفته و گاها نا کارآمدی آنها دارد . مسولان امر باید با دقت در نوع زیست بوم ، منطقه و شرايط موجود آن، بهترين ، پاک ترين  و به صرفه ترین  راهکارها را  که در تعامل با طبيعت و محيط زیست و سلامت انسان ها باشد بکار گیرند . راهکارهایی که به جنبه هاي مختلف خصوصي و اجتماعي زندگي شهروندان اهمیت بدهد و رفاه آنها را سرلوحه اقداماتش قرار دهد . در این خصوص با مهندس مهران عدلی ، مدیرعامل شرکت آرتین عمران گستر بهار به گفتگو نشستیم . وی که دانش آموخته دانشگاه آزاد اسلامی در مقطع کارشناسی ارشد در رشته مهندسی عمران  با گرایش حمل و نقل  است ، مقاله پایان نامه خود را در حوزه حمل و نقل شهری و  با عنوان پیش بینی و بهینه سازی مدل زمان تاخیر مسافران اتوبوس به منظور افزایش رضایت مندی مسافرین  ، اختصاص داده است . این مقاله که در سومین کنفرانس بین المللی پژوهش ها ی کاربردی در علوم و مهندسی منتشر شده ، نگاهی انسان محور و دغدغه مند به مقوله حمل و نقل دارد .  عدلی در خصوص گستره تحقیق در این مقاله گفت :  در زمان اجرای تحقیق بطور اختصاصی به مطالعه خط بی آر تی در مسیر دانشگاه علوم تحقیقات در شمال غرب تهران تا میدان آزادی پرداختیم و هدفمان شناخت میزان رضایت مندی شهروندان در هنگام استفاده از این اتوبوس ها بود . وی افزود :  وجود نواقصی همچون زمان طولانی سفر، وجود سرفاصله نامناسب وسایل نقلیه، نارضایتی از خدمات ارائه شده و عدم احساس راحتی در وسایل نقلیه، شهروندان را به سوی عدم استفاده از حمل ونقل همگانی و استفاده مجدد از وسایل نقلیه شخصی سوق می دهد . همچنین با در نظر داشتن این مساله ،توجه به گسترش حمل و نقل عمومی در کلانشهری مثل تهران از حیاتی ترین مقولات شهری باید باشد و شناخت معضلاتی که شهروندان دراستفاده از ناوگان عمومی با آن دست و پنجه نرم میکنند از ضروریات است . این موضوع  دستاویز تحقیق ما واقع شد و آنچه که یک شهروند در هنگام حضور در اتوبوس های درون شهری به آن مبتلاست را مورد توجه قرار داده و به  تحقیق و تجربه در این خصوص پرداختیم .  عدلی تصریح کرد : با تهیه پرسشنامه از نظرات مسافران آگاه شده و حدود ۳۰۰ مصاحبه با مسافران انجام شد و با انواع  مشکلات سفر با اتوبوس های خطوط بی آر تی در شهر تهران آشنا شدیم   و با تهیه آمار به ارایه پیشنهاد برای حل مشکلات مطرح شده پرداختیم .وی اضافه کرد  : در این مطالعه مدلی ریاضی برای کاهش زمان انتظار مسافران در ایستگاه های اتوبوس تهران ارائه شده است. پس از شناخت و بررسی خطوط شبکه اتوبوس تهران، پارامترهای مستقل و متغیرهای وابسته برای مدل مشخص می شود. در ادامه با استفاده از تردد خروج و ورود مسافر و ظرفیت خط بی آر تی ۱۰ تهران ، مدل رگرسیون زمان تاخیر مسافر بدست آمده است . کارشناس حوزه حمل و نقل شهری ادامه داد: با توجه به پرسشنامه تهیه شده در مورد رضایت مسافران ارتباط سطح رضایت با میزان تاخیرهایی که رخ می داد ،  بررسی شد و دریافتیم ،سطح رضایت افراد با افزایش زمان تاخیر کاهش زیادی پیدا می کند،در مورد زنان ، سطح رضایت از ۱_۵  به طور متوسط برابر ۳.۳و برای مردان ۹.۲ است ،که به دلیل اینکه زمان تاخیر در ایستگاه ها اتوبوس برای زنان  به دلیل تفکیک جنسیتی کمتر است .با توجه به پرسشنامه تاخیر بیشتر از ۱۲ دقیقه سبب نارضایتی شدید می گردد . این د رحالیست که درکل ۳۰درصد افراد از تاخیر در سیستم نارضایتی شدید داشتند که می شد با کوتاه تر کردن این زمان میزان رضایتمندی مسافران  را افزایش داد. مهران عدلی افزود : از دیگر مقولات تحقیق ، میزان استهلاک ناشی از کیفیت آسفالت بر روی خودرو با توجه به تعداد توقف های هر اتوبوس در طول مسیر بود ، که با کاهش کیفیت آسفالت ، استهلاک اتوبوس ها بیشتر شده و این استهلاک میزان بسیار زیادی هزینه روی دست شهرداری می گذاشت . وی تصریح کرد: تحقیق دیگری که با دقت نظر بسیار انجام گرفت ، چگونگی کاهش ترافیک در محل اخذعوارض در آزاد راه ها بود . بطور مثال در محل عوارضی بزرگراه تهران – ساوه ، شاهد عرض زیاد جاده  در حدود شش لاین تردد بودیم که  در حدود ۴۰۰ متر مانده تا نقطه استقرار کیوسک های اخذ عوارض ، این گستره  باعث هرج و مرج در تردد می شد و این عدم محدودیت در دسترسی به محل اخذ عوارض ، باعث می شد ، گاهی خودروها به راحتی تغییر مسیر بدهند و موجب تصادف شوند . همچنین خودروهایی که با سرعت زیاد در حرکت بودند  ناگهان  توسط عوارضی همانند ماشین پلیس راه و قرارگرفتن نیوجرسی  و امثال آن به منظور هدایت خودروها به یک مسیر معین محدود می شدند و این امر یک گره ترافیکی را ایجاد می کرد . نبود یک مسیر دسترسی اختصاصی برای خودروهای امدادی در محدوده عوارضی از دیگر معضلات این بزرگراه به شمار می آمد . با بررسی و علت یابی این مساله به ارایه راهکار در این خصوص پرداخته شد . در حال حاضر با اصلاح انجام شده دراین نقطه  شاهد کاهش ترافیک و کاهش تصادفات هستیم . گفتنی است ماحصل تحقیقات و تلاش ها ی مهندس مهران عدلی در قالب چندین مقاله تهیه و تدوین شده  است که در مجامع علمی مختلف داخلی و بین المللی ارایه شده و موفق به کسب مقام در رده های مختلف شده است .