ممنوعیت سوئیفت تأثیری بر روسیه نخواهد گذاشت

به نقل از فایننشال تایمز آلیستر میلن، کارشناس پرداخت‌های مالی و استاد دانشگاه لافبورو در این نوشتار از آموزه‌های تحریم‌های ایران استفاده می‌کند تا نشان دهد چرا ممنوعیت دسترسی بانک‌های روسی به سوئیفت به تنهایی برای دور  نگه‌داشتن مسکو از امور مالی بین‌المللی کافی نیست.

از آغاز تهاجم روسیه به اوکراین، گفته می‌شود که ممنوعیت دسترسی بانک های روسی به سیستم پیام‌رسان سوئیفت، راه ورود این کشور به سیستم مالی جهانی را مسدود می‌کند. تجربه تحریم‌های مالی ایران خلاف این را نشان می دهد. 

تحریم‌های آمریکا علیه ایران از سال ۱۹۸۴ آغاز شد، در حالی که ممنوعیت دسترسی بانک‌های ایرانی به سوئیفت در سال ۲۰۱۲ شکل گرفت. تعلل بلندمدت آمریکا نشان می‌دهد که این اقدام یک اولویت نبود، چون تا زمانی که بانک‌های کشورهای ثالث مستقر در خارج از آمریکا مایل باشند در دور زدن تحریم‌ها به کشور هدف کمک کنند، ممنوعیت تأثیر چندانی نخواهد داشت.

سوئیفت یک سیستم پیام‌رسانی است نه یک سیستم پرداخت. برخلاف خود پرداخت‌ها، پیام‌ها را می‌توان از مسیرهای مختلف ارسال کرد. در مورد روسیه، بانک‌ها می توانند از سیستم نقل و انتقالات خود این کشور، یعنی SPFS ((Sistema Peredachi Finansovykh Soobscheniy، استفاده کنند که بانک مرکزی روسیه آن را در سال ۲۰۱۴ و پس از تهاجم به کریمه ایجاد کرد. روسیه همچنین می‌تواند از سیستم پرداخت بین بانکی فرامرزی یا CIPS استفاده کند که در سال ۲۰۱۵ توسط بانک مرکزی چین ایجاد شد.

تجربه ایران نشان می‌دهد که مسدود کردن دارایی‌ها، ممنوعیت معاملات و مجازات هر موسسه‌ای که به فرار از تحریم‌های مالی کمک می‌کند، بسیار موثرتر از ممنوعیت دسترسی یک کشور به سوئیفت است. در واقع، محدودیت‌های اعمال شده علیه تراکنش‌های بانک مرکزی روسیه شروع مهمی است. 

بین سال‌ ‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۹، جریمه‌های مالی اعمال شده توسط مقام‌های آمریکایی به دلیل نقض تحریم ها، که اغلب شامل تحریم‌های ایران می‌شود، در مجموع نزدیک به ۱۲ میلیارد دلار برای بانک‌های غربی هزینه داشته است.

یکی دیگر از نشانه‌های ناکارآمدی ممنوعیت سوئیفت این است که پس از امضای توافقنامه هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۵، بانک‌های ایرانی اجازه دسترسی به شبکه پیام‌رسانی سوئیفت را یافتند اما به دلیل سایر تحریم‌ها همچنان نمی‌توانستند با هیچ مؤسسه مالی خارجی بزرگی تراکنش‌های مالی انجام دهند.

تمرکز بر ممنوعیت دسترسی روسیه به سوئیفت با مانع دیگری هم روبرو بود. برلین در ابتدا تمایلی به همراهی با این طرح نداشت، زیرا نگران بود که انجام این کار پرداخت هزینه واردات انرژی از روسیه را، که آلمان به شدت به آن متکی است، ناممکن کند.

این نگرانی بی‌مورد است، چون شرکت‌های انرژی راه‌حل‌های کارآمدی را برای دور زدن ممنوعیت‌ها در اختیار دارند. به عنوان مثال، آلمان می‌تواند به جای پرداخت مستقیم هزینه انرژی وارداتی به گاز پروم، آن را به یکی از ده شرکت تابعه فعال گازپروم در اروپا پرداخت کند. به این ترتیب در فرایند پرداخت‌ها می‌توان ممنوعیت را دور زد.

هر آنچه کارایی پول را داشته باشد به اندازه پول ارزشمند است. تا زمانی که اقدامی غیرقانونی نباشد، بانک‌ها در سراسر جهان انگیزه‌ های مالی قوی برای کمک به مشتریان برای دور زدن تحریم‌ها دارند. تحریم‌های مالی موثر نیازمند چارچوب قانونی و مجازات‌های مرتبط هستند تا اطمینان حاصل شود که بانک‌ها فرصت‌های کسب درآمد از پرداخت‌ها به نهادهای تحریم‌شده را مسدود می‌کنند. همانطور که در مورد ایران اتفاق افتاد، اگر غرب در مسدود کردن ورود پول روسیه به منابع مالی جهانی جدی است، این بهترین اقدامی است که باید انجام داد.