فرصت سوزی ایران در استفاده از تحولات جهانی پس از جنگ اوکرین

این روزها مدام حرف از روسیه است. از یک طرف اوضاع و احوال مذاکرات هسته‌ای ایران و اعضای ۱+۴ در وین که حالا موقتا متوقف شده و از سوی دیگر هم جنگ روسیه با اوکراین که هر یک از کشورهای دنیا را به نحوی تحت تاثیر قرار داده است. 

در پی این وضعیت است که شاهدیم تحلیلگران داخلی مدام درباره نحوه تعامل ایران با روسیه و یا فرصت‌هایی که این کشور خواسته و ناخواسته پیش‌ پای ایران گذاشته سخن می‌گویند. تحلیل‌هایی که البته با اختلاف نظر هم همراه است. مثلا برخی نقش روسیه را در ایجاد وقفه در مذاکرات پررنگ دانسته و سفر اخیر امیرعبداللهیان به مسکو را هم شاهد می‌آورند. برخی دیگر نیز از سابقه بدعهدی‌ها و کارشکنی‌های غرب می‌گویند و نظر دیگری دارند. 

هدایت آقایی فعال سیاسی اصلاح‌طلب اما در گروه اول جای می‌گیرد. او ضمن تاکید بر اینکه انتظار می‌رود دولتمردان درباره روند مذاکرات شفافیت بیشتری به خرج دهند و اطلاع‌رسانی بیشتری درباره مسائل حل شده و حل نشده داشته باشند، گفت: «خیلی‌ها معتقدند که مساله مواضع روسیه نیست و آمریکا مقصر است. به هرحال از تیم مذاکره کننده و دولت انتظار می‌رود که الان بگویند که اصل مساله چیست».

وی با اشاره به اینکه «دلیل این وضعیت هر چه که باشد فرقی ندارد و موجب افزایش فشارها به مردم است و تبعات آن هم دولت را تحت فشار خواهد گذاشت» گفت: « ممکن است که ما بتوانیم نفت بیشتری صادر کنیم اما تا وقتی که سوئیفت باز نشده باشد و در خارج از کشور گردش مالی نداشته باشیم، امکان تامین برخی کالاها را نداریم یا اینکه گران‌تر به دست ما می‌رسد. در مجموع ادامه تحریم‌ها تبعاتی دارد. در شرایط فعلی که جنگ بین روسیه و اوکراین شروع شد اما در کل دنیا فرصت‌ها و تهدیداتی ایجاد شده است و ما هم باید از فرصت‌ها به نفع منافع ملی خود استفاده کنیم».

آقایی افزود: «به عنوان مثال در این شرایط فشار از روی کشورهایی مثل ایران، ونزوئلا که زیر فشار غرب و آمریکا بودند، تا حدی برداشته شده و باید دید که مسئولان چطور می‌توانند فرصت ایجادشده را مدیریت کنند . اقدامات و تصمیمات دولت در این مقطع زمانی بسیار مهم است.»

او البته خیلی به اینکه از فرصت ایجاد شده، درست استفاده شود امیدی ندارد. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب معتقد است: «در خاورمیانه و کشورهایی مثل ما اما از این فرصت استفاده نمی‌شود. فقط هم ما نیستیم که فرصت‌ها را از دست می‌دهیم. حتی همین کشور عربستان که تا به حال زیر فشار دموکرات‌ها بود، در این موقعیت ۸۱ فرد سیاسی را اعدام می‌کند! به جای اینکه در این فرصت روابط را بهتر کند چنین اقدامی می‌کند و اینها استفاده‌های معکوس از فرصت است که شاید از نظر امنیت داخلی و خارجی منفعتی هم داشته باشد اما با وضعیت مردم بالانس نشده است. یعنی مساله مهم این است که ببینیم در این شرایط معیشتی مردم، چطور می‌توان از فرصت استفاده کرد.»

وی ادامه داد: «متاسفانه همه در استفاده از فرصت برای تامین منافع ملی خود از ما جلوتر هستند، مثلا در سوریه که هم ایران حضور داشت و هم روسیه، دیدیم که روسیه یک قدم جدای از منافع ملی خود برنداشت یعنی در سوریه ماند و اسد را حفظ کرد تا خط لوله گاز به اروپا وصل نشود، اگر هم این خط لوله رفته بود ما الان دست بالا را داشتیم و موقعیتی نبود که روسیه شرط بگذارد.»

آقایی تاکید کرد: «این روند استفاده نکردن ما از فرصت‌ها در شرایط موجود باید متوقف شود. دولتمردان باید با آمریکا و اروپا مستقیم مذاکره کنند. آنها بیش از هر وقتی به خاورمیانه احتیاج دارند و نرم‌خو شده‌اند لذا ما باید چرخش ماهرانه‌ای در سیاست‌ها بدهیم. ما بدهی به روسیه نداریم. ما که بالاخره نفت را به بازار می‌فرستیم؛ چرا به خاطر تحریم‌ها ارزان بدهیم و پولش را با دشواری بگیریم؛ مذاکره کنیم و در قبال این موقعیت غرب امتیازاتی برای مردم خود بگیریم.»