سلیمی نمین : رئیسی بیش از حد به توان دولت خود اعتماد کرد / او می‌توانست مذاکرات برجامی را به نتیجه برساند اگر ..

یکسال از انتخاب سید ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جمهور گذشت. سالی که به دلیل مشکلات فراوان کشور برای دولت رئیسی بسار دشوار گذشت. مشکلاتی که بنا به اذعان بسیاری از کارشناسان ناشی از مسائل مدیریتی دولت پیشین و نیز تحریم ها بود. درهمین باره عباس سلیمی نمین معتقد است که آقای رئیسی سعی کرد با تمام قوا و همه توان دولت خود مشکلات کشور را در داخل و بیرون مرزها حل کند و حتی برای عملی کردن وعده‌های انتخاباتی خود نیز همه سعی خود را کرد، اما قطعا مشکلات بیش از حد توان این دولت است. این پژوهشگر می‌گوید که آقای رئیسی در ارزیابی توان دولت خود که می‌تواند بار همه این مسائل را یکجا به دوش بکشد، خیلی دقیق نبوده است. در عین حال آقای رئیسی با مسائل دشواری روبه‌رو است و تورم بیش از ۵۰ درصدی چیزی است که آقای رئیسی از دولت قبل به ارث برده است.

خلاصه گفت‌وگو با «عباس سلیمی نمین» مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران، پژوهشگر حوزه تاریخ، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی را بخوانید.

– جامعه در ارزیابی از رقابت‌های انتخاباتی این بود که آقای رئیسی اخلاق‌مدارتر از دیگران بود. در رقابت‌های تلویزیونی و آنچه که در سخنرانی‌ها بیان می‌شد و در آثاری که نامزدهای ریاست جمهوری در ۲ دوره ارائه کرده بودند، آقای رئیسی نسبت به سایرین اخلاق‌مدار تر بوده‌اند و جامعه اینگونه ارزیابی کرده است. بنابراین اعتمادی نسبت به ایشان ایجاد شد. حتی در ۵ سال قبل بر اساس اتهاماتی به ایشان زده شد و ابهاماتی در جامعه به وجود آمد. البته بعد از گذشت مدتی با تامل جامعه خلاف آن مشخص شد. در آن شرایط نیز واکنش تندی از این ایشان دیده نشد و از چهارچوب اخلاق فراتر نرفتند و حتی از حق مشروعی که در آن قرار گرفتند، استفاده نکردند.

– ایشان همان ۵ سال پیش به عنوان رئیس دستگاه قضا کاملا بر تخلفات برادر آقای روحانی مشرف بودند، اما به هیچ وجه چیزی از پرونده ایشان بیان نکردند. علی رغم اینکه آقای روحانی اتهامات خلاف اخلاقی را بر علیه ایشان مطرح کرد. برای مثال اگر ایشان بیایند پیاده‌روها را تفکیک خواهد کرد و بین زن و مرد پرده خواهد کشید و از این دست اتهامات تخریب‌کننده علیه او مطرح کرد. بنابراین به عقیده من، جامعه رقابت های سیاسی به اخلاق‌مداری تمایل دارد. اما اینکه امروز آقای رئیسی از این سرمایه چگونه استفاده می‌کند آن بحث دیگری است.

– همانطور که گفته شد، آقای رئیسی بر اساس اعتبار پایگاه اجتماعی دست به اصلاحات در عرصه اقتصادی زدند اما به نظر من ایشان بیش از حد به این توان اعتماد کرد. اصلاحات اقتصادی باید مرحله به مرحله پیگیری می‌شد. یعنی به موازات تغییراتی در داخل، برخی مسائل را در سطح بین الملل به نتیجه می رساند. مثلا بحث ارتباطات با کشورهای همسایه و ارتباط با کشورهایی که ما می‌توانیم از طریق آنها تحریم‌ها را دور بزنیم را باید تقویت می‌کرد. حتی ایشان می توانست بر اساس سیاست نظام که مذاکرات صورت بگیرد و به نتیجه برسد، باید مذاکرات وین را به نتیجه می‌رساند. اگر آقای رئیسی در این زمینه تلاش بیشتری صورت می‌داد و در این قضیه مسئولیت تصمیمات خود را برعهده می‌گرفت می‌توانست مذاکرات را به نتیجه برساند. البته هر نتیجه‌ای در مذاکرات گرفته می‌شد عده‌ای هستند که بگویند اگر ما جای آنها بودیم عملکرد بهتری داشتیم. در هر صورت آقای رئیسی باید مسئولیت این امر خطیر را شخصا بر عهده می‌گرفتند و مذاکرات را به نتیجه می‌رساندند.

– باید در کنار تقویت تولید در داخل، انجام مبادلات و برقراری ارتباطات بین‌المللی با کشورهایی که تحت تحریم هستند مثل چین، روسیه و هند برخی کشورهای دیگردر آمریکای لاتین، را بر اساس پول ملی و توافقات جدا از سلطه دلار باید تقویت می‌کردند. و بعد برخی اصلاحات دیگر را انجام می‌دادند.

– آقای رئیسی در ارزیابی توان دولت خود که می‌تواند بار همه این مسائل را یکجا به دوش بکشد، خیلی دقیق نبوده است. در عین حال آقای رئیسی با مسائل دشواری روبه‌رو است و تورم بیش از ۵۰ درصدی چیزی است که آقای رئیسی از دولت قبل به ارث برده است. اکنون با افزایش قیمت ها در سطوح جهانی، و در برخی نهادها و برخی کالاهای اساسی، و افزایش بیش از ۵۰درصدی در اروپا قطعا به اقتصاد ما فشار می‌آورد. اگر مسائل از هم تفکیک می‌‍‌شد یکجا فشار ایجاد نمی‌شد.

– با توجه به همه این موارد حیف است که سلامت آقای رئیسی و تلاش فوق‌العاده و ایثارگری ایشان زیر سوال رود. آقای رئیسی در شرایط کرونایی در جمع مردم حاضر می‌شد و حاضر بود به خاطر حل مشکلات جامعه مخاطراتی را به جان بخرد که این امر در مقایسه با دولت قبل بسیار ارزنده بود. رئیس دولت قبل برای اینکه دچار مخاطره نشود، حتی حاضر نبود با وزرای خود ارتباط برقرار کند. اما آقای رئیسی با فداکاری خطر را می پذیرفت و این حیف است بهانه‌ای دست بدخواهان داده شود.

– اقدام بسیار ارزنده دیگر آقای رئیسی جوان‌گرایی بوده است. البته جوان‌گرایی خود با مشکلاتی در جامعه به همراه است و طبیعتا ریسک‌هایی دارد. آقای رئیسی باید بلافاصله درباره این مسئله ارزیابی داشته باشد، چرا که برخی وزرای جوان نشان دادند که برای اینکه سریعا بر حوزه خود مسلط شوند، توانمند نیستند. آقای رئیسی در این شرایط باید ارزیابی وزرای خود را به سرعت در دستور کار قرار دهد تا جوان‌گرایی نتیجه معکوس در اذهان عمومی نداشته باشد. چرا که جوان‌گرایی ضرورتی برای خروج از بن‌بست‌های اجتماعی است. این اقدام را آقای رئیسی صورت داده و تبعاتش رابه جان خریده است. بنابراین باید تبعاتش را به سرعت تبعات آن را کم کند.

– آنچه که برای من اهمیت دارد، این است که آقای رئیسی باتمام توان در این مسیر قرار دارد. برخی از مشکلات دست آقای رئیسی نیست. عوامل مختلف دخیل است که برخی اشاره شد.
برخی از مسائل بیرون از اراده ماست و طبیعتا ما یک مسائلی را می‌بینیم که باید به آن توجه داشته باشیم. فشار به ویژه فشار روانی به شدت زیاد است. اکنون همه مراکز و کانون‌های قدرتی که مخالف استقلال ملت ایران هستند، تلاش می‌کنند فضای روانی سنگینی را ایجاد کنند که گویا امروز ملت ایران دیگر، همراه نمی‌شوند.

– این فضای روانی خیلی کار را سخت می‌کند یعنی برای پیش برد امور باید احساس نشاط در جامعه وجود داشته باشد. این سرمایه‌گذاری کلانی که در خارج از کشور صورت می‌گیرد. در اروپا و آمریکا و سایر قوا مانند صهیونیست‌ها که در گذشته بر ایران مسلط بودند، در تلاش هستند تا نشاط را از ما بگیرند. اگر نشاط هم وجود نداشته باشد ما از سختی‌ها، به دشواری عبور می‌کنیم در حالی که باید با سهولت بیشتری عبور کنیم. قطعا با توجه به همت آقای رئیسی ما عبور خواهیم کرد اما اگر جامعه با نشاط نباشد این امور سخت‌تر صورت می‌گیرد. ما حتی از بحث تبعات جوان‌گرایی که طبیعی هم هست عبور خواهیم کرد، از خیلی از مسائل عبور خواهیم کرد اما با نشاط طبعا نتایج بهتری خواهد داشت.

– آقای رئیسی در ابتدا با اقدامات عاجلی مثل تولید و تزریق واکسن در فاصله اندکی، تحولی در این عرصه‌ها ایجاد کرد که باعث افزایش اعتماد عمومی شد. اگر دولت آقای رئیسی در ارزیابی از توان خود، تحلیل دقیق‌تری داشت، سرعت روند اعتماد عمومی افزایش بیشتری پیدا می‌کرد. قطعا با هم پیش‌بردن مسائل مشکل ایجاد می‌کند و افکار عمومی را تحت تاثیر جوسازی‌ها قرار می‌دهد و اینگونه متصور می‌شود که آقای رئیسی توان حل مشکلات را ندارد. در صورتی که حجم مشکلات زیادی را روی دوش خود قرار می‌دهد که اگر آنها را تقسیم می‌کرد، روند اعتماد عمومی همچنان صعودی بود. اما نه تنها دولت همه مسائل را به مسائل جزئی‌تر تفکیک وتجزیه نکرد و بلکه همه را به هم گره زد. طبیعی است که تبعات اجتماعی کوتاه مدتی ایجاد می‌کند.

– آقای رئیسی اقدامات متعددی انجام داده که بسیار ارزنده بوده است. نخست کاستن از فاصله بین دولتمردان و مردم یعنی اهتمام به برداشته شدن دیوارهایی که در این زمینه برافراشته شده بود. برداشتن این فاصله‌ها اقدامی ارزنده بود.

– در برخی از زمینه‌ها اقدامات بسیار شایسته‌ای انجام داد از جمله واکسیناسیون کرونایی که بسیاری در این وادی احساس خطر می‌کردند که ما هرگز نتوانیم بر این مشکل فائق آییم. امروز ما شاهدیم که میزان فوتی به صفر رسیده است. اما نمی‌گذارند جامعه این را درک کند که ما اگر متکی به استعدادها و توانمندی‌های خود باشیم ما را در سطح بین‌الملل نمی‌توانند بازی دهند. اگر ما دنبال تولید دارو نمی‌رفتیم و در این زمینه به استعدادهای خود اتکا و قابلیت‌های‌خود را باور نمی‌کردیم. اکنون در همین زمینه باید می دویدیم دنبال قدرتهایی که پیشتاز تولید در این زمینه بودند و آنها می توانستند اراده خود را بر ما تحمیل کنند. اقدامات آقای رئیسی در این زمینه می‌تواند به سایر موضوعات و علاوه بر حل آن تعمیم پیدا کند. طبیعتا روحیه جامعه نیز تغییر خواهد یافت. نمی‌گذارند اینگونه جامعه به جمع‌بندی برسد که خودش قادر است مشکلاتش را حل کند و با جدیت تلاش می‌کنند تا بگویند، ملت ایران نمی‌تواند مشکلاتش را حل کند. ملت ایران نمی‌تواند و قابلیت ندارد.