یک پروژه راه‌سازی عادی در نزدیکی اسفراین به کشف شبکه گسترده‌ای از تونل های زیرزمینی منجر شد. باستان‌شناسان این تونل های زیرزمینی را به قلعه‌ای به نام شهر بلقیس که در همان نزدیکی قرار دارد، مربوط می‌دانند. شهر بلقیس با مساحت ۵۱ هزار متر مربع دومین قلعه بزرگ خشتی ایران (پس از ارگ بم) به حساب می‌آید.

کشف اتفاقی تونل های زیرزمینی شهر بلقیس

کاوش‌ها در تپه‌ها و مناطق اطراف نشان می‌دهند که شهر بلقیس حداقل قدمتی ۶ هزار ساله داشته باشد. باستان‌شناسان بر این باورند که این منطقه در اواخر دوره ساسانیان و اوایل دوره اسلامی تا قرن هفتم میلادی در اوج شکوفایی خود بوده است. حتی در زمان حکمرانی نادر شاه افشار در قرن هجدهم میلادی نیز این قلعه فعال بود.

البته ظاهرا بیشتر پیشرفت این بخش به علاقه پادشاهان ساسانی به آن مربوط می‌شده است. تاکنون کاوش‌های زیادی در شهر بلقیس انجام شده است که در نتیجه آنها خانه‌ها، کانال‌های آبیاری، یک مخزن آب و یک ایوان ستون‌دار کشف شده‌اند. حالا نیز نوبت به تونل های زیرزمینی این منطقه مهم رسیده است.

باستان‌شناسان از سال گذشته از وجود یک تونل زیرزمینی در این منطقه آگاه شده بودند؛ اما سازمان میراث فرهنگی به دلیل محافظت، هرگونه دسترسی به آن را مسدود کرده بود. حالا کارگران راه‌سازی از نقطه‌ای دیگر به این گنجینه ارزشمند تاریخی رسیده‌اند. طول تونل های زیرزمینی شهر بلقیس به ۱۸ کیلومتر می‌رسد و جالب‌ است که در آنها یک دستشویی و یک آسیاب وجود دارند.

همچنین در این تونل‌ها ظروف سفالی مربوط به دوره سلجوقیان، ایلخانیان و دوره‌های پیشین پیدا شده است. با وجود اینها، بسیاری از رازهای این منطقه دست نخورده باقی مانده‌اند و به کاوش گسترده نیاز دارند. البته ساختن بناهای زیرزمینی در ایران بی‌سابقه نیستند. در اصفهان نیز یک شهر زیرزمینی به نام نوش‌آباد وجود دارد که در عمق ۴ تا ۱۸ متری زمین واقع شده است.

این شهر کامل زیرزمینی به دوره ساسانیان تعلق دارد و باستان‌شناسان گمان می‌کنند که برای فرار از گرمای تابستان یا محافظت از زنان، کودکان و افراد پیر در هنگام جنگ ساخته شده بود. شباهت تونل های زیرزمینی شهر بلقیس به نوش‌آباد از کاربرد مشابه آنها حکایت دارد. در حال حاضر کاوش بیشتر در این منطقه تا دریافت مجوز از دولت متوقف شده است