عکس | اولین شکار تلسکوپ رصدخانه ملی ایران

ایسنا نوشت: اولین نورگیری رصدخانه ملی ایران امروز بعد از ۲۳ سال تلاش محققان کشور صورت گرفت و به گفته محققان این طرح با استفاده از تلسکوپ ۳.۴ متری آن می‌توان کهکشان‌های پُرحجم در فاصله ۶۶ میلیارد میلیارد کیلومتری را رصد کرد.

این رصدخانه بزرگترین پروژه ملی علمی کشور در حوزه نجوم است که در دستور کار پژوهشگاه دانش‌های بنیادی قرار گرفت و اکنون در قله‌ ۳۶۰۰ متری گرگش که با طی کردن مطالعات مکان‌یابی ۶ ساله انتخاب شد، آخرین فاز پایانی خود را کامل کرده است.

هرچند قله “گرگش” در ابتدا یک قله غیر قابل دسترس بود اما برای رسیدن به ارتفاع ۳۶۰۰ متری قله، ۱۱ کیلومتر جاده کوهستانی از ارتفاع ۲۴۰۰ تا ۳۶۰۰ متری قله ساخته شد.

آینه اولیه تلسکوپ رصدخانه ملی ایران نیز به قطر ۳ متر و ۴۰ سانتی‌متر و با ضخامت حدود ۱۸ سانتی‌متر است که از سرامیکی به نام Zerodur ساخته شده است. از آنجایی که ساخت چُنین آینه‌ایی نیاز به فناوری‌های پیچیده‌ای دارد و ساخت آن در کشور امکان‌پذیر نیست این قطعه سرامیکی در سال‌های گذشته از یک شرکت اروپایی خریداری شده و در یک شرکت دانشگاهی اروپایی که در همین حوزه برای ساخت قطعات اُپتیکی تلسکوپ‌های فضایی فعالیت می‌کند، صیقل داده شده است. در این فرآیند، زبری سطح آن به حدود ۲ نانومتر رسیده است. ضریب انبساط طولی این قطعه سرامیکی در مقابل تغییرات دمایی ۲۰۰ برابر کمتر از مواد متعارف است. این قطعه در ایران با لایه نشانی به آینه تبدیل شد.

تلسکوپ رصدخانه ملی، نخستین سازه عظیم و در عین حال دقیق ساخت ایران است که فناوری‌های مختلفی از حوزه‌های “اُپتیک”، “مکانیک” و “کنترل نرم افزار و سخت افزار” در آن به کار رفته است. این تلسکوپ در درون سازه ۹۰ تنی است که باید آینه آن را با دقت ۵ ده هزارم درجه در حضور باد به صورت بی‌درنگ کنترل کند.

به گفته محققان، برای ساخت این رصدخانه بیش از ۱۲۰ هزار قطعه مکانیکی و اپتیکی به کار گرفته شده است و در نهایت به کمک این تلسکوپ می‌توان کهکشان‌های پُرحجم در فاصله ۶۶ میلیارد میلیارد کیلومتر از زمین را رصد کرد.

محفظه رصدخانه ملی ایران برای محافظت از پرسنل، تلسکوپ و تجهیزات مربوطه طراحی شده است و فرایند رصد را به شکلی امکان‌پذیر می‌کند که کیفیت و دقت را تا حد ممکن بالا ببرد. این ساختمان متشکل از دو قسمت اصلی “ساختمان ثابت” و “گنبد چرخان” است که در کنار هم کار می‌کنند تا شرایط لازم را برآورده کنند و محیط کار و عملیاتی مطلوب را ارائه دهند.

محفظه تلسکوپ رصدخانه ملی نیز متشکل از یک ساختمان ۸ ضلعی است. بخش ثابت محفظه دارای ساختار بتن یا فولادی است که توسط پانل‌های ساندویچی پوشیده می‌شود. همان نوع روکش می‌تواند ساختار فولادی گنبد چرخان را نیز بپوشاند. قطر بخش ثابت حدود ۱۵ متر و ارتفاع آن ۹.۵ متر است. چرخ‌ها، غلتک‌ها، تله گرد و غبار، مکانیزم‌های حرکت دهنده گنبد و همچنین سیستم انتقال قدرت الکتریکی در رابط بین قسمت ثابت و متحرک محفظه واقع شده‌اند.

بخش ثابت محفظه چهار طبقه است که شامل طبقات رصدی و گنبد می‌شود و طبقه‌های زیرین آن به صورت فعال سرد می‌شوند تا در طول روز هم دمای ساختمان معادل دما در شب باشد.

داده‌های تصاویر اولین نور نشان می‌دهد که تلسکوپ در ابتدای فرایند، کیفیت تصویر ۰.۸ ثانیه قوسی منطبق بر دید نجومیِ متوسط سایت رصدی گرگش را در کانون اصلی و در گستره میدان دید ۲ دقیقه قوسی فراهم می‌کند. تصویر سیستم جفت‌کهکشان برخوردی Arp 282 در فاصله ۳۲۰ میلیون سال نوری برای ثبت اولین نور جسم فراکهکشانی نشان دهنده قابلیت‌های فنی این تلسکوپ در نخستین شب رصد فنی است.

عکس | اولین شکار تلسکوپ رصدخانه ملی ایران

عضویت در تلگرام عصر خبر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
طراحی سایت و بهینه‌سازی: نیکان‌تک