به این ترتیب علاوه بر تشدید آلودگی هوای کلانشهرها، مراکز فعال در زمینه اسقاط خودرو به تدریج درحال حذف شدن هستند و گروه عظیمی از شاغلان در این بخش از گردونه اشتغال خارج شدند اما کارشناسان در این عرصه نیز همچنان امیدوار هستند با رایزنی‌های صورت گرفته در مجلس و مسئولان ذیربط شرایط صدور گواهی اسقاط خودرو بهبود یابد تا علاوه بر نفع زیست محیطی، منافع فعالان در این گروه نیز تامین شود.

افزایش قیمت خودرو فرسوده سد راه خروج

محمدحسین گودرزی، عضو هیات‌مدیره انجمن اسقاط خودرو در این باره به «آرمان ملی» گفت: هر خودرویی که نتواند طی دو دوره متوالی معاینه فنی دریافت کند، به‌عنوان خودروی فرسوده شناخته می‌شود اما با افزایش قیمت خودروهای فرسوده دیگر هیچ مالک خودروی فرسوده‌ای مایل به تحویل خودروی خود نیست و به این ترتیب مشکل آلودگی هوا و دیگر مشکلات زیست محیطی حل نشده باقی می‌ماند و به دلیل بی‌توجهی ستاد حمل و نقل سوخت به مصوبات به هیچ نتیجه‌ای نخواهیم رسید. او افزود: با توجه به افزایش نرخ آلودگی هوا و نقش خودروهای فرسوده در آن برای اولین بار در سال 1380 موضوع از رده خارج شدن خودروهای فرسوده به ازای واردات خودرو اجرایی شود و تسهیلات خوبی نیز به آن تخصیص یافت، اما با منع واردات این قانون لنگان لنگان پیش رفت و تعدادشان هم در خیابان کلانشهرها افزایش یافت تا نهایتاً در سال 1400 خودروسازان و واردکنندگان مکلف شدند به ازای هر تولید و واردات چهار خودرو را اسقاط و از رده خارج کنند، اما این کار هم ادامه نیافت و مقرر شد که به ازای مابه تفاوت اسقاط خودرو، مبلغی را به صندوق ملی محیط زیست واریز کنند این درحالی است که قیمت لاشه هر خودرو فرسوده 20 تا 25 میلیون تومان اعلام شده، اما قیمت همان خودرو در بازار بیش از 100 میلیون برآورد می‌شود و به این ترتیب دیگر هیچکس تمایلی به حضور در این چرخه ندارد. او افزود: تعداد خروج خودروهای فرسوده هر سال کاهش می‌یابد و با ایجاد موانع مختلف بر سر راه اسقاط خودروهای فرسوده تعداد مراکز فعال در این خصوص هم کاهش یافته است و که علاوه بر افزایش مشکلات زیست محیطی خطر بیکاری تعداد زیادی از افراد شاغل در این بخش کشور را تهدید می‌کند هرچند طی رایزنی‌های صورت گرفته توافقاتی صورت گرفته است اما به بهانه‌های مختلف از سوی ستاد حمل و نقل سوخت این معضل همچنان پایدار است.

آلودگی وحشتناک هوا با خودروهای فرسوده

گودرزی ادامه داد: بر اساس آمار موجود هم اکنون حدود 2 میلیون و 200 هزار خودرو فرسوده در کشور در حال تردد هستند که با احتساب میزان مصرف سوخت ناقص آنها به میزان وحشتناک آلودگی در کلانشهرها پی خواهیم برد و ضرورت سرعت بخشی و تسهیل بیشتر صدور گواهی اسقاط خودرو پی خواهیم برد.رئیس هیات‌مدیره انجمن اسقاط خودرو اضافه کرد: تقریبا از ابتدای دولت یازدهم فرآیند اسقاط رو به افول بوده و می‌توان گفت اکنون به صفر رسیده است و عملا مراکز اسقاط تعطیل شده‌اند. این تعطیلی باعث بیکاری کارگران و از بین رفتن دارایی مدیران این مراکز شده است. او اضافه کرد: ما وابسته به دولت شده‌ایم، نه به‌طور کامل به صورت یک صنف مستقل می‌توانیم عمل کنیم و نه کاملا دولتی هستیم که حمایت صددرصدی دولت را داشته باشیم. پیش از این زیر نظر ریاست‌جمهوری بودیم که مشکلات خاص خود را داشت. هم اکنون که زیر نظر وزارت راه هستیم مشکلاتمان دو چندان شده است. دولت اگر واقعا توان حل این موضوع را ندارد، اجازه استقلال کامل به ما بدهد تا بتوانیم با برنامه‌ریزی مشکلاتمان را رفع کنیم. نه دولت و نه خودروساز، هیچ کدام فکری به حال این شرایط نمی‌کنند. 80 هزار گواهی اسقاط انباشت شده در مراکز اسقاط نقدینگی ما را به‌طور کامل از بین برده است. من به عنوان رئیس انجمن اسقاط خودرو اعلام می‌کنم که ما حاضر به واگذاری تمام گواهی‌های اسقاط به صورت یک جا با قیمت هر واحد دو میلیون و 500 هزار تومان هستیم تا شاید با بازگشت نقدینگی این چرخه به حرکت درآید.

انباشت گواهی اسقاط با کاهش متقاضی

محمود مشهدی شریف در مورد دلیل افزایش قیمت گواهی اسقاط خودروهای فرسوده، اظهار کرد: قیمت گواهی اسقاط در سال 1393 و 1394 حدود 4 میلیون تومان بود اما از تیر 1396 با توقف واردات خودرو، صدور گواهی اسقاط خودروهای فرسوده عملا مصرفی نداشت و این مساله باعث کاهش تقاضا برای خرید گواهی شد، به طوری که فقط برای خودروهای موجود در گمرک، گواهی اسقاط مصرف می‌شد. او ادامه داد: این اتفاق، کاهش قیمت گواهی اسقاط خودروهای فرسوده را به‌همراه داشت و مراکز اسقاط از روی ناچاری و به دلیل وضعیت نامناسب اقتصادی، نسبت به فروش پایین‌تر از قیمت تمام شده گواهی اسقاط اقدام می‌کردند که باعث شد قیمت گواهی به یک میلیون و 300 هزار تومان کاهش یابد. مشهدی شریف با بیان اینکه از 27 بهمن 1398 دوباره محلی برای صدور گواهی اسقاط خودروهای فرسوده بابت تولید موتورسیکلت پیدا شد، افزود: شرکت‌های سازنده کامیون نیز از آن زمان متقاضی دریافت گواهی اسقاط شدند و با توجه به اینکه به‌طور متوسط سالانه 200 تا 300 هزار دستگاه موتور در کشور تولید می‌شود و با توجه به اینکه اسقاط هر سواری معادل 7 موتور سیکلت است، بین 30 تا 40 هزار فقره گواهی اسقاط مورد نیاز بود. وی ادامه داد: انباشت گواهی اسقاط در مراکز اسقاط 80 تا 100 هزار فقره بود و تولیدکنندگان موتورسیکلت طی دو سال تمام گواهی اسقاط موجود در مراکز اسقاط را مصرف کردند.

رشد قیمت گواهی اسقاط در پی گرانی خودرو

رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی مراکز اسقاط خودروهای فرسوده تصریح کرد: در این شرایط باید گواهی اسقاط جدید تولید می‌شد اما طبیعی بود که قیمت گواهی جدید بر اساس قیمت جدید خودروهای فرسوده تعیین می‌شد، نه مطابق با نرخ‌های سال 1396 و قبل از آن. به عبارتی وقتی قیمت پراید از 20 میلیون تومان به 200 میلیون تومان رسیده به تبع قیمت خودروی فرسوده نیز افزایش یافته و دیگر کسی حاضر نیست آن را با قیمت 5 یا 6 میلیون تومان به مراکز اسقاط تحویل دهد. وی افزود: با افزایش قیمت خودرو، قیمت خودروهای فرسوده نیز به‌شدت افزایش یافت اما قیمت گواهی اسقاط افزایش چندانی نداشته، به طوری که قیمت هر گواهی در بهمن 1400 حدود 4 میلیون و 500 هزار تومان بود. مشهدی شریف ادامه داد: در اسفند 1400 که سازندگان موتور سیکلت تقاضای زیادی برای دریافت گواهی اسقاط داشتند مراکز اسقاط باید خودروهای فرسوده را با قیمت روز تحویل می‌گرفتند و گواهی جدید صادر می‌کردند، به طوری که قیمت خودروهای فرسوده به بیش از 15 میلیون تومان رسید و در حال حاضر قیمت خودروهای فرسوده باز هم بالاتر رفته است و ممکن است نرخ خرید این خودروها توسط مراکز اسقاط بالاتر هم برود زیرا قیمت خودرو افزایش داشته است. رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی مراکز اسقاط خودروهای فرسوده ادامه داد: مطابق آیین نامه از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، خودروسازان و واردکنندگان خودرو به عنوان مسئول اسقاط معرفی می‌شوند و این به معنی آن است که آنها باید نسبت به خرید خودروهای فرسوده از مالکان و تحویل به مراکز اسقاط اقدام کنند. حال آنکه مراکز اسقاط جهت تسهیل فرآیند اسقاط خودرو و در راستای تعامل بیشتر با تولیدکنندگان خودرو و موتورسیکلت اقدام به جمع آوری خودرو به نیابت از آنها می‌کنند تا مدت زمان اسقاط به نفع آنها کاهش یابد.

پیشنهاد مراکز اسقاط برای صدور گواهی اسقاط با کمترین هزینه

مشهدی شریف بیان کرد: اگر این موضوع باعث ایجاد این سوء‌تفاهم در میان تولیدکنندگان شود که مراکز اسقاط اقدام به گران کردن گواهی می‌کنند، پیشنهاد ما این است که آنها مطابق وظیفه قانونی خود مستقیما نسبت به خرید خودروی فرسوده از مالکان اقدام کنند و مراکز اسقاط نیز با کمترین هزینه حاضر به اسقاط خودروهای آنها هستند. او توضیح داد: ارزش ضایعات آهن یکدستگاه پیکان حدود 7 میلیون تومان است در حالی که هزینه صدور گواهی اسقاط این خودرو 5/12 میلیون تومان درمی‌آید. در چنین شرایطی امکان ندارد که گواهی اسقاط 4 میلیون تومان تمام شود. بخشی از گواهی اسقاط خودروهای فرسوده از محل اسقاط تاکسی‌ها تامین می‌شود که قبلاً قیمت هر تاکسی فرسوده 10 میلیون تومان بود اما حالا به بیش از 31 میلیون تومان رسیده و اخیراً نیز بحث افزایش قیمت مطرح است. این کارشناس اضافه کرد: تعیین قیمت گواهی اسقاط خودروهای فرسوده اردیبهشت هر سال از سوی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت به کارشناسان رسمی دادگستری ارجاع می‌شود و مراکزاسقاط هیچگونه دخالتی در تعیین قیمت گواهی اسقاط ندارند و نرخ گواهی اسقاط تابع نرخ خودروی فرسوده‌است. در واقع قیمت گواهی اسقاط خودروی فرسوده حاصل قیمت روز خودرو منهای ارزش ضایعات آن است و باید بهای قیمت، هزینه اسقاط و سود منطقی مرکز اسقاط نیز اضافه شود. او افزود: امسال نیز باید این اتفاق بیفتد که البته تا به حال این کار صورت نگرفته ولی امیدواریم طی 10 روز آینده قیمت جدید و عادلانه مشخص شود، هر چند بهتر است این موضوع به صورت مصوبه هیات دولت درآید.

طرح گواهی صرفه جویی انرژی منتظر تصویب در هیات دولت

مشهدی شریف با تاکید بر لزوم ورود دولت به موضوع اسقاط خودروهای فرسوده، گفت: اگر دولت از این مساله حمایت نکند تولید گواهی اسقاط به بن‌بست می‌رسد، چرا که هزینه صدور گواهی به‌طور سرسام‌آوری افزایش یافته و تا به قیمت واقعی برسد برای متقاضیان اسقاط، صرفه اقتصادی نخواهد داشت. او با بیان اینکه طبق قانون باید معادل 25 درصد خودروهای تولیدی کشور اسقاط شود، افزود: این رقم حدود 250 هزار دستگاه خودروی فرسوده می‌شود و با توجه به استفاده این خودروها توسط اقشار ضعیف جامعه، آنها تمایل زیادی به اسقاط با قیمت پایین ندارند که برای حل این مشکل نیازمند تسهیلات دولتی هستیم. رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی مراکز اسقاط خودروهای فرسوده توضیح داد: در این راستا طرح گواهی صرفه جویی انرژی را آماده کردیم که به مجلس، وزرای صنعت و اقتصاد، ریاست‌جمهوری و سازمان برنامه و بودجه ارائه شده و قرار است برای تصویب در هیات دولت مطرح شود. مشهدی شریف در مورد جزئیات این طرح توضیح داد: در این طرح عنوان شده که مصرف بنزین یکدستگاه خودروی نو 4. 12 لیتر کمتر از یک خودروی فرسوده است.

در صورت جایگزینی خودروهای فرسوده، با احتساب تفاوت قیمت هر لیتر بنزین آزاد و بنزین صادراتی (18 هزار تومان) روزانه بیش از 70 هزار تومان صرفه‌جویی بنزین برای هر خودرو خواهیم داشت که این رقم در طول یک سال معادل 25 میلیون تومان خواهد بود. او بیان کرد: در این طرح باید به کاهش آلودگی هوا، کاهش تصادفات و پایین آمدن نرخ مرگ و میر نیز توجه کرد که اگر دولت برای یک سال پرداخت این مبلغ را بپذیرد طی سال‌های بعد از آن می‌تواند از منافع اجرای طرح برخوردار شود و بر این اساس دولت به متقاضیان اسقاط خودروهای فرسوده، گواهی صرفه جویی انرژی تحویل می‌دهد که در بورس قابل خرید و فروش خواهد بود و این رقم علاوه بر مبلغ خودروی فرسوده، کمک نسبتاً خوبی به صاحبان این خودروها خواهد کرد. رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی مراکز اسقاط خودروهای فرسوده تصریح کرد: پیش بینی می‌کنیم از این محل 350 تا 400 هزار گواهی اسقاط طی سالجاری صادر شود و براساس پیش بینی‌های صورت گرفته در قانون بودجه 1401 بابت تخصیص 10 درصد خودروهای عرضه شده از طریق قرعه کشی خودروسازان به صاحبان خودروهای فرسوده، این مساله نیز می‌تواند مشوق مناسبی برای صاحبان خودروهای فرسوده باشد که قرار بود در اولین قرعه‌کشی خودروسازان اعمال شود و امیدواریم گام‌های موثری در جهت نوسازی ناوگان فرسوده کشور بردارد و رکود 5 ساله مراکز اسقاط خودروهای فرسوده رفع شود.