چرا “مادرانه” نامش “پدرانه” نشد
نشست سریال “مادرانه” در حالی برگزار شد که نویسنده آن تأکید کرد تا به حال نوشته هایش کمترین ممیزی را داشته‌اند و تهیه کننده نیز به سکانسهایی اشاره کرد که اگر در سریال دیگری بود، ممیزی می‌شد همچنين درباره دلايل انتخاب نام سريال و نقدهايي كه به آن شده توضيحاتي ارائه شد.
به گزارش خبرنگار مهر، نشست مطبوعاتی سریال “مادرانه” با حضور جواد افشار کارگردان، سعید نعمت الله نویسنده، محمدرضا شفیعی تهیه کننده، خشایار موحدیان تدوینگر، عباس غزالی، شقایق فراهانی و هستی مهدوی بازیگران عصر روز گذشته چهارشنبه 9 مرداد ماه در موسسه وصف صبا برگزار شد.
نعمت الله در این نشست در پاسخ به این انتقاد که “مادرانه” نسبت به کارهای قبلی او یک قدم به عقب است، اظهار کرد: نباید هر کار فرد بهتر از کار قبلش باشد مگر ما خودرو تولید می کنیم که خودروی بعدیمان امکانات جدیدتری داشته باشد. هر کار من لحن و حال خودش را دارد و دارای نقاط ضعف و قوت خودش است.
سریال معمایی نمی‌نویسم
وی در خصوص گره گشایی و گره افکنی در سریال توضیح داد: من هیچوقت سریال معمایی ننوشتم و این بخش موضوع مورد علاقه من نیست، علاقه ای ندارم مدام تماشاگر را سورپرایز کنم بلکه می خواهم آدم ها کنار هم باشند و حرف هایی در این میان زده شود بنابراین چیزی برای مخفی کاری ندارم.
وی همچنین در این باره که شخصیت ها اغراق شده اند، اظهار کرد: از هملت تا آثار کنونی عنصر اصلی آثار نمایشی غلو است، آدم های سریال های من هم خاکستری هستند. همان طور که “تا ثریا” به کارگردانی سیروس مقدم زنی چادری را دیدیم که به چه حال و روزی می افتد اما مثلا ً کاراکتر اردلان غلو ندارد اما اغراق در شخصیت نایب را می پذیریم. پلنگ صورتی بارها توسط یک ماشین له می‌شود و یا در یک مجموعه‌ی نمایشی آدمی از بلندی خودش را پایین پرت می‌کند و یا اینکه دو نفر که دشمن هم بوده‌اند عاشق هم می‌شوند در نتیجه من از غلو همه استفاده‌هایم را می‌کنم.
این نویسنده ادامه داد: من تلاش می کنم قصه هر قسمت یک وجب جلو برود. شاید برای برخی از منتقدانی که تند تند آثار را می بینند و تند تند می نویسند تا به فوتبال شان برسند قصه ما کند می گذرد. نمی شود گفت ما چون حرف زده ایم پس قصه نداشته ایم و یا چون قصه گفته ایم حرفی نداشتیم کاراکتر باید حرف بزند و اینها لازم و ملزوم هم و عناصر یک درام هستند.
نعمت الله یادآور شد: گاهی در یک اثر قصه محور قرار دارد، گاهی شخصیت محور است و ترکیب سنجیده و درست این عناصر دراماتیک است که اثری را خلق می کند.
لحظاتی از سکوت در “مادرانه”
همچنین افشار کارگردان سریال نیز در این رابطه اظهار کرد: “مادرانه” به اندازه نشان می دهد و به اندازه حرف می زند اتفاقاً ما لحظات بسیاری بدون حرف و سرشار از سکوت داریم که با رفتار، میزانسن و فضاسازی قصه را در این لحظه ها جلو برده ایم اما اگر لازم بوده حرفی بزنیم آن را گفته ایم.
وی تاکید کرد: نویسنده در این سریال نقشه راه داشته است و ما به اقتضای داستان پیش رفته ایم.
شفیعی نیز در این راستا اظهار کرد: المان‌های نمایش اجزایی هستند که سریال را شکل می‌دهند؛ قصه، پرداخت مناسب، مفهوم و … گاهی در یک سریال انرژی روی قصه گویی می‌افتد و گاهی پرداخت‌های مناسب یا شخصیت‌های جذابی می‌بینیم.
قصه را نمی توان با رمان مقایسه کرد
نعمت الله نیز با اشاره به کاراکترهای جلیل و اردلان یادآور شد: اردلان در باشگاه کشتی جلیل شاگردی می‌کرده است بنابراین طبیعی است که اکنون در جایگاه‌های اجتماعی متفاوت شباهت‌های بیشتری با هم داشته باشند. قصه رمان نیست، مثل “کوری” ساراماگو یا “صد سال تنهایی” مارکز که بتوانی بگویی خوب بود یا بد بود، قصه متریالی چون موسیقی، تصویر و … نیاز دارد. فیلمنامه با دیگر عناصر است که کامل می‌شود.
وی افزود: تاریخچه شعر به قبل برمی‌گردد. بنابراین اگر شعری بخوانیم می‌توانیم بگوییم خوب بود یا بد بود. ما از ابوسعید و حافظ و مولانا داشته‌ایم تا شاملو و نیما و… بنابراین قضاوت در این زمینه آسان‌تر است. اما هنر نمایش به دلیل کم سن و سال بودن چنین شرایطی ندارد.
وی ادامه داد: عمر این صنعت آنقدر زیاد نیست که بگوییم فلان فیلمنامه یا سریال اشتباه است یا خیر. در آثار نمایشی تلویزیونی و سینمایی سلیقه اتفاق اصلی است. هر کسی سلیقه خودش را دارد و بر این اساس حرف می‌زند.
قصد رقابت نداشتیم
افشار در ادامه در خصوص رقابت بین سریال های رمضانی اظهار کرد: ما قصد رقابت نداشتیم. خوشحالیم که مخاطب اکنون سریال را دوست دارد. ساعت پخش هم فرقی نمی کند وگرنه سریال ما در ساعت یک و نیم شب که در شبکه تماشا بازپخش می شود هم بیننده دارد.
شفیعی نیز در این خصوص گفت: گذشته از ژانر یک اثر و زمان پخش آن، کیفیت کار است که مخاطب به دنبال آن می گردد. اگر ما ذره ای هم کم فروشی کنیم نباید توقع داشته باشیم بیننده پای کار بماند.
سومین بار است با مادرم همبازی می شوم
در ادامه فراهانی درخصوص همبازی شدن با مادرش در این سریال تصریح کرد: من سال 59 در صحنه تئاتر با مادرم همبازی بودم. در عرصه تصویر نیز فیلم سینمایی “مهره” را داشتم که در یک سکانس با پدر و مادرم بازی می کردم.
وی در خصوص شباهت زندگی کاراکتر مریم به زندگی خودش گفت: نمی خواهم وارد زندگی شخصی ام بشوم. به هر حال تمام ما در خانواده هایمان شاهد اعتیاد جوانان هستیم، بچه های طلاق داریم و در میان اقوام و فامیل چنین چیزهایی را تجربه کرده ایم. در “مادرانه” به جای محکوم کردن یک معتاد، به زیبایی نشان داده می شود که چه اتفاقی می افتد یک جوان به طرف بزهکاری، خلاف و ستیزه جویی می رود.
فراهانی تأکید کرد: ما در این سریال پدری را می بینیم که پدر بودن را در خرج کردن می بیند و رابطه ای با فرزندان خود ندارد.
گزیده کاری اجباری
پس از این، غزالی که با دو سال وقفه پس از “وضعیت سفید” در یک سریال دیگر بازی کرده است، درباره این حضور توضیح داد: “مادرانه” اتفاق خوبی بود. من مدیون بسیاری از دوستانم هستم. در این مدت تلاش کردم با وسواس کار کنم، انرژی فراوانی دارم، خیلی دوست دارم کار کنم اما این روند باید سنجیده اتفاق بیفتد. بنابراین به ناچار گزیده کار بودم و دو سال پیشنهادات را رد کردم.
وی ادامه داد: پنج سال پیش اتفاق خوبی در زندگی هنری من افتاد و در سریال “رستگاران” با سیروس مقدم و سعید نعمت الله همکاری کردم. با این سریال زندگی هنری من تغییر کرد و خدا حرف دلم را شنید. “مادرانه” هم اتفاق شیرینی است چون احساس می‌کنم نتیجه خوبی از صبوری ام گرفته ام. با افشار نیز پیش از این در فیلم تلویزیونی “همان نور معروف” کار کرده بودم و امیدوارم جواب اعتمادشان را داده باشم.
همچنین موحدیان تدوینگر سریال درباره عدم پخش ترانه احسان خواجه امیری در نخستین قسمت توضیح داد: خواجه امیری چند اتود زد که سرانجام یکی مقبول افتاد و میکس و تدوین شد. اما نتوانستیم قسمت اول آن را پخش کنیم.
نعمت الله درباره ربطِ وفاداری به الگوهای از پیش تعیین شدهای چون انتخاب اسم اردلان و ظاهر خاص برای یک شخصیت منفی و انتخاب اسم محمدجواد و ظاهر خاص دیگر برای یک شخصیت مثبت و عنصر ممیزی، تصریح کرد: اگر قرار بود اسم شخصیت اصلی ما که یک رانت خوار است عباس باشد که همه کفن می پوشیدند و به خیابان می آمدند. این یک ممیزی قدیمی است.
نباید از ممیزی غر بزنم
وی ادامه داد: البته نباید درباره ممیزی غر بزنم چون کارهای من همواره کمترین ممیزی را داشته اند. روی هم شاید در حد 7، 8 دقیقه و چند دیالوگ از کارهایم حذف شده باشد که همواره آنها را در صفحه شخصی ام در فضای مجازی منتشر می کنم. برخی ممیزی ها هستند که طی 34 سال عادی شده اند و من با دیالوگ ها آنها را یادآوری کرده ام.
شفیعی نیز در این زمینه به ممیزی های شناخته شده اشاره و تأکید کرد: ما امشب سکانسی داریم که اگر در هر سریال دیگری بود مشمول ممیزی و سانسورهای اجتماعی می شد اما اتفاقا این سکانس باید در این سریال قرار می گرفت. چون نقطه زوم ما چیز دیگر و نگاه تربیتی است.
این تهیه کننده تصریح کرد: تلویزیون موظف است اثری تولید کند که از بچه پنج ساله تا پیرمرد 70 ساله بتوانند آن را ببینند. اما همین امشب سکانسی می بینید که در آن بچه از جیبش مواد بیرون می آورد. ما این را نشان می دهیم و بعد صحنه دیگری نشان می دهیم که تاثیرش را می بینیم و بیننده قانع می شود.
اگر اسم سریال “پدرانه” بود…
نعمت الله نویسنده آثاری چون “جراحت” و “شیدایی” در ادامه یادآور شد: واقعا ممیزی کاری به این کار نداشته و نباید غر بزنیم. اگر قرار بود ممیزی صورت بگیرد باید اردلان به عنوان یک ضدقهرمان درسته از کار حذف می شد. او تمام خصوصیات یک مادر را ایفا می کند. مطمئنم که اگر اسم سریال را “پدرانه” انتخاب می کردیم با آن مخالفت می کردند.
فراهانی در ادامه گفت: “مادرانه” در دیالوگ ها و محتوایش به مخاطب احترام می گذارد. این سریال به شعور ملت ایران احترام گذاشته است. متاسفانه سریال ها در چند سال اخیر گوش شنونده را به ساده اندیشی عادت داده اند اما در این سریال سواد و فرهنگ مردم در نظر گرفته شده و سعی کردیم آنها را ارتقا دهیم.
نعمت الله نیز به انتقاد از منتقدان پرداخت و تأکید کرد: من در میان مردم نظراتی متفاوت از نظرات منتقدان می شنوم. اصلا من بیشتر منتقدان را نمی شناسم. اما شقایق فراهانی با این همه کار و خانواده یا دکتر سلطانی را می شناسم که بی تعارف ترین افراد برای نقد آثارم هستند و حب و بغضی هم ندارند. من انتقادپذیر هستم اما از کسانی که قبولشان داشته باشم.
وی درباره حمید نعمت الله نیز گفت: او هیاهو ندارد وگرنه اتفاقات دیگری برایش رخ می داد. در سال های پس از انقلاب کدام سریال به کیفیت “وضعیت سفید” تولید شده؟
احترام به بزرگتر در “مادرانه”
همچنین افشار در این باره اظهار کرد: کدام سریال بوده که متن نمایشی اش به اندازه ما پر مغز و سرشار از محتوای آموزنده بوده است؟ ما در این سریال برای مشکلات زن و شوهر و پدر و فرزند راهکار ارائه می کنیم. در این اثر نمایشی احترام به مادر و پدر را فراوان می بینید. زن بالغ 40 ساله ای که به تصمیم و نظر پدرش احترام می گذارد. دختری را می بینیم که ناهنجاری از خود بروز می دهد و ما تلاش کرده ایم ریشه یابی درست و دقیقی از شرایط او داشته باشیم.
وی افزود: وقتی کار نمایشی عنوان مناسبتی پیدا می کند، نیازمند آموزه های دینی است، محتوای غنی و پرمغزی که مخاطب لحظه به لحظه از آن دریافت مثبت داشته باشد و در لحظه لحظه این سریال مضامین پندآموزانه ارائه می شود. اما من متاسفم برای مخاطبی که با این وجود سر و ته شدن تلفن همراه یک کاراکتر برایش اهمیت دارد.
نعمت الله در این زمینه گفت: البته سریال منشی صحنه دارد، کارگردان دارد، من به عنوان نویسنده سر صحنه بودم. ما هم به نوبه خود مقصریم. دم هرکسی این را دیده و نوشته گرم. آدم دقیقی بوده. “مادرانه” در اندازه من و افشار بود. من بهتر از هر کسی به نقاط ضعف و قوت خود واقفم.
هدفمان سرگرمی و باقی چیزها اشانتیون است
وی افزود: اولین هدف “مادرانه” سرگرمی است و اگر توانسته حرفی بزند که احساسات کسی را برانگیزد یا حس دختری را نسبت به پدرش تغییر داده و …. این اشانتیون کار بوده است. مثل اینکه می نویسند: باشگاه فرهنگی و ورزشی! باشگاه ورزشی است و شاید گوشه اش یک کار فرهنگی هم بتوان انجام داد.
این نویسنده تصریح کرد: سریال ما 70، 80 درصد بیننده داشته است. شاید سازمان به این نتیجه رسید که اثر ما مخاطب نداشته یا می تواند کسی را بیاورد که این مخاطب را 90 درصدی کند.
در ادامه شفیعی به فردی اشاره کرد که قرار بوده به عنوان مشاور در کار حاضر باشد اما این همکاری میسر نشده و حالا او یادداشتی در یکی از رسانه ها گذاشته که مردم در نظرات به او پاسخ داده اند.
همسن رها بودم تنها اعتیاد نداشتم
مهدوی بازیگر نقش رها نیز در سخنانی گفت: دخترها در یک سنی در مقطع دبیرستان همه شبیه هم می شوند. خود من در مقایسه با رها تنها چیزی که نداشتم اعتیاد بود!
وی ادامه داد: برای نزدیک شدن به بحث اعتیاد هم مردی از کمپ ترک اعتیاد آمده بود و مرا در این زمینه راهنمایی کرد. من از بین نقش هایم دو تا را از همه بیشتر دوست داشتم که رها یکی از این دو بود.
این نشست در دقایق نزدیک اذان مغرب با گرفتن چند عکس یادگاری به پایان رسید.
