ضرر هنگفت و بزرگ «ونزوئلا»

فرارو- در زیر یک آفتاب سوزان استوایی دو کارخانه از بزرگترین کارخانه های تقطیر عرق نیشکر در امریکای لاتین در سراسر آسفالت داغ منطقه آزاد پاناپارک واقع شده اند. صاحبان هر دو کارخانه اهل ونزوئلا هستند و هر دوی آنان پاناما را به عنوان پناهگاهی امن برای فرار از وضعیت کشورشان انتخاب کرده اند.
به گزارش فرارو به نقل از بلومبرگ، این پارک صنعتی که برای رسیدن به آن باید 30 دقیقه از شرق منطقه تجاری پاناماسیتی رانندگی کرد، دست کم چهار کسب و کار مهاجران ونزوئلایی دیگر از جمله سازندگان ماشین آلات حفاری نفت، دو شرکت لجستیکی و تازه ترین شرکت وارد شده در زمینه تولید بطری آب میوه را در خود جای داده است. دو شرکت تولید عرق نیشکر “رون دیپلماتیکو” و “رون سانتا ترزا” نام دارند و به عنوان بسته بندی مجدد عمل می کنند بدان معنا که الکل فرآوری شده از نیشکر در ونزوئلا را وارد کرده و تا زمانی که محصول مقطر برای صادرات در بطری آماده شود در خمره های چوبی در پاناما به مشروب رام تبدیل می شود.
“جیان گویدو آردیتی” مدیر رون دیپلماتیکو در پاناما می‌گوید فروپاشی رونق نفت ونزوئلا در سال 2015 میلادی او را مجبور ساخت تا برای ادامه کسب و کارش به پاناما پناه ببرد. برند ممتاز مشروب رام تولید شده توسط کارخانه او که تا بطری ای 300 دلار نیز به فروش می رسد برای دهه ها در کشوری که به دلیل مصرف بیش از حد کالاهای لوکس معروف است، رشد کرده بود. با این وجود، آغاز افزایش تورم شدید در ونزوئلا قدرت خرید ونزوئلایی ها را عملا یک شبه از بین برد.
در نتیجه، جیان گویدو آردیتی به صادرات روی آورد و استفاده پاناما از دلار آمریکا به عنوان ارز خود و هم چنین موقعیت آن کشور به عنوان یک چهار راه تجارت جهانی سبب تبدیل شدن اش به عنوان پایگاهی برای کسب و کار ونزوئلایی ها شد.
رون سانتا ترزا نیز با محاسبه مشابهی به پاناما نقل مکان کرد. بسیاری از 5 هزار کارآفرین ونزوئلایی نیز در سالیان اخیر به دلیل مشابهی به پاناما رفته اند.  آردیتی که برای کمک به رون دیپلماتیکو در دوران انتقال آن برند به پاناما آمده می گوید: “من ونزوئلا را صادرکننده پیشرو قدرت مغز در جهان امروز نامیده ام جایی برای فرار مغزها”!
در طول نیم قرن گذشته هیچ کشوری در آمریکای لاتین به اندازه ونزوئلا در دوران رونق نفتی که در دهه 1970 میلادی آغاز شد فارغ التحصیل دانشگاهی نداشت. کارشناسان مهاجرت تخمین می زنند که حدود 2 میلیون ونزوئلایی با مدرک تحصیلی پیشرفته اکنون در خارج از کشورشان زندگی می کنند. اکثر آنان در منطقه امریکای لاتین باقی مانده اند جایی که تقاضا برای مدیران، مهندسان و سایر متخصصان آموزش دیده اسپانیایی زبان اغلب از عرضه محلی بیش تر است.
سازمان بین ‌المللی مهاجرت سازمان ملل (IOM) در ماه نوامبر نتیجه مطالعه ای را منتشر کرد که نشان می‌داد تقریبا 145000 ونزوئلایی که اقامت قانونی پاناما را دریافت کرده اند سالانه بیش از 200 میلیون دلار مالیات بر خرده فروشی و املاک و سایر موارد مشابه را در آن کشور پرداخت کرده اند. هزینه این میزان مالیات جمع آوری شده از سوی مقام های پانامایی تقریبا چهار برابر بودجه 53 میلیون دلاری سالانه آن کشور برای ادغام مهاجران است که عمدتا به منظور ثبت نام در مدارس و دسترسی به سیستم های مراقبت بهداشتی آن کشور صرف می شود.
هم چنین، مطالعه سازمان بین ‌المللی مهاجرت بیش از 5500 شرکت را که به طور رسمی توسط ونزوئلایی‌های مقیم پاناما ثبت شده اند مورد ارزیابی قرار داده و نتایج آن نشان می دهد که  از این تعداد حدود 1000 شرکت حداقل یک میلیون دلار فروش سالانه دارند. از این تعداد دست کم 250 شرکت فروش سالانه 10 میلیون دلاری یا مقادیر بیش تر را دارند. در مجموع، این شرکت‌ ها تقریبا 40000 شغل ایجاد کرده‌اند که 75 درصد حقوق پرداختی آن توسط شهروندان پانامایی دریافت می‌ شود.
دست کم 7 میلیون ونزوئلایی در خارج از کشور خود زندگی می کنند که اکثر آنان در کلمبیا کشور همسایه به سر می برند. اکثر مهاجران ونزوئلایی کشورشان را پس از سال 2016 میلادی ترک کردند. کارشناسان مهاجرت پیش بینی می کنند که تعداد مهاجران ونزوئلا تا سال 2025 به 8 میلیون نفر برسد اگرچه داده های اخیر نشان می دهند که  سرعت مهاجرت به طور قابل توجهی کاهش یافته است. برخی از ونزوئلایی ‌ها با تثبیت وضعیت اقتصادی به کشور بازگشته ‌اند هرچند داده ‌های مربوط به تعداد آنان نادرست است.
گزارش صندوق بین المللی پول در ماه دسامبر تخمین زده بود که هجوم مهاجران ونزوئلا به پرو و کلمبیا ظرفیت تولید اقتصادی این کشورها را تا پایان دهه به ترتیب 4.4 و 3.7 درصد افزایش خواهد داد. این گزارش هم چنین خاطرنشان ساخت از آنجایی که بخش بزرگی از تازه واردان دارای مدرک تحصیلی پیشرفته هستند موفق شده اند با سهولت نسبی و بدون ایجاد جابجایی در بازار کار که اغلب احساسات ضد مهاجر را تحریک می‌کند شغلی برای خود پیدا کنند.
پژوهشگران صندوق بین المللی پول با اشاره به مهاجرت کوبایی ها در دهه 1960 میلادی به دنبال وقوع انقلاب کوبا، مهاجرت پس از انقلابی که با بحران پزو در مکزیک در دهه 90 میلادی رخ داد و موج های اخیر مهاجران هایئتی و نیکاراگوئه که به دلیل بی ثباتی سیاسی و مشکلات اقتصادی از کشورهای شان فرار می کنند، نتیجه گرفته اند که مهاجران ونزوئلا دارای مزایای ساختاری نسبت به سایر دوره های مهاجرت بزرگ هستند. نویسندگان آن گزارش نوشته اند: “ونزوئلایی ‌ها نسبت به شهروندان کشورهای مقصد تحصیل کرده‌ تر هستند و موانع جذب زبانی و فرهنگی آنان نسبتا کم است”.
“اورلاندو سوتو” در سال 2008 از ماراکایبو مرکز صنعت نفت ونزوئلا به پاناما سیتی نقل مکان کرد. در آنجا او مغازه کوچک فلزی پدرش که قوطی های شیر برای کارخانه های لبنی تولید می کرد را به یک تولید کننده مخازن فولادی تبدیل کرد تا نفت خام ونزوئلا را به پالایشگاه هایی مانند شل، شورون، بریتیش پترولیوم و شرکت انحصاری نفت دولتی پترولئوس د ونزوئلا منتقل کند. او در زمینه کسب و کار خود 300 پرسنل داشت. این مرد 54 ساله اما با اشاره به دوره قدرت گرفتن چاوز و “انقلاب سوسیالیستی” او که منحر به فروپاشی اقتصاد وزنوئلا شد می گوید:”با ظهور چاوز همه چیز خراب شد”.
سوتو می گوید هواداران چاوز پاکسازی شرکت نفت دولتی از تکنوکرات هایی که از نظرشان از لحاظ ایدئولوژیک غیر قابل اعتماد بودند را آغاز کردند. آنان از کارکنان خود خواستند تا اعتصاب کنند و در مقطعی شرکت ها را تهدید به سلب مالکیت کردند. پس از آن وضعیت امنیتی رو به وخامت بود و برادر کوچک تر سوتو قربانی به اصطلاح آدم ربایی شد و ربودن و رها کردن هایی از سوی طرفداران چاوز برای باج گیری صورت می گرفت.
سوتو موفق شد دو کشتی کوچک بندری را که در دریاچه ماراکایبو اداره می کرد به پاناما بفرستد. او در آنجا شرکتی به نام Stward Corp را تاسیس کرد تا به کشتی‌ های دریایی عمدتا کشتی هایی که از کانال پاناما عبور می‌ کردند خدمات حمل و نقل دریایی ارائه دهد. ناوگان او متشکل از هفت کشتی شامل یک پمپ شناور است که قایق ‌های بزرگ را قادر می سازد تا سوخت گیری کنند. او می ‌گوید: “یکی کنار می ‌کشد و ما می ‌توانیم ظرف دو ساعت آن را تکمیل کنیم”. در آن تجارت او 200 پرسنل دارد که تقریبا تمامی شان پانامایی هستند. سوتو می گوید انتظار دارد فروش ناخالص امسال به 85 میلیون دلار برسد.
“دانیل اورانگا” یک دهه پس از سوتو در سال 2018 میلادی وارد پاناما شد. او تلاش های متعدد صورت گرفته برای ربایش اش پیش از رها کردن مزرعه 12 هزار هکتاری خود در خارج از کاراکاس را به یاد می آورد. او در نهایت 150 هکتار زمین در نزدیکی مرز پاناما با کاستاریکا خریداری کرد و خود را به عنوان برترین تولید کننده آووکادو هاس در کشور معرفی نمود.
این مرد 42 ساله می گوید: “پاناما کشور کوچکی است اما فرصت‌های بزرگی دارد. امنیت شخصی و حقوقی نیز در اینجا وجود دارد”. بسیاری از تازه واردان توانسته اند با سهولت نسبی اقامت قانونی پاناما را دریافت کنند البته دریافت مجوز کار دشوارتر است. Cepaven یک اتاق بازرگانی محلی که نماینده کسب ‌و کارهای ونزوئلا است با دولت لابی کرده تا قوانینی را که مشاغل خاصی از جمله پزشکی، حسابداری و حقوق را که تصدی آن به شهروندان پانامایی متولد شده پاناما یا دارای تابعیت آن کشور محدود شده را لغو کرده و برای ونزوئلایی ها به منظور کسب این مشاغل معافیت قائل شود.
برخی از اعضای Cepaven مانند سوتو، اکنون تابعیت پاناما را دریافت کرده اند. با این وجود، این کار برای بسیاری از مهندسان، تکنسین ها و مدیران ونزوئلایی امکان پذیر نشده است. “انریکه آلوارز” مدیر شرکت ساختمانی Grupo OTI که مهندسی تحصیلکرده در دانشگاه کرنل است می گوید: “من نمی‌توانم در اینجا به‌عنوان مهندس، حسابدار، معمار یا طراح کار کنم. این در حالیست که من تمام این مناصب را در ونزوئلا در زمانی که تجارتی موفق را مدیریت می کردم در اختیار داشتم. با این وجود، من می توانم در اینجا مدیر یک شرکت باشم”.
آلوارز در ونزوئلا در دوران ابتدایی زمامداری چاوز زندگی خوبی را برای خود ساخت. این مرد 57 ساله می گوید: “با این وجود، پس از گذشت مدتی دولت ونزوئلا تصمیم گرفت تا تولید کنندگان بخش خصوصی را حذف کند”. او در سال 2009 میلادی پس از در نظر گرفتن مکان های دیگری از جمله فلوریدا، اسپانیا و کلمبیا به پاناما نقل مکان کرد. او به زودی متوجه شد که اندازه کوچک پاناما به این معنی است که دیگر نمی تواند به قراردادهای عمومی بزرگ اعتماد کند جایی که حجم حاشیه سود ناچیز را جبران می کند. با این وجود، کوچک بودن پاناما فرصتی را نیز به همراه داشت: هیچ سازنده بزرگی به بازار پایین ‌تر خدمت نمی ‌کرد و این فرصتی را برای Grupo OTI فراهم ساخت. آلوارز با سرمایه‌گذاری 4 میلیون دلاری در کارخانه بتن کارش را در پاناما اغاز کرد.
هم چنین، او از موانع تجاری اندک پاناما برای واردات مصالح ساختمانی بدون عوارض استفاده کرد. امروزه Grupo OTI خانه های تک خانوار برای طبقه کارگر پاناما می سازد که هر یک کمتر از 70000 دلار به فروش می رسند. این خرید البته با خانه های لوکسی که ونزوئلایی معمولا در امتداد ساخل پاناماسیتی با صرف هزینه ای 500 هزار تا 1 میلیون دلاری خریداری می کنند فاصله زیادی دارد. آلوارز قصد دارد در سال جاری 300 واحد احداث کند.
سایر ونزوئلایی ها به صنایع جانبی نقل مکان کرده یا استارت آپ های خود را راه اندازی نموده اند. “کارلوس مورنو” یک پزشک درمانی که چندین دهه به عنوان مدیر اجرایی با غول‌های داروسازی از جمله فایزر و مرک همکاری کرده بود اخیرا اولین خدمات بستری در خانه پاناما را به نام DomiSalud راه‌اندازی کرد. ایده او بیماران را در خانه نگه می دارد تا مراقبت های پس از عمل یا مراقبت های تسکینی را دریافت کنند چرا که در غیر این صورت باید صدها دلار در روز صرف هزینه بستری در بیمارستان کنند. DomiSalud پرستاران را برای انجام کارهایی مانند تعویض پانسمان یا تجویز دارو اعزام می کند. سایر جنبه های مراقبت مانند تهیه غذا،توسط اعضای خانواده بیمار انجام می شوند. مورنو 53 ساله می گوید: “ما پروتکل بیمارستان را با اجرای بی عیب و نقص مطابقت می دهیم. من آن را ترکیب “دی اچ ال” (شرکت معروف تحویل مرسوله های پستی) با کلینیک کلیولند می نامم”.
“روبرتو استیزولی” 42 ساله که قادر به کار به عنوان طراح گرافیک نبود تصمیم گرفت به تحقق رویای همیشگی خود یعنی اداره یک رستوران روی آورد. او اکنون صاحب “کازا استیزولی” یک رستوران گران قیمت است که به گردشگران و مهاجران ثروتمند خدمات ارائه می دهد. او هم چنین یک غذاخوری به نام “شاورما گایز” را اداره می کند که غذاهای خاورمیانه سرو می کند. او استارت ‌آپ‌ های ونزوئلایی را در میان تامین ‌کنندگان خود معرفی می‌ کند: یکی پرورش دهنده قارچ ‌های ارگانیک، دیگری عمده‌ فروش مشروب و سومی تامین ‌کننده ماهی و گوشت.
ونزوئلایی‌ هایی که مهارت‌ و امکانات کم تری دارند به این راحتی در پاناما ریشه ‌دار نبوده‌ اند. این موضوع به طور خاص در مورد جوامع روستایی ونزوئلایی صدق می کند که به عنوان گدایان گوشه خیابان مورد انگ قرار می گیرند.
از اواسط سال گذشته پاناما مهاجرانی را که از مرز جنوبی خود با کلمبیا در حال پیاده ‌روی هستند تشویق کرده تا به حرکت شان به سمت شمال ادامه دهند و حتی برای پرداخت هزینه کرایه اتوبوس آنان به کاستاریکا نیز کمک مالی می ‌کند. به نظر می رسد دولت پاناما نیز هم چون دولت های مکزیک، کاستاریکا، جمهوری دومینیکن و اکوادور به دنبال تغییر سیاست کار در سراسر منطقه است و به دنبال استفاده از استعداهای ونزوئلایی به منظور ایجاد مشاغل بیش تر برای مردمان محلی خود است