همایش بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و مراسم رونمایی از نشان قند پارسی در راستای پاسداشت زبان پارسی با حضور جمعی از مسئولان و هیات‌های دیپلماتیک مستقر در تهران، امروز (شنبه، ۲۳ اردیبهشت‌ماه) در تالار رودکی برگزار شد.

این همایش با نقالی آغاز شد که در آن نبرد رستم و اشکبوس برای حاضران روایت شد. البته در پایان بیتی منسوب به شاهنامه «چو ایران نباشد تن من مباد» هم خوانده شد که گفته می‌شود جعلی است.

در ادامه علی شهریار، دانشجوی ادبیات شعری را درباره زبان فارسی خواند.

سپس کلیپی از “سخنان مقام معظم رهبری در دیدار با شاعران” پخش شد مبنی بر “نگرانی درباره زبان فارسی و فرسوده شدن آن و گله از صدا و سیما برای استفاده نکردن از زبان معیار و صیقل‌یافته و استفاده از کلمات فرنگی”.

در ادامه فرشید مهدی‌پور، معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی با بیان اینکه گرامی‌داشت روز پاسداشت زبان فارسی یک امر تشریفاتی نیست، اظهار کرد: زبان هرکسی جهان اوست و جهان ما به زبان فارسی گره خورده است. زبان فارسی به جغرافیای کنونی ایران محدود نیست و کشورهای همسایه به زبان فارسی وفاداری دارند و علاقه‌مند هستند.

او با اشاره به “بیانات مقام معظم رهبری” تاکید کرد: زبان فارسی و فردوسی نقش مهمی در انسجام و وحدت و اتحاد ملی در ایران داشته و خواهد داشت.

مهدی‌پور با اشاره به ایجاد دبیرخانه پاسداشت زبان فارسی در وزارت ارشاد، گفت: این مجموعه برای سلامت زبان فارسی و حفظ زبان فارسی از آسیب‌ها، بهره‌گیری از اختیارات قانونی برای مقابله با به‌کارگیری واژگان و اصطلاحات بیگانه و تدوین ساز و کار اجرایی برای این امر ایجاد شده و همه این کارها برای پاسداشت زبان فارسی بوده است.

معاون مطبوعاتی ارشاد با اشاره به برگزاری این برنامه، گفت: بنا داریم همچون گذشته، این پویایی و نگهبانی از زبان فارسی را توسعه دهیم‌. معتقدم زبان فارسی همان‌قدر که برای برای ما ارزشمند است برای کشورهای دیگر و زبان‌آموزان فارسی، ارزشمند و جالب توجه است.

در ادامه مراسم، بلرام شوکلا، وابسته فرهنگی هند در ایران در سخنانی گفت: زبان پارسی و فرهنگ پارسی که زبان پارسی آن را حمل می‌کند، بخشی از موجودیت هندوستان است. هندوستان را بدون زبان فارسی و فرهنگ فارسی نمی‌توان تصور کرد و ما نیز باید پاسدار زبان فارسی باشیم تا خودمان را بشناسیم و هویت خودمان را زنده نگه داریم.

او در ادامه با بیان اینکه زبان فارسی به خاطر شاعران نامدار پرارزش شده است، اظهار کرد: شیرینی زبان فارسی در دل هندیان جا گرفته است، حتی در هندوستان اگر یک لیست از لوازم خانگی به زبان فارسی نوشته شده باشد در گوش هندیان این‌طور به نظر می‌رسد که این کارِ فنی شعر است زیرا زبان فارسی برای ما شیرینی دارد. زبان فارسی نه تنها به خاطر شیرینی در دل هندیان جا گرفته بلکه محتوای بزرگی دارد است. در زبان فارسی فقط فکر حکیمی حرف نمی‌زند بلکه رأی برهمنی هم حرف می‌زند. می‌توان گفت همه نژادیان در غنی‌ساختن این فرهنگ سهمی دارند.

بلرام شکلا با اشاره با شاعران هندی که به فارسی شعر می‌گویند گفت: زبان فارسی همه‌شمولیت دارد و همه را در آغوش می‌گیرد و پرارزش است. زبان فارسی ارزش‌های انسانی دارد و برایمان مهم است که زبان ارزش‌های فراجغرافیا و فرادین و فراتاریخ است که خیلی مهم است، مثلا عشق و ظلم‌ستیزی.

او در ادامه برگردان خود را از مقدمه شاهنامه به زبان سانسکریت خواند و در پایان گفت: فارسی را پاس می‌داریم چرا که «قدر زر زرگر شناسد، قدر گوهر، گوهری».

سپس کلیپی درباره وضعیت زبان فارسی در روسیه و لهستان پخش شد.

در ادامه مراسم گروه صداپیشگان افغانستان سرودی درباره زبان فارسی اجرا کردند؛ البته ابتدا شعر نجیب بارور، شاعر افغانستانی را درباره زبان فارسی دکلمه کردند.

غلامعلی حداد عادل، رییس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی هم در این مراسم با خواندن شعری درباره زبان فارسی، روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی را یکی از مزیت‌های اردیبهشت خواند و اظهار امیدواری کرد، تلاش‌های وزارت ارشاد و فرهنگستان و سایر نهادها به بارور شدن زبان فارسی کمک کند.

او در ادامه افزود: هرجا سخن از ایران و ایرانی، هویت و ملیت ایرانی است، نام فردوسی مطرح است و پای او در میان است و سفره فردوسی گسترده شده است. هرجا سخن از زبان فارسی است، فردوسی بزرگ پاسدار زبان فارسی است.

حداد عادل ادامه داد: برای ایرانیان مایه افتخار است که کتابی دارند با بیش از هزار سال سابقه و ۶۰ هزار بیت که امروز بعد از گذشت هزار سال، همه آن را می‌خوانند و می‌فهمند. شاید چنین چیزی در میان سایر ملل یا اصلا نظیر نداشته باشد یا کم‌نظیر باشد که مردم بتوانند رابطه خود را با یک کتاب در طول هزار سال به طور یکسان حفظ کنند. این حیرت‌انگیز است که قشرهای گوناگون مردم از عامه مدرسه نرفته تا استادان دانشگاه، همه با فردوسی و شاهنامه او سروکار دارند. در روستاها فراوان بوده و هستند که شاهنامه را از حفظ دارند. در شهرها نیز نقالان شاهنامه را برای مردم می‌خواندند و مردم آن را می‌فهمیدند. حتی در روستاها تعزیه سیاوش برگزار می‌شد و مردم برای آن می‌گریستند، در زورخانه‌ها و ورزش پهلوانی نام فردوسی و شعر حماسی‌اش حضور دارد و اندیشمندان در کتاب‌های حکمت همه از فردوسی یاد می‌کنند.

او سپس شاهنامه را به ظرف بلورینی تشبیه کرد که هم ظرف آن و هم مظروفش برای ما اهمیت دارد.

حداد عادل اظهار کرد: تاریخ کهن ایران و تاریخ اسطوره‌ای که مکتوب نشده مایه اصلی شاهنامه است و فردوسی مسلمان شیعه از زبان خود آن را نقل کرده که سرشار از ظرایف قرآنی و معنوی و اسلامی است. به‌گونه‌ای که ایرانیان که به اسلام دلبستگی داشتند و دارند، احساس نکردند تضاد و تقابلی بین ملیتی که او می‌گوید و دین اسلامی که مردم به آن پایبند هستند، وجود دارد. او در این کتاب دوگانگی و دوقطبی ایجاد نکرده اما هویت ایرانی را نشان داده است، ایران تاریخ و پیشینه و ریشه‌ای دارد و مظروف را در زبان پارسی ریخته است.

حداد عادل تاکید کرد: تاریخ و زبان فارسی وامدار فردوسی است و شاهنامه گنجینه‌ای از واژگان برای گویشوران و شاعران، این کتاب سرشار از خردمندی و عقل‌ورزی است که با زبانی لطیف، استوار و دلنشین در همه جا راه دارد. به همین جهت شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز پاسداشت زبان فارسی را روز بزرگداشت فردوسی نام نهاد. هر وقت بخواهیم از زبان فارسی و پاسداری آن سخن بگوییم باید از فردوسی سخن بگوییم و بالعکس. در جهان امروز ما و همه ملت‌ها به هویت ملی احتیاج داریم تا در طوفان جهانی شدن و جهانی‌سازی خود را حفظ کنیم. ما هم اسلام و فرهنگ اسلامی و هم زبان فارسی را به عنوان هویت خود گرامی می‌داریم. با بزرگداشت فردوسی و پاسداشت زبان فارسی سعی می‌کنیم حافظ ارزش‌های معنوی خود باشیم و با سایر ملل تعامل و همکاری داشته باشیم تا در همه جا ایران را به زبان فارسی و فردوسی بشناسند.

در ادامه با حضور محمدمهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد، فرشید مهدی‌پور معاون مطبوعاتی و غلامعلی حداد عادل از نشان قند پارسی رونمایی شد و از کسانی که در زمینه ترویج زبان فارسی فعالیت می‌کنند، تجلیل و نشان قند پارسی به آن‌ها اهدا شد.

حیجابی کرلانگیچ، سفیر ترکیه در ایران.

رحمان‌علی میر علی‌زاده معاون وزیر فرهنگ تاجیکستان

داود حسینی، مدیر موسسه بهار آفرینش در کشور گینه

آرسن آواکیان، سفیر کشور ارمنستان در ایران

بلرام شوکلا، وابسته فرهنگی هند

میخائل فدروف، دبیر اول سفارت روسیه در ایران

مرادجانی بوریبایف، رئیس موسسه فرهنگی اکو

ناصر ابوشریف، از فعالان فرهنگی فلسطین از غزه

محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در سخنانی اظهار کرد: پاسداشت زبان و خط فارسی از اولویت‌های وزارت ارشاد قرار گرفته است زیرا زبان فارسی به عنوان نماد هویتی ایران بزرگ است و این زبان از مولفه‌های وحدت‌آفرین در کشورمان بوده است.

او با اشاره به سیر تاریخی زبان فارسی و ورود اسلام به ایران گفت: ایرانیان با همه وجود به خدمت اسلام عزیز درآمدند و آن را توسعه دادند. بسیاری از بزرگان و ادبای زبان عربی ایرانی هستند و در حوزه‌های مختلف علمی و دینی از فقه و کلام و اصول نوشته‌ و با قوت کار کرده‌اند. آن‌ها در کنار اهتمام به گسترش اسلام، از فرهنگ تاریخی خود غافل نشده و ترکیب زیبا و ماندگاری از هویت ایرانی و هویت اسلامی جمع کرده‌اند. امروز هویت اسلامی و ایرانی، به گونه‌ای در هم تنیده شده که نمی‌شود و نمی‌توان آن‌ها از هم جدا کرد.

وزیر ارشاد با اشاره به رودکی، فردوسی، حکیم نظامی، سعدی، حافظ و مولانا، گفت‌: آن‌ها گنجینه‌های بزرگی از آموزه‌های ایرانی و اسلامی به زبان فارسی برای ما به یادگار گذاشتند. زبان فارسی به واسطه قدرت بالایی که در انتقال معانی لطیف دارد، فضایل اخلاقی را به جامعه آموزش می‌دهد. زمانی که درباره شاهنامه یا «بوستان» و «گلستان» صحبت می‌کنیم، از فضایل اخلاقی‌ای چون قناعت، بزرگداشت والدین و بزرگان حرف می‌زنیم. یا در گنجینه حافظ و در اشعار عرفانی از مفاهیم بلند انسانی صحبت می‌کنیم. این‌ها گنجینه‌های بزرگی است که فارسی‌گویان برای جامعه بشری به یادگار گذاشته‌اند و فقط به زبان فارسی تعلق ندارند و همه دوستداران اخلاق و فضیلت تشنه این معرفت گرانقدر هستند.

اسماعیلی بیان کرد: ما ایرانیان با گویش‌ها و لهجه‌های مختلف صحبت می‌کنیم اما به زبان فارسی می‌بالیم و به آن افتخار می‌کنیم و آن را از مهم‌ترین نمادهای هویتی خود محسوب می‌کنیم؛ ترک و عرب و بلوچ و کرد همه ایرانی هستیم و با افتخار از زبان فارسی یاد می‌کنیم. این زبان محصور در جغرافیای سیاسی ایران نیست بلکه حوزه فرهنگی گسترده‌ای را به هم متصل کرده از تاجیکستان و افغانستان تا هند و ترکیه.

او سپس درباره کرسی‌های زبان فارسی در کشورهای مختلف صحبت کرد که با استقبال فارسی‌آموزان مواجه است و با علاقه این زبان را یاد می‌گیرند و این موضوع موجب رونق زبان فارسی شده و گفت: اما در داخل با وجود اقدامات خوبی که انجام می‌شود، نگرانی‌هایی داریم و این را نه از زبان خودم بلکه از قول رهبر انقلاب می‌گویم. در فناوری‌ها و مراواداتی که با کشورهای مختلف صورت می‌گیرد، باید مراقب باشیم زبان فارسی آسیب نبیند زیرا وظیفه تاریخی حفظ این زبان است. اگر در مواجهه تمدنی مراقب زبان فارسی نباشیم، این زبان دچار مشکل می‌شود. اگر همه بخش‌ها دست به دست هم دهند معادل‌های فارسی واژه‌ها همگانی می‌شود. زمانی همه می‌گفتند اس‌ام‌اس الان پیامک جایگزین و همگانی شده است.

اسماعیلی اظهار کرد: اگر کلمات زیبا با قدرت خلق زبان فارسی ساخته شود، مردم استفاده می‌کنند و سراغ کلمه غیرفارسی نمی‌روند. من به دوستان معاونت فرهنگی و دبیرخانه پاسداشت زبان فارسی سپرده‌ام از زبان فارسی و خط فارسی مراقبت کنند تا دچار مشکل نشود.

او سپس از مراودات با نهادهای مختلف از وزارت راه و شهرسازی و صدا و سیما تا شهرداری‌ها گفت؛ این که در اقلام تولیدی و مبلمان شهری از زبان فارسی استفاده شود و در تبلیغات بازرگانی دقت شود تا این گنج بزرگی که فردوسی و سعدی و حافظ و مولانا به یادگار گذاشتند دچار مشکل نشود و ما حاملان خوبی برای میراث گرانقدر خود باشیم و آیندگان به خاطر کاهلی و تنبلی در حفظ زبان فارسی ما را ملامت نکنند.

وزیر ارشاد بیان کرد: ما به زبان‌ها و گویش‌های مختلف احترام می‌گذاریم اما زبان فارسی زبان ملی و ملیت ماست و همه باید در ترویج و صیانت از زبان ملی با همه قوت و توان به میدان بیاییم