چالش هاي صنعت بسته‌بندي در ايران
پول‌نیوز، محمدعلی دیانتی زاده – بخش بسته‌بندي در كشور ايران از جمله بخشهايي از صنعت و خدمات است كه هيچ اداره و بخش خاصي در دولت به طور مستقيم به امور آن نمي‌پردازد. از اين جهت همواره نوعي غفلت در حق اين بخش دیده مي‌شود.
در تنظیم بودجه و يا تدوین استراتژي‌هاي خاص توسعه كشور نیز چيز مشخصي براي بخش بسته‌بندي كنار گذاشته‌نمي‌شود. اگر بودجه يا كمكي نيز براي توسعه بخش بسته‌بندي اختصاص يابد كسي نمي‌داند اين بودجه را چگونه بايد توزيع يا خرج كرد. زيرا بخش بسته‌بندي در كشور ما پراكنده و متنوع است.
تشكلهاي صنفي
فقدان تشكلهاي صنفي مربوط به بسته‌بندي باعث غير قابل دفاع شدن درخواستهاي بخش بسته‌بندي است. در واقع به دليل نبود يك صداي رسا مانند يك انجمن يا اتحاديه صداي بخش بسته‌بندي آن طور كه بايد به گوش مسئولان نمي‌رسد.
البته با توجه به پراكندگي موضوعي بخش بسته‌بندي، تأسیس يك تشكل كلي براي بسته‌بندي كه هر يك از اعضاي آن نماينده‌يك واحد صنعتي يا خدماتي باشند و در ضمن با يكديگر نيز منافع مشترك داشته‌باشند، ممکن به نظر نمی رسد.
از این رو بهترين كار ايجاد تشكلهاي صنفي در صنوف و صنايع جزء است. مانند صنعت كارتن، صنعت توليد لفاف بسته‌بندي، صنايع چاپ لفاف بسته‌بندي، ماشين‌سازان بسته‌بندي، جعبه‌سازان، سازندگان ظروف پلاستيكي، فلزي يا شيشه‌اي و…
مديريت
در حال حاضر و با ساختارهاي دولتي و صنفي كنوني امكان مديريت بخش بسته‌بندي در كشور ايران وجود ندارد و بار اين مسئوليت ناخواسته بر دوش چند موسسه و سازمان محدود دولتي و غير دولتي و بعضي مديران متخصص در چند واحد صنعتي مربوط به بسته‌بندي قرار دارد.
این در حالی است که بخش بسته‌بندي نيازمند توسعه‌اي است كه به كاهش هزينه‌هاي بسته‌بندي منجر شود. اين مهم به دست نخواهد آمد مگر در ديدگاه برنامه‌ريزان توسعه بخش بسته‌بندي حداقل در وسعت منطقه‌اي مد نظر قرار گيرد تا هزينه توليد كاهش يافته و كيفيت آن نيز مورد قبول مصرف‌كننده قرار گيرد.
تنوع و پراكندگي
كيفيت و كميت پراكندگي پايگاه‌هاي خدمات بسته‌بندي از جمله موارد بسيار مهم در توسعه بخشهاي توليدي از جمله بخش كشاورزي است. اما در كشور ما هنوز سازماندهي براي توزيع خدمات بسته‌بندي صورت نگرفته و البته اين كار نيازمند همگرايي بين طرفهاي ذي‌نفع است.
در حال حاضر استانهايي كه بيشترين سهم توليد را دارند، به خودی خود سهم بيشتري از صنايع بسته‌بندي را به خود اختصاص داده‌اند. از این رو ابتدايي‌ترين دستورالعمل در خصوص برنامه‌ريزي براي بسته‌بندي كشور، بررسي وضعيت تقسيم امكانات بسته‌بندي در سطح كشور است.
چاپ بسته‌بندي در ايران
چاپ بسته‌بندي از جمله رشته‌هايي در صنف چاپ است كه طي سالهاي اخير توسعه كمي و كيفي خوبي داشته‌است. با اين حال با وجود به خدمت گرفته شدن ماشينآلات پيشرفته هنوز درصد قابل توجهي از آثار چاپي بسته‌بندي قابل رقابت با نمونه‌هاي خارجی خود نيستند.
از این رو صنعت چاپ بسته‌بندي ايران هنوز اعتماد كافي جامعه توليدي كشور را از لحاظ دقت، توانايي و بخصوص مشتري‌مداري به دست نياورده است. از اين رو واحدهاي توليدي كشور مدام در ميان چاپخانه‌ها سرگردانند و بعضي صاحبان صنایع نیز با وجود تكنولوژي پيشرفته موجود در كشور سفارش خود را به خارجی ها می سپارند.
بازرگاني مواد و ماشينآلات بسته‌بندي در ايران
اشتياق توليدكنندگان ايراني براي به روز كردن تجهيزات توليد و به كارگيري مواد بهتر روز به روز بر آمار خريد و فروش در بخش بسته‌بندي مي‌افزايد كه سهم قابل توجهي از آن نيز متعلق به مواد و تجهيزات خارجي است. در اين ميان بايد بين عرضه‌كنندگان محصولات خارجي تفاوتهايي قايل شد.
عده‌اي تنها به كار تجارت مي‌پردازند و كسب و كار آنها فقط فروش و خدمات پس از فروش است. این عده تمام تبليغات و سيستم اداري خود را در راستای فروش كالاي شركت ديگري به كار مي‌گيرند و اغلب نيز به نام شركتهاي مرجع شناخته مي‌شوند.
عده‌اي ديگر خود توليدكننده مواد، ماشينآلات و لوازم بسته‌بندي هستند اما بنا به دلايلي خاص چون كنترل بازار مصرف يا سودآوري بيشتر اقدام به واردات كالاهاي مشابه يا مكمل خود از خارج ميكنند. در اين دسته از واردكنندگان امكان انحراف از مسير اصلي يعني توليد داخلي وجود داشته و در صورتي كه قدرت كنترل بازار مصرف را نداشته‌باشند بازار را به نفع كالاي وارداتي از دست خواهند داد. ضمن آن كه مرجع اصلي كالا نيز ممكن است پس از مدتي عهد و پيمان خود با اين شركتها‌را با دلايلي ساختگي يا واقعي نقض كرده و خود به شكلي مستقل در داخل كشور به فعاليت ادامه دهد.
دسته سوم واحدهاي توليدي هستند كه براي تامين‌نيازهاي خود به طور مستقيم از خارج خريد ميكنند. اما ميزان خريد آنها به حدي است كه به هر دليل بخشي از كالاي وارداتي را در داخل به فروش مي‌رسانند. براي مثال مي‌توان به يك شركت نوشابه‌سازي داخلي اشاره كرد كه چند سال پيش براي تامين نياز خود مقداري درب بطري وارد كرد اما بخشي از آنها را در بازار مصرف به فروش رساند. بعضي از شركتهايي كه در اين دسته قرار دارند اقدام به گرفتن نمايندگي شركت مرجع ميكنند و بدين سان ضمن آن كه خيال خود را از تامين‌كالاي مورد نياز با قيمت مناسب راحت ميكنند كنترل فروش و آمار مصرف آن كالاي خاص در داخل كشور را نيز به دست مي‌آورند.
با این حال، متاسفانه صنعت بسته‌بندي و چاپ ایران از نظر تجارت مواد و تجهيزات و فن‌آوري‌هاي مربوط به نمونه‌گيري، كاليبراسيون، لوازم آزمايشگاهي و امثال اينها فقير است و ضرورت شکل گیری بخش تحقیق و توسعه در این صنعت بسیار احساس می شود.
