عصر طلایی اسلامی دوره ای بود که علم، ادبیات، هندسه، نجوم و سایر حوزه های دانش از قرن هشتم تا سیزدهم شکوفا شد. بدون دانشمندان این دوره که آثار یونانیان باستان را ترجمه کردند، احتمالاً بسیاری از دانش باستانی از بین می رفت.

محققان در کتابخانه‌های سراسر جهان عرب، به ویژه در بیت الحکمه، دانش یونانی باستان را در دوران طلایی اسلام ترجمه و حفظ کردند

جبر، که از یک کلمه عربی (الجبر) گرفته شده است، در این دوره توسعه یافت و ما اعداد خود را مدیون این دانشمندان هستیم. پزشکان در تشخیص سرطان پیشرفت هایی داشتند و حتی در آن دوره جراحی های پیچیده ای انجام می‌دادند.

ستاره‌های بی‌شماری کشف شد و نظریه‌های نجومی توسط محققان در دوران طلایی اسلامی ارایه شد.

رشد فرهنگی، علمی و سیاسی در دوران طلایی اسلامی در سراسر جهان اسلام که از آسیای مرکزی، خاورمیانه، شمال آفریقا و تا اسپانیا امتداد داشت، برجسته بود.

با این حال، بغداد مهمترین شهر در این دوره بود، جایی که بیت الحکمه توسط خلیفه عباسی در اواخر قرن هشتم تأسیس شد.

از آنجا که بغداد در آن زمان بزرگ‌ترین شهر جهان اسلام و مرکز فرهنگ و تجارت بود، دانشمندان از سراسر جهان برای تحصیل، آموختن و نوشتن در بیت الحکمه به این شهر می رفتند.

بیت الحکمه در جریان محاصره بغداد در سال ۱۲۵۸ به دست مغول ها ویران شد و عملاً هیچ شواهد باستان شناسی در مورد محتویات و چیدمان این سازه وجود ندارد.

در مورد این که آیا بیت الحکمه ، یک آکادمی عمومی بود و روشنفکران و شاعران آنجا گردهم می آمدند تا دانش خود را به اشتراک بگذارند یا یک کتابخانه خصوصی برای خلفای عباسی بوده، بحث هایی وجود دارد. در هر صورت، اهمیت بیت الحکمه به عنوان یک مرکز فکری در نوشته های معاصر و بسیاری از آثار علمی و تحقیقاتی، مستند شده است.

در دوران طلایی اسلامی، محققان تعداد زیادی آثار مهم شعر، ریاضیات و علوم را از فرهنگ‌های باستانی در سراسر جهان، به‌ویژه یونان باستان ترجمه کردند. این محققان که غالباً به زبان‌های لاتین، یونان باستان، عربی و سریانی تسلط داشتند، مهم‌ترین متون فرهنگ‌های باستانی را در سراسر جهان جستجو و به عربی ترجمه کردند تا امکان مطالعه گسترده آنها را در سراسر جهان اسلام فراهم کنند.

این دانش به راحتی در سراسر جهان اسلام منتشر شد؛ زیرا اعراب هنر ساختن کاغذ را به سرعت از چینی ها فراگرفته بودند که به آنها امکان می داد نسخه های خطی را به سرعت منتشر کنند.

اروپایی ها بعدها این تکنیک کاغذ سازی را از اعراب آموختند. در آن زمان، عربی یک زبان میانجی بود، زبانی که برای ایجاد ارتباط بین بسیاری از فرهنگ‌ها استفاده می‌شد، دقیقاً مانند انگلیسی امروز.

دانشمندان اسلامی بسیاری با استفاده از دانش یونانیان باستان، دانش زیست‌شناسی، هندسه، ریاضیات، پزشکی و نجوم را گسترش دادند.

خلفا مبالغ زیادی از ثروت هنگفت خود را برای حمایت مالی از دانشمندانی که در حال تحقیق بودند و نیز مترجمانی که برای پراکندن دانش فرهنگ‌های باستانی تلاش می‌کردند، هزینه می کردند.

این موج کنجکاوی فکری و تحقیقاتی با حمایت دولتی در جهان اسلام در تضاد شدید با اروپا بود که در آن دوران در قرون تاریک بسر می برد، میزان باسوادی پایین بود. در طول این مدت، در بسیاری از مناطق اروپا، بسیاری از آثار ارسطو، ارشمیدس و دیگر شخصیت‌های مهم یونان باستان به طور کامل مفقود شدند یا حتی ناشناخته ماندند.

با این حال، جهان اسلام در دانش روشن بود، زیرا کاتبان به طور خستگی ناپذیر آثار دانشمندان، فیلسوفان و ریاضیدانان یونان باستان را ترجمه می کردند که آثار آنها بعدها الهام بخش برخی از مهم ترین متفکران تاریخ شد.

در حالی که جست‌وجوی دانش، دانشمندان عصر طلایی اسلامی را به سمت آثار یونانیان باستان سوق داد، الهیات نیز در این زمینه نقش داشت.

مسلمانان بر این باورند که قرآن، کتاب مقدس اسلام، تمام جهان هستی را در بر می گیرد که شامل تمام قلمروهای هنر و علم است.

عصر طلایی اسلام در قرن سیزدهم پس از سال ها تهاجم مغول ها به پایان رسید. برخی تخریب بیت الحکمه توسط مغولان را پایان آن دوره می دانند. گفته می شود مغول ها کتاب های زیادی را به دجله ریختند، به طوری که آب این رودخانه از رنگ جوهر صفحات کتاب ها، سیاه شد