از خیابان آزادی تا توحید چیزی حدود ۱۵ تا ۲۰ داروخانه رفتم تا توانستم ۵ قوطی شیرخشک آپتامیل برای کودک یکساله‌ام پیدا کنم. اینها را خانم کریمی می‌گوید که مدت‌هاست کمبود شیرخشک آنها را با مشکلات عجیبی روبه‌رو کرده است. او در توضیح بیشتر به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «تقریبا هر داروخانه‌ای که می‌روم یا شیرخشک ندارند، یا یک عدد بیشتر نمی‌دهند. از ترس این که شاید چند روز دیگر شیرخشک گیر نیاورم، تقریبا از همان روزی که گفتند شیرخشک‌ها توزیع می‌شوند، به تعداد زیادی از داروخانه‌ها سر زدم و در نهایت ۵ قوطی شیرخشک آپتامیل بالای یکسال پیدا کردم.» البته که مشکلات حوزه شیرخشک‌ها نه تنها خانواده‌ها را گرفتار کرده که داروخانه‌دارها هم چندانی رغبتی به عرضه این محصول ندارند و چالش‌های این حوزه را تشدید کرده است.

چرا داروخانه‌ها شیرخشک دوست ندارند؟

تقریبا از اواسط مهر بود که سازمان غذا و دارو با هدف نظارت بر توزیع این محصول و جلوگیری از قاچاق آن، داروخانه‌ها را ملزم به فروش شیرخشک با کد ملی کودک و ثبت آن در سامانه تی‌تک کرد، اتفاقی که بروز برخی نارضایتی‌ها از سوی تعدادی از داروخانه‌دارها هم همراه شد. آنها به دلایل مختلف تمایلی به دریافت سهمیه شیرخشک نداشتند و همین حالا هم مراجعانشان را دست خالی به سمت درهای خروجی هدایت می‌کنند.

مسئول یکی از داروخانه‌ها در شمال تهران در این باره می‌گوید: چند وقتی است که ملزم به ثبت کد ملی کودکان شده‌ایم، به همین دلیل در صورت قطعی سیستم، نمی‌توانیم تقاضای مشتریان را انجام دهیم و باید معطل بمانند تا سامانه وصل شود. برخی مشتریان اصرار می‌کنند که شیرخشک‌شان را بگیرند و عکس شناسنامه کودک‌شان را داشته باشیم، اما در این شرایط هم نمی‌توانیم استعلام سهمیه‌ای که پیش از این گرفته‌اند را داشته باشیم، چون سهمیه‌هایشان به ۱۰ تا ۱۲ قوطی در ماه محدود شده و ما اجازه نداریم که بیش از این تعداد به آنها بفروشیم.

او درباره کاهش عرضه این محصول و بی‌رغبتی داروخانه‌داران به فروش آن هم بیان می‌کند: شیرخشک‌ها فقط دردسر دارند. سودشان بسیار پایین است، چیزی حدود ۴ تا ۷درصد. یعنی از اگر شیرخشک‌ها ۷۰ هزار تومان قیمت داشته باشند، نهایت سودی که به ما می‌رسد ۷ هزار تومان است و ارزش این حجم از کاری که باید برای ثبت و نگهداری آن انجام شود ندارد. ثبت شیرخشک‌ها در سامانه تی‌تک زمان زیادی می‌برد و گاهی هم قطعی سایت وجود دارد که منجر به کلافگی مردم می‌شود. خودشان هم حجیم هستند و جای زیادی از فضای داروخانه را می‌گیرند. به همین دلیل داروخانه‌دارها ترجیح می‌دهند که سهمیه این محصول را نداشته باشند.

این فعال حوزه دارو درباره این که آیا کمبودها در این حوزه برطرف شده هم عنوان می‌کند: توزیع شیرخشک‌ها همچنان کم است، در هر بار سفارش تقریبا ۱۰ روزه یکی، دو کارتُن (۱۲ تا ۲۴ قوطی) سهمیه که آن هم به سرعت تمام می‌شود. به همین دلیل مردم مراجعه می‌کنند و دست خالی برمی‌گردند و رفع کمبودها رخ نداده است. برخی شیرخشک‌ها هم که دیگر کلا کمیاب شده‌اند؛ از جمله ببلاک ای‌آر، گیگوز، اس‌ام‌ای. سایر شیرخشک‌ها مثل ببلاک یک، دو، سه، یا نان و آپتامیل‌های مختلف هم کلا کم هستند و توزیع‌شان قطره‌چکانی است.

او تاکید می‌کند: ما در دریافت سهمیه شیرخشک کاملا مختار هستیم و می‌توانیم نگیریم. اما مشتری‌های ثابت داریم که شیرخشک نیاز دارند، به همین دلیل باید ثبت سفارش کنیم. اما زحمت آن زیاد است و به همین دلیل بسیاری از داروخانه‌ها از زمان الزام ثبت در سامانه تی‌تک دیگر شیرخشک نمی‌گیرند.

بازار اجاره کارت ملی کودکان برای شیرخشک

مشکل دیگری هم وجود دارد، طرح عرضه شیرخشک با کد ملی بازار اجاره کارت ملی کودکان را داغ کرده، چون دوشنبه هفته جاری معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در جلسه کمیته تدابیر ویژه دارویی استان سیستان و بلوچستان اعلام کرد: عده‌ای با جمع‌آوری کارت‌های ملی نوزادانی که نیاز به شیر خشک ندارند، اقدام به سودجوئی می‌کنند.

البته که در همین جلسه مدیرکل تعزیرات حکومتی استان سیستان و بلوچستان از مجازات‌ خانواده‌هایی خبر داد که شماره ملی نوزادشان را در اختیار این افراد قرار می‌دهند و تاکید کرد: اثبات این امر که مشخصات و شماره ملی نوزاد در اختیار غیر قرار گرفته به راحتی صورت می‌پذیرد و از قطع سهمیه شیر خشک تا پیگرد قانونی برای خانواده خاطی با عنوان تخلف فروش کالای موضوع قاچاق را در پی خواهد داشت.

۱۵ درصد شیرخشک‌ها قاچاق می‌شود

پیگیری‌ها نشان می‌دهد که سازمان غذا و دارو احتمالا تا اواسط آذر اختلالات سامانه تی‌تک و مشکلات ثبت را برطرف خواهد کرد تا توزیع و عرضه شیرخشک‌ها آسان‌تر شود. شنیده‌ها هم حاکی از آن است که تا اواسط آذر با افزایش واردات و حجم تولید داخلی، کمبود شیرخشک در کشور جبران می‌شود.

البته چند روز پیش سجاد اسماعیلی، مشاور رئیس سازمان غذا و دارو از فعالیت تولیدکنندگان داخلی شیرخشک برای رفع نیاز کشور خبر داده و گفته بود: این شرکت‌ها به صورت سه شیفت در حال تولید هستند.

وی با بیان این که از این پس به هر کد ملی ماهانه ده عدد قوطی شیرخشک داده می‌شود، بیان کرد: پیش‌بینی ما این است که سالانه حدود ۶۰۰ هزار تا یک میلیون قوطی شیر خشک یعنی حدود ۱۵درصد قاچاق معکوس انجام شود، اما ثبت کد ملی شیرخشک در داروخانه‌ها با هدف رصد میزان نیاز هر منطقه و جلوگیری از قاچاق معکوس در حال انجام است.

اسماعیلی البته در پاسخ به سؤال درباره زمان رفع کمبودها بیان کرد: در حال حاضر به طور متوسط روزانه ۲۵۰ هزار قوطی شیرخشک در حال توزیع است. این میزان از توزیع شیرخشک‌ها نسبت به سال گذشته ۱۵ درصد افزایش یافته است.